Жұмыс бағдарламасы мамандықтың Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты 08. 322 және роәК-ң 2006 жылғы 22 маусымындағы хаттамасымен бекітілген оқу типтік бағдарламасы негізінде әзірленді

4.2 Пән тақырыптарының мазмұны

Систематика, эволюция және филогенез; систематика және флористика ұғымдарының ара қатынастары. Жоғары және төменгі сатыдағы өсімдіктердің үқсастық және айырмашылық белгілері. Өсімдіктерге система-тикалық шолу. Систематиктердің мақсаты алуан түрлі организмдерді үқсастық және айырмашылық белгілеріне сәйкес тек қана белгілі бір реттілікпен орналастыру ғана еместігін керсету, сонымен қатар осы реттіліктен өсімдіктер дүниесі эволюциясының шын мәніндегі бағытын аңғарту. Систематиканың теориялық және практикалық (қолданбалық) маңызы. Систематиканың синтетикалық биологиялық ғылым ретіндегі ролі. Систематиканың белімдері. Диагностикасы мен таксономиясы. Микро- және макро (мега-) систематика. Биосистематика. Систематика, классификация

және номенклатура деген ұғымдардың арасындағы байланыстар. Қазіргі кездегі систематиканың методологиясы, филогенетикалық системаның жалпы биологиялық және философиялық маңызы, оны қүрудың мүмкіндігі. Прокариоттар және эукариоттар: авто- және гетеротрофтылығы. Бір клеткалы, колониялы және көп клеткалы өсімдіктер.

Көбеюі. Жыныссыз және жыныстық жолдармен көбеюі. Вирустардың репликациясы. Митоз және Мейоз. Тіршілік цйклы. Спорофит және гаметофит туралы түсінік. Жаныстық процесстердің ( изо-, гетеро, оогамия) және өмірлік циклдарының (гаплоидты, диплоидты, гетероморфты, изоморфты, дикариотты) типтері.

Жалпы сипаттамасы

Клеткасының құрылысының ерекшелігі. Көбеюі. Хроококкалылар, Гормогониялылар, Хамесифондылар кластары. Таралуы, экологиясы, термофильді формалары, көкжасыл балдырдардың азотты фиксациялауы. Цианобактериялардың ертеде пайда болғандығы.

Жалпы сипаттамасы, фототрофты (балдырлар) және гетеротрофты саңырауқұлақтар) эукариоттар. Саңырауқұлақтардың органикалық дүниеде алатын орны.

Балдырларға жалпы шолу. Балдырлардың өмірлік циклындағы яд) фазаларымен ұрпақ алмасуы. Өмір сүру ортасы, фотосинтез, көмі қышқылының көзі. Жарық сеулесінің спектріне және оның қарқындыл катынасы. Судың химиялық қүрамының маңызы. Органикалық заттармёі және аралас коректенуі. Судың тазалығын биологиялық тұрғыдан бағалауді және өзендермен көлдердің, су қоймаларьшың өздігінен тазаруындағы балдырлардың маңызы. Түшы су жене теңіз планктоны. Тереңдік белдеулері, Т.В.Энгельманның және Н.М.Гайдукованың балдырлардың хроматикалык бейімдеулушілігі теориясы. Бентостың онімдері. Балдырлардың практикалык маңызы. Топырақтағы балдырлар, олардың таралуы жене маңызы. Симбиотикалық балдырлар. Балдырларды жоғары сатыдағы өсімдіктердің арғы тегі ретінде қарастыру.

Кілегейлілер (миксомицеттер) бөлімі. Құрылысы және тіршілік жағдайы. Плазмодий және оның қасиеті, даму циклы. Паразитті кілегейлілер. М.С.Ворониннің және С.Г.Навашиннің капустаның килі жөніндегі еңбектері. Негізгі кластары: Миксогастралар, Плазмодиофоралар, Акразиалылар. Көбеюі. Вегетативтік көбеюі. Жыныссыз көбеюі. Жыныстық көбеюі. Жыныстық процесстердің формалары. Гаметогенез. Копуляция. Өмірлік циклы.

Жасыл балдырлар бөлімі. Талломының құрылысының әртүрлі типтері. Клеткасының құрылысы. Жасыл балдырлардың кластарға бөлінуі.

Тең талшықтылар, немесе Вольвоксты балдырлар класы. Хламидомонадалы, Вольвоксті балдырдар қатары. Бір клеткалы және колониялы формалары. Онтогенезі. Таралуы және экологиясы. Хлорококты, немесе Протококты балдырлар класы. Хлорококты балдырлар қатары: бір клеткалы және клониялды формалары, көбеюі, қолдан өсірілген (мәдени) формалары және осы балдырлардың щаруашылықта қолданылуы. Улотриксті балдырлар класы. Улотриксті, Эдогониялы, Ульвалы, Хетофоралы балдырлар қатарлары. Сифонды балдырлар класы. Бриопсидті (Сифонды), Сифонокладалы балдырлар катарлары. Улотрикс, ульва, бриопсис балдырларының даму циклы. Өкілдері. Кластың деңгейіндегі эволюциясы. Тіркеспелі немесе коньюгациялы балдырлар класы. Мезотени-ялықтар, Десмидиялықтар, Зигнемалықтар қатарлары. Құрылысының ерекшеліктері, көбею жолдары, табиғатта таралуы. Спирогираның клетканы зерттеудегі маңызы. И.И.Герасимовтың жұмыстары.

Қоңыр балдырлар бөлімі. Талломының құрылысы, пигменттері, қор заттары, көбею жолдары. Феозооспоралылар класы: Эктакарпалылар, Сфацеллярлылар, Диктиоталар, Ламинариялар қатарлары. Циклоспоралылар класы: фукустар қатары. Қоңыр балдырлардың негізгі өкілдері, ядролық фазаларының және ұрпақ алмасуы. Қоңыр балдырлардың таралуы, экологиясы, шаруашылықта қолданылуы,

Эуаскомицеттер (нағыз қалталылар) класс тармағы. Қатарларға бөлінуі. Плектомицеттер катарларының тобы. Эвроциялықтар қатары

Табиғатта кездесуі. Пеницилдер және асперигилдер. Басқа өкілдері

Пеницилин және басқа антибиотиктер. Жыныссыз және жыныстық _Көбеюі Өсімдіктердегі паразиттігі және оның ерекшелігі, Басты өкілдері Сферейнылар, Гипокрейнылар, Спорыньялар қатарлары. Спорынья өмірлік циклы, спорыньяның зияны және оның шаруашылықта Қолданылуы

Қатардың басқа өкілдері. Дискомицеттер қатарларының тобы. Пецицалылар, Гелоциялылар, Фацидилар қатарлары. Паразитті дискомице-г-гер Жеуге келетін дискомицеттер. Трюфелалылар қатары.

Лабульбениялылар катары. Локулоаскомицеттер класс тармағы (Асколокулярлылар). Дамуының ерекшеліктері (аскостромалары). Жекелеген өкілдерінің даму циклы. Эльсиное, вентурия, микосферелла.

Базидиомицеттер класы. Алғашқы мицелий- гаплойдты екінші реттік мицелий- дикорионды. Базидия және оның дамуы. Холобазидия гетеробазидия, склеробазидия. Кластың класс тармақтарына бөлідуі

Холобазидиомицеттер класс тармағы. Экзобазидиалдылар қатары Гименомицеттер қатарларының тобы. Афиллофоралылыр, Агарикалылар қатарлары. Жемісті денелерінің құрылысы және эволюциясы. Таралған жерлері, Табиғаттағы ролі. Жеуге келетін және улы түрлері. Гастеромицеттер қатарларының тобы: Ликопердалылар, Фаллустылар, Модулярлылар қатарлары. Олардың даму ерекшеліктері, табиғаттағы ролі.

Гетеробазидиомицеттер класс тармағы. Жалпы Сипаттамасы Аурикулярлылар, Дрожалкалылар, Дакримицеталылар қатарлары

Телиобазидиомицеттер (Склеробазидиомицеттер) класс тармағы Қаракүйе саңырауқұлақтары (Устилягиналылар) қатары. Паразиттігінің формалары. Өсімдіктерді зақымдау жолдары. Даму циклдері, онымен күресудің жолдары. Тат саңырауқұлақтары қатары. Әртүрлі өсімдіктерде және бір өсімдікте жетілуі. Даму циклы және спора түзу формалары. Мамандануы, физиологиялық расалары. Қатардың тұқымдастарға бөлінуі Басты өкілдері.

Жетілмеген саңырауқұлақтар (дейтеромицетер) класы. Кластық саңырауқұлақтардың системасындағы орны. Көбеюі: жыныссыз гетерокариоз және парасексуальды процессі, олардың Дейтеромицеттердің өзгергіштігіндегі маңызы. Классификациясының қатарлары, принциптері.

Гифомицеттер, Меланкониялылар, Пекнидиалдылар Дейтеромицеттер экологиялық тұрғыдан өзгергіш топ.

Саңырауқұлақтарға жалпы шолу. Саңырауқұлақтардың шығу тегі, әртүрлі кластарының арасындағы байланыстар. Жер бетінде өсуге бейімделушілігі және спора түзу ерекшелігінің өзгеруі. Саңырауқұлақтардың басқа организмдермен симблоз түзуі (микориза және басқалар)

Саңырауқұлақтардың негізгі экологиялық топтары. Саңырауқұлақтардың ядролық фазаларының алмасуы.

Антоцеротопсидтер класы. Жалпы сипаттамасы. Антоцероттар тұқымдасы. Гаметофиттің және спорофиттің құрылыс ерекшеліктері. '.)кологиялық, биологиялық ерекшеліктері. Мүктәрізділер жүйесіндегі орны.

Маршанциопсидтер немесе Гепатикопсидтер класы. Гаметофиттің тплломды және сабақты жапырақты формалары. Спорофиттің құрылыс ерсісшеліктері. Тіршілік циклі. Маршанциидтер және Юнгерманниидтер класс тармақтары. Маршанциялар, Сферокарпостар, Метцгериялар, ІОшсрманниялар қатарлары. Маршанциялар, Сферокарпостар, Пеллиялар, 1'идулалар тұқымдастары. Олардың сипаттамалары, негізгі өкілдері.

Жапырақ сабақты мүктер немесе бриопсидтер класы. Жалпы ешіаттамасы. Гаметофиттің және спорофиттің құрылысы. Тіршілік циклі. Сфагнидтер, Андреидтер жене Бриидтер класс тармақтары. Сфагнумдар, Лпдреялар, Политрихумдар жене Бриумдар қатарлары мен тұқымдастары. Олардың сипаттамалары, негізгі өкілдері, таралуы, өсімдіктер жабынындағы

Риниопсидтер клаеы. Риниялар және Псилофиттер қатарлары. Риниялар, Хорнеофиттер және Псилофиттер тұқымдастары. Олардың сшіаттамалары, негізгі өкілдері. Риниофиттердің филогенетикалық мөні.

Ликоподиопсидтер класы. Қазба өкілдері (Астероксилдер, Протолепидодендрондар қатарлары). Плаундар қатары жене тұқымдасы. Жалпы сипаттамасы. Тіршілік циклі. Өскіншенің құрылыс және даму ерекшеліктері.

Қазба Қырықбуынтәрізділер (Гиениопсидтер, Сфенофиллопсидтер кластары). Морфологиялық, анатомиялық құрылыс ерекшеліктері. Қатарлары, тұқымдастары, өкілдері.

Қырықбуындар (Эквизетопсидтер) класы. Қырықбуындар қатары және тұқымдасы. Жалпы сипаттамасы. Өкілдерінің морфологиялық, анатомиялық ерекшеліктері. Стробилдердің, споралардың, гаметофиттердің ерекшеліктері.

Папоротниктәрізділер (полиподиофиттер) бөлімі. Папорот-никтәрізділердің шығу тегі. Спорофиттің жалпы морфологиялық, анатомиялық сипаттамасы. Сорустардың, спорангийлердің құрылыс ерекшеліктері. Эв- және лептоспорангиялық папоротниктер. Гаметофит және үрықтану. Тіршілік формалары. Папоротниктәрізділердіц классификациясы жвне филогениясы. Таралуы және экологиясы.

Қазба Папоротниктәрізділер. Аневрофитопсидтер, Археопте-ридопсидтер, Кладоксилопсидтер, Зигоптеридопсидтер кластарының өкілдері (птилофитон, кладоксилон, зигоптерис, ставроптерис ж.б.)-

Офиоглоссопсидтер класы. Жалпы сипаттама. Ужовниктер кдтары және тұқымдасы. Әкілдерінің құрылыс ерекшеліктері (гроздовник, ужовник, гельминтостахис). Гаметофиттері. Таралуы.

Мараттиопсидтер класы. Класқа төн ерекшеліктер. Мараттиялар қатары және тұқымдасы. Морфологиялык, анатомиялық сипаттамасы. Көбею органдарының құрылысы. Гаметофиттері. Өкілдері. Таралуы.

Полиподиопсидтер. класы. Морфологиялық, анатомиялық си-паттамасы. Тең және ертүрлі споралығы. Класс тармактарына бөлінуі.

Полиподиидтер класс тармағы. Жалпы сипаттама. Полиподиумдар және Циатеялар қатарлары. Полиподиумдар және Асплениумдар тұқымдастары.Тіршілік формалары. Құрылыс ерешеліктері. Жергілікті флорадағы өкілдері. Сорустардың және спорангийлердің құрылысы. Тең споралық. Өскіншенің құрылысы. Үрықтану, спорофиттің дамуы. Таралуы. Марсилеидтер және Сальвиниидтер класс тармақтары. Марсилеалар және Сальвиниялар қатарлары және тұқымдастары. Өкілдерінод тіршілік жағдайы. Морфологиялық, анатомиялық құрылыс ерекшеліктері. Көбею органдарының құрылысы. Әртүрлі споралык. Тіршілік циклі. Таралуы жене экологиясы.

Тұқымды папоротниктер (Лигиноптеридопсидтер) класы. Жалпы сипаттама. Лигиноптеристер, Медуллозалар, Кейтониялар, Глоссоптеристер қатарлары мен тұқымдастары. Өкілдері (Калиматотека, Медуллоза, Кейтония, Глоссоптерис). Тұқымды папорохниктердің филогенетикалық мөні.

Саговниктер (Цикадопсидтер) класы. Жалпы морфологиялық, анатомиялық сипаттамасы. Саговниктер қатары және тұқымдасы. Стробилдердің құрылысы. Аналық жене аталық гаметофиттер. Үрықтану. Тұқымның дамуы және құрылысы. Саговниктердің таралуы.

Беннетиттер (Беннеттитопсидтер) класы. Жалпы сипаттамасы. Беннеттиттер қатары және тұқымдасы. Саговниктерге үқсастығы және олардан айырмашылықтары. Стробилдерінің құрылыс ерекшеліктері. Бен-неттиттердін, филогенетикалық мені.

Гнеттер (Гнетопсидтер) класы. Жалпы сипаттама. Эфедралар, Вельвичиялар, Гнеттер катарлары мен тұқымдастары. Эфедра, вельвичия, гнетум құрылыстарының және тіршілік циклдерінің ерекшеліктері. Кластың шығу тегі және филогентикалық мөні.

Гинкголар (Гинкгопсидтер) класы. Жалпы сипаттама. Гинкголар қатары және тұқымдасы. Осы кездегі өкілінің морфологиялық,анатомиялық сипаттамасы. Споралану органдарының құрылысы. Гинкгоның биологиялық ерекшеліктері. Аталық және аналық гаметофиттер, үрықтану ерекшеліктері. Тұқымның құрылысы. Таралуы. Қазба өкілдері.

8 тақырып. Қылкан жапырақтылар (Пинопсидтер) класы. Жалпы сипаттамасы. Кордаитидтер және Қылқан жапырақтылар (Пинидтер) класс тармақтары. Кордаиттер, Араукариялар, Қарағайлар, Кипаристер, Подокарптар және Тисстер қатарлары және тұқымдастары. Қатарлар мен тұқымдастардың кысқаша сипаттамасы. Морфологиялык,, анатомиялық ерекшелектері. Стробилдер, спорангийлер, аталық және аналық гаметофиттер. Тозаңдану, үрықтану. Тұқымның құрылысы. Жергілікті флорадағы негізгі өкілдері. Таралуы. Қылқан жапьірақтылардың табиғаттағы және шаруашылықтағы мәні.

9 тақырып. Гүлді немесе жабық тұқымды өсімдіктер (магнолиофиттер) бөлімі. Жалпы сипаттамасы. Гүлді өсімдіктердің морфологиялық эво-люциясының негізгі бағыттары. Гүлдің пайда болуы. Арбер мен Паркиннің стробилдік теориясы, Веттштейн мен Карстеннің псевдоанттық теориясы, гүл бөліктерінің пайда болуы туралы теория және оларға енгізілген қазіргі кездегі түзетулер. Аталық және аналық гаметофиттің дамуы. Тозаңдану. Қосарынан үрықтану. Тұқымның дамуы. Жеміс. Жемістердің және тұқымдардың таралуы.

Гүлді өсімдіктердің шығу тегі. Олардың Жер тарихында пайда болған орны және уақыты. Гүлді өсімдіктердің болжамды ата тегі. Жабықтұқымды өсімдіктердің таралуы, олардың табиғаттағы және шаруашылықтағы мәні.

Жоғары сатыдағы өсімдіктер систематикасының бастамасы. Сипаттамалық немесе практикалық классификациялар кезеңі. Ботаниканың дамуындағы Аристотель, Теофраст, Диоскорид, Аға Плиний еңбектерінің маңызы.

Систематиканың дамуына ботаникалық бақтардың қосқан үлесі. А.Чезальпиноның, Ж.Турнефордың, Маньольдің және басқалардың жасанды системалар қүрудағы принциптері. К.Линней жұмыстарының ботаниканың дамуындағы маңызы. К.Линнейдің жасалған системасы.

Табиғи системалар кезеңі. А.Л.Жуссьенің, А.П. Декандольдің, Дж. Бентамның, Дж.Д.Гукердің табиғи системалар қүрудағы принциптері.

Филогенетикалық системалар кезеңі. А.Энглердің, Р.Веттштейіннің "Өрлеуші" (восходящий) типтегі филогенетикалық системалар қүрудағы принциптері. Г.Галлирдің, Ч.Бэссидің, Б.М.Козо-Полянскийдің, АА.Тахтаджянның және басқалардың "Төмендеуші" (нисходящий) типтегі системалар қүрудағы принциптері.

Гүлді өсімдіктердің филогенетикалык системасын қүрудағы проблемалар.

10 тақырып. Қос жарнақтылар (Магнолиопсидтер) класы. Жалпы сипаттама. Класс тармақтарына бөлінуі.

Магнолиидтер класс тармағы. Жалпы сипагтама. Вегетативтік органдардың, гүлдің, жемістің құрылыстарындағы қарапайым белгілер. Қатарларға бөлінуі.

Иллициумгүлділер (Бадьянгүлділер) қатары. Иллициумдар (Бадьяндар) және Шизандралар тұқымдастары. Гүлдің және жемістің құрылыс ерекшеліктері. Таралуы. Табиғаттағы және шаруашылықтағы мәні.

Лавргүлділер қатары. Монимиялар, Каликантустар, Лаврлар тұқым-дастары. Гулдің және жемістің құрылыс ерекшеліктері. Географиялық таралуы. Табиғаттағы және шаруашылықтағы мөні.

Нимфеягүлділер (Түңғиықгүлділер) қатары. Жалпы сипаттамасы, биологиялық ерекшеліктері. Нимфеялар (Түнғиықтар) тұқымдасы.

Диллениидтер класс тармағы. Жалпы сипаттамасы. Қатарларға бөлінуі.

Диллениягүлділер қатары. Диллениялар тұқымдасы. Жалпы сипатта-ма. Системадағы орны. Географиялық таралуы. Негізгі өкілдері.

Шайгүлділер қатары. Шайлар, Клузиялар тұқымдасы. Жалпы сипат-тамасы. Гүлдің және жемістің құрылыс ерекшеліктері. Географиялық таралуы. Негізгі өкілдері. Табиғаттағы және шаруашылықтағы мені.

Примулагүлділер қатары. Примулалар тұқымдасы. Жалпы сипаттамасы. Гүл құрылысының ерекшеліктері. Географиялық таралуы. Негізгі өкілдері.

Шегіргүлгүлділер (Фиалкагүлділер) қатары. Шегіргүлдер (Фиалка-лар), Карикалар тұқымдастары. Жалпы сипаттамасы. Вегетативтік органдардың, гүлдің, жемістің құрылыс ерекшеліктері. Системадағы орны. Географиялық таралуы. Негізгі өкілдері. Табиғаттағы және шаруашылықтағы мөні.

Жыңғылгүлділер (Тамарикстер) қатары. Жыңғылдар тұқымдасы. Жалпы сипаттамасы. Экологиялық ерекшеліктері. Жергілікті флорадағы өкілдері.

Талгүлділер қатары. Талдар тұқымдасы. Жалпы сипаттама. Гүлдің эволюциясы. Географиялық таралуы. Негізгі өкілдері. Системадағы орны.

Асқабақгүлділер қатары. Асқабақтар түқьшдасы. Жалпы сипаттамасы. Вегетативтік органдардың, гүлдің және жемістің құрылыс ерекшеліктері. Негізгі өкілдері. Системадағы орны.

Кеуелгүлділер қатары. Жалпы сипаттамасы. Кеуелдер (Каперстер) тұқымдасы. Вегетативтік органдардың, гүлдің, жемістің құрылыс ерекшеліктері. Капусталар (Кресттүлділер) тұқымдасы. Морфологиялық, биохимиялық ерекшеліктері. Тұқымдардың, жемістердің құрылысы. Резедалар тұқымдасы. Қатар өкілдерінің географиялық таралуы. Негізгі өкілдері және олардың шаруашылық мөні.

Қүлқайыргүлділер қатары. Жалпы сипаттамасы. Жекелер (Липалар), Стеркулиялар, Бомбакстар (Баобабтар), Қүлқайырлар тұқымдастары. Морфологиялық, анатомиялық ерекшеліктері. Негізгі өкілдері. Қатар өкілдерінің табиғаттағы жене шаруашылықтағы мәні.

Қалақайгүлділер қатары. Жалпы сипаттамасы. Қарағаштар, Түттар, Кенептер, Қалақайлар тұқымдастары. Вегетативтік органдардың, гүлшоғырының, гүлдің, жемістердің құрылысы. Таралуы. Негізгі өкілдері. Табиғаттағы және шаруашылықтағы мәні.

Сүттігенгүлділер қатары. Сүттігендер тұқымдасы. Жалпы сипатта-масы. Экологиялық, морфологиялық ерекшеліктері. Гүлдің эволюциясы. Географиялық таралуы. Негізгі өкілдері.

Розидтер класс тармагы. Жалпы снпаттамасы. Қатарларға бөлінуі. Тасжарғангүлділер қатары. Жалпы сипаттамасы. Системадағы орны. Тасжарғандар, Жасаңшөптер (Крассулалар), Қарлығандар (Гроссулариялар) тұқымдастары. Экологиялық және биологиялық ерекшеліктері. Гүлдің және Веістативтік органдардың, гүлдің жөнё жемістің құрылыс ерекшеліктері. Тиршіуы. Табиғаттағы және шаруашылықтағы мөні.

Лотосгүлділер қатары. Лотостар тұқымдасы. Жалпы сипаттама. Ве-гетитивтік органдардың, гүлдің және жемістің құрылысы. Таралуы. ТнСіш аітағы және шаруашылықтағы мәні.

Ранункулидтер класс тармағы. Жалпы сипаттамасы. Қатарларға Снілшуі.