Жұмыс бағдарламасы Пәні «Жалпы хирургия, реанимация және анестезиология» Мамандығы : 0302000 «Мейіргер ісі»



бет4/4
Дата02.01.2022
өлшемі46.48 Kb.
#453358
түріЖұмыс бағдарламасы
1   2   3   4
Хирургия 3 курс руп

2. Оқыту уақытының бөлінісі


Семестр

Бақылау түрі

Барлығы (сағат/

кредиттер)



Оқыту уақытының көлемі (сағат)

Теориялық оқыту

Клиникадағы практика

СӨЖ

СОӨЖ

Аудиториялықсабақ

Симуляциялық

сабақ


V


Емтихан

96/4

45

10

15

50

60


3. Пәннің пререквизиті және постреквизиті
3.1 Пәннің пререквизиті:

Студенттің аталған пәнді игеру үшін білуі міндетті пәндерден білімдер:







Пәндер

Бөлім атауы (тақырып)

1

Анатомия



2

Физиология


3

Психология



4

Валеология





3.2Пәннің постреквизиттері: аталған пәнді меңгеру барысында алған білімі, біліктілігі және дағдысы келесі пәндерді меңгеруде қолданылады.
1. Ішкі аурулар

2. Физиотерапия

3.Гигиена


4. Оқу жұмыс бағдарламасының құрылымы мен мазмұны
4.1 Сабақ тақырыбы мен түрінің сағат бойынша бөлінісі


тақырып №


Бөлім (тақырып) атауы


Сағат саны

Аудиториялық

Симуляциялық

Клиникадағы практика

СӨЖ

СОӨЖ

1

Хирургияға кіріспе.Хирургияның даму тарихы.

2

4










2

Хирургиялық инфекцияның алдын алу.Асептика жәнеантисептика әдістері.Залалсыздандыру және антисептика әдістері

2

4




2




3

Қан кету.Қан кетуді тоқтату тәсілдері.Қан кетудің асқынулары

2

4




2




4

Қан және қаналмастырғыштарды құю.Қан топтары мен резус-фактор.Қан құю ережелері.Қан құюды

асқынулары.



2

4










5

Жарақаттар.Механикалық жабық зақымдар.Соғып алу,созып алу,буындардың шығуы,сынықтар.Механикалық ашық зақымдар.

2

4




2




6

Жарақаттар.Термиялық зақымдар.Күйіктер.Күйік ауруы.Үсу.

2

4










7

Жансыздандыру.Жалпы жансыздандыру

2

4




2




8

Хирургиялық құрал-жабдықтар

2

4




2




9

Операция жасайтын бөлме мен таңу бөлмесіндегі асептика және антисептика

2

4










10

Десмургия.Жұмсақ және қатты таңғыштардың түрлері

2

4










11

Жара анықтамасы.Жараның түрлері.Кесілген,тесілген,соғылған,жыртылғаншабылған,тесілген

жаралар.

















12

Жарақатты біріншілік өңдеу. Жарақатты біріншілік өңдеудің іс-әрекет алгоритмі
















13

Үсік анықтамасы,

дәрежелері.Ұзақ уақыт басылу синдромы.


















14

Хирургиялық инфекция.Іріңді жіті инфекция.
















15

Жіті іріңді аурулардың түрлері.

Сыздауық (фурункул),тілме

абцесс,флегмона

















16

Жалпы іріңді инфекция.

Сепсис анықтамасы.


















17

Анаэробты жіті хирургиялық инфекция.Гангрена,сіреспе
















18

Өліеттену,ойықжаралар,некроз,жылан көз
















19

Реанимация мен реаниматология туралы түсінік.Терина

льды жағдайлар.


















20

Уланулар.Улануанықтамасы.

Уланудың түрлері










































Барлығы:30


10

10

-

10

-


4.2 Аудиториялық тақырыптар және мазмұны


Тақырыбы

Мазмұны

Хирургияға кіріспе.Хирургияның даму тарихы.

Хирургия (гр. cheіr — қол және ergon — әрекет) — медицинаның негізінен операция жасау арқылы емделетін ауруларды зерттеп (алдын алу, диагностикасын қою, емдеу), операция жасау тәсілдері мен әдістерін, техникасын іздестіретін клиникалық саласы.Хиругияның Ресейде,Қазақстанда дамуы.

Хирургиялық инфекцияның алдын алу.Асептика жәнеантисептика әдістері.Залалсыздандыру және антисептика әдістері

Асептика – жараны микроптардың зақымдауынан қорғау әдісі. Антисептика – жараға түскен бактерияларды, микро-организмдерді елтіретін немесе олардың тіршілігін әлсіретіп антибиотиктерді химиялық және биологиялық заттарды қолдану жолымен жою.

Қан кету.Қан кетуді тоқтату тәсілдері.Қан кетудің асқынулары.

Қан кету анықтамасы.Қан кетудің

түрлері:артериялық,веналық,капилярлық,паренхиматоздық.Қан кетуді тоқтату әдістері,уақытша және түпкілікті қан тоқтату.



Қан және қаналмастырғыштарды құю.Қан топтары мен резус-фактор.Қан құю ережелері.Қан құюдың асқынулары.

Қаналмастырғыштар



Қан топтары – бір биологиялық түр дарабастары қанының иммуногенетикалық белгілері. Барлық адамдардың қаны 4 топқа бөлінеді: I, II, III, IV. Қан беретін адамды - донор (латынша «donore» – сыйлаушы), қабылдайтын адамды – реципиент (латынша «recepiens» -қабылдаушы) дейді.Қан құюдың жалпы ережелері.

Жарақаттар.Механикалық жабық зақымдар.Соғып алу,созып алу,буындардың шығуы,сынықтар.Механикалық ашық зақымдар.

Жарақат (грек. τραῦμα - жара) - сыртқы әсер ету (механикалық, химиялық, электрлік және т.б.) салдарлары тудырған ағзаның зақым алуы; психикалық жарақат — көңіл-күйдін әсер етуі тудырған психикалық зейіннің бұзылуы .Сынық (лат. fractura) – сүйек бүтіндігінің бұзылуы. Пайда болуына байланысты туа біткен және жүре пайда болған сынық болып бөлінеді.

Жарақаттар.Термиялық зақымдар.Күйіктер.Күйік ауруы.Үсу.

Күйік деп ыстық сұйықтықтар, қышқыл-сілті, жалынның шарпуы, сәулелі ыстық, қатты ысыған заттар, электр тогы немесе электромагниттік радиацияның әсерімен теріге және одан төмен жатқан адам денесінің ұлпаларына жасалған зиянды әрекетті айтады. Үсу — суықтың әсерінен денедегі тіндердің зақымдануы.

Жансыздандыру.Жалпы жансыздандыру

Жансыздандыру, ауыртпау (гр. ἀναισθησία — сезімсіз). Стоматологияда кең қолданылатын әдіс, операция жасайтын органның немесе тканьнің 

ауыру сезімін уақытша жою. Анестезиология (грек. an – сыз, сіз, емес қосымшасы және aіsthёsіs – сезім, logos – ғылым) – клиникалық медицина ғылымының ағзаларды уақытша жансыздандыру мәселелерін зерттейтін саласы.

Хирургиялық құрал-жабдықтар

Хирургиялық құралдар - операция жасағанда және жараны таңу кезінде, сонымен қатар диагностикалық зерттеулер жүргізу барысында жасалатын хирургиялық іс-әрекеттерде пайдаланылатын құралдар жиынтығы.Хирургиялық құралдардың бөлінуі.



4.3 Симуляциялық тақырыптар және мазмұны


Тақырыбы

Мазмұны

Бас,бет,ауыз қуысының хирургиялық аурулары.




Мойынның хирургиялық анатомиясы.

Өнеш,кеңірдек.

Трахейт,

Дисфагия аурулары






Операция жасайтын бөлме мен таңу бөлмесіндегі асептика және антисептика




Хирургиялық операция туралы түсінік.Хирургиялық операциялардың кезеңдері.

Хирургиялық операция анықтамасы.Оперативті хирургия.Операциялық тілік.Операциялық амал.Операцияның түрлері:Диагностикалық,емдеу.Емдеу операциясының екі түрі бар:радикальді және паллиативті.Хирургиялық операцияның кезеңдері:тіндерді тілу,қан тоқтату,тіндерді аспаптармен бекіту,патологиялық өзгерген тіндерді алып тастау,тіндерді біріктіру.

Операция алдындағы кезең,хирургиялық операциялар,

операциядан кейінгі кезең



Операция алдындағы кезең операция жасау туралы шешім қабылданғаннан бастап операцияға дейінгі кезеңді қамтиды.Операция аяқталған сәттен,науқастың сауығып кеткеніне дейінгі кезеңді операциядан кейнгі кезең деп атайды.Ол үш кезеңнен тұрады.Ерте,кеш,ұзақ уақыт өткендегі күтім кезеңі.

Десмургия.Жұмсақ және қатты таңғыштардың түрлері

Десмургия анықтамасы.Таңғыштардың түрлері.Жұмсақ және қатты таңғыштар. Десмургия-әртүрлі таңғыштарды пайдалану әдістері және салу техникасы туралы ілім.Таңу деп таңғышты алғаш рет салуды,таңғышты алмасттыруды атайды.

Гипсті таңғыштарды салудың жалпы ережелері

Гист қатты таңғышқа жатады.Гипс ақ түсті кальций сульфат ұнтақ.Гипсті таңғыштарды салудың жалпы ережелері,әдістері.Гипсті таңғышты шешу тәсілдері.Иммобилизация және науқасты тасымалдау.

Қан кету.Қан кетуді уақытша және түпкілікті тоқтату әдістері.

Қан кету (лат. Haemorrhagia compensatio - қан кету, ағу) - қан кету.

Қан кетудің түрлері:артериядан,венадан,капилярдан,ішкі мүшелерден қан кету.Қан кетуді қоқтату әдістері:уақытша және түпкілікті тоқтату.

Операциядан кейінгі ерте және кеш асқынулар және олардың алдын-алу.

Операциядан кейін хирург ауру тарихына тағайындау жасайды,ал посттағы мейірбике оны өз журналына көшіріп,тағайындауларды орындайды.Науқастың тәртіпті сақтауын,тамақты дұрыс ішуін қадағалайды.Операциялық жарадағы таңғышты бақылауды жүргізеді.Науқастың жалпы жағдайын бағалайды.Терідегі ойық жараларды алдын алу жүргізіледі.

Сүйек сынықтары.Ашық және жабық сынықтар.

Сынықтар.Сыртқы күштің салдарынан немесе патологиялық процестен сүйек бүтіндігінің бұзылуын сынық деп атайды.Тері мен кілегей қабаттың зақымданбай сақталған және сүйек сыртқа шықпаған сынықтар жабық сынықтар д.а.Тері мен кілегей қабаттың зақымдап,жыртып,сүйек сыртқа шыққан сынықтар ашық сынықтар д.а.

Шендеуіш анықтамасы.Шендеуіш салудың жалпы ережелері.

Шендеуіш салудың жалпы ережелері.Шендеуіш салар алдында аққан қан болса тоқтату,жараны тазалау,асептикалық таңғыш салу,жансыздандыру орындайды.Шендеуіш тікелей оқиға болған жерде салу керек.Аяққол ортафизиологиялық жағдайда орналасады.Шендеуіш теріге батпауын,қан тамырлар мен нерв талшықтарын баспауын қадағалау керек.

Жара анықтамасы.Жараның түрлері.Кесілген,тесілген,соғылған,жыртылғаншабылған,тесілген

жаралар.


Механикалық жарақаттар салдарынан жабынды тіндер бүтіндігінің бұзылуын ашық жарақат немесе жара деп атайды.Жаралар жарақаттың түсу сипатына байланысты жіктеледі:кесілген,тесілген,соғылған,жыртылған,шабылған,тістелген,

езілген,аралас,оқтан болған деп бөлінеді.



Жарақатты біріншілік өңдеу. Жарақатты біріншілік өңдеудің іс-әрекет алгоритмі

Жарақат дегеніміз қандай да бір сыртқы,күтпеген жайдайда әсердің күшімен тіндер мен мүшелерге анатомиялық және физиологиялық зақымдық өзгерістердің болуы,адамның денесіндегі жергілікті және жалпы серпіліс –реакциялардың туындауы.

Анаэробты инфекцияны алдын алу әдістері





4.4 Практикалық тақырыптар және мазмұны


Тақырыбы

Мазмұны

1

2

Термиялық зақымданулар

Күйіктер,электр жарақаты



Термиялық зақымдарға: күйік,электр жарақаттары жатады.Күйік жоғары температураның әсерінен тері бүтіндігінің бұзылуы.Күйіктің төрт дәрежесі бар.Электржарақаты электр тоғының әсерінен болған дененің жалпы және жергілікті жарақттануын атайды

Үсік анықтамасы,

дәрежелері.Ұзақ уақыт басылу синдромы.



Үсік дегеніміз төменгі температураның әсерінен тіндердің зақымдануын айтады.Үсіктің төрт дәрежесі бар.Ұзақ уақыт басылып қалу синдромы немес Краш синдромы деп аталады.Ол көбінесе авария,жер сілкінісі,апаттар салдарынан дене бөлігінің ауыр заттың аастында басылып қалуы

Хирургиялық инфекция.Іріңді жіті инфекция.




Жіті іріңді аурулардың түрлері.

Сыздауық (фурункул),тілме

абцесс,флегмона





Жалпы іріңді инфекция.

Сепсис анықтамасы.






Анаэробты жіті хирургиялық инфекция.Гангрена,сіреспе




Өліеттену,ойықжаралар,некроз,жылан көз




Реанимация мен реаниматология туралы түсінік.Терина

льды жағдайлар.







Уланулар.Улануанықтамасы.

Уланудың түрлері






Шок.Шоктың түрлері.Шоктың даму себептері




4.5 СОӨЖ тақырыптары және мазмұны


Тақырыбы

Мазмұны

1

2

Операциялық бөлмені,таңу,емшара бөлмесін түпкілікті жинастыру.

Операциялық блокта тазалаудың түрлері:ағымдық,әрбір операциядан кейін,жұмыс күнінің соңында,әр жұмыс күнінің басында,жаппай дәйекті жинау.Жинастыру кезінде сабынды және антисептикалық ерітінділермен өңделіп,жинастырудың соңында бактерицидті шамды қосады.

Операцияға керекті таңу материалдарын,

ақжаймаларды әзірлеп бикске салу



Бикстерді универсальді жинау-бір операцияға қажеттердің барлығы салынады.Бикстерді белгілі бір мақсатта жинау,бикстерді түріне байланысты жинау.Мұндай жинауды операция аз жасалатын операциялық залдарда орындайды.Бастапқы қабат,екінші қабат,үшінші қабат қойылады.

Залалсыздан

дырылған халатты,

қолғапты кию және бетпердені тағу


Залалсыздан

дырылған халатты,қолғапты кию және бетпердені тағу операциялық блокта ауа тамшы инфекциялардың алдын алуға көмектеседі.Операциялық мейірбике хирургиялық бригада ішінен бірінші болып операцияға дайындалуға кіріседі.Ол залалсызлдандырылған халат пен қолғапты өздігінен киеді.Оны орындаудың өзіндік тәртібі бар.Операциялық мейірбике хирургқа халат,маска,қолғапты кигізеді.



Реанимация мен реаниматология туралы түсінік.Терина

льды жағдайлар






Жара анықтамасы.

Жараның түрлері.Кесілген,тесілген,соғылған,жыртылғаншабылған,тесілген

жаралар


Механикалық жарақаттар салдарынан жабынды тіндер бүтіндігінің бұзылуын жара деп атайды.Жараның түрлері:кесілген,тесілген,соғылған,жыртылған,шабылған,тістелген,езілген,аралас,оқтан болған.Жараның басты белгілері:ауырсыну,қан кету,жара щеттерінің ажырауы.Жара кезіндегі клиникалық қөріністер

4.6СӨЖ тақырыптары және мазмұны


Тақырыбы

Мазмұны

1

2

Қолды өңдеудің деңгейлері.Қолды өңдеудің іс-әрекет алгоритмі

Қолды өңдеудің мақсаты:медицина қызметкері мен пациенттің жұқпалы қуіпсіздігін қамтамасыз ету.Қолды өңдеудің әлеуметтік,гигиеналық,хирургиялық түрлері бар.

Асептика және антисептика анықтамасы.Антисептиканың түрлері

Асептика дегеніміз-жараға микрооргонизмдердің қоздырғыштарын түсірмеуге бағытталған шаралар кешені.Ансисептика-жараға түскен микроорганизмдерді жоюға арналған шаралар кешені.Антисептиканың түрлері:емдік және профилактикалық.Емдік антисептика бес түрге бөлінеді.

Хирургиялық инфекцияның алдын алу.

Асептика және антисептика әдістері.Залалсыздандыру және антисептика әдістері







Жансыздандыру.Жалпы жансыздандыру.жансыздандыру

дың түрлері



Жансыздандыру қандай ба бір хирургиялық операция немес жарқат кезінде жасалады.Жансыздандыру екі топқа бөлінеді:ингаляциялық,ингаляциялық емес.

Хирургиялық операция туралы түсінік.Хирургиялық операциялардың кезеңдері

Хирургиялық операция анықтамасы.Операцияның түрлері:емдік және диагностикалық.Емдікоперацияның түрлері:радикальды,паллиативті.Хирургиялық операциялардың кезеңдері.Операциялық жарақат және операциялық қауіп-қатер туралы түсінік.

Десмургия.

Жұмсақ және қатты таңғыштардың түрлері



Десмургия-әртүрлі таңғыштарды пайдалану әдістері және салу техникасы туралы ілім.Таңу деп таңғышты алғаш рет салуды,сонымен қатар таңғышты алмастыруды айтады.Таңу бөлмесінің тәртібі.Жұмсақ және қатты таңғыштың түрлері.Дәкелі және дәкесіз таңғыштар.

Жара анықтамасы.Жараның түрлері.Кесілген,тесілген,соғылған,жыртылған

шабылған,

тесілген

жаралар.



Механикалық жарақаттар салдарынан жабынды тіндер бүтіндігінің бұзылуын жара деп атайды.Жараның түрлері:кесілген,тесілген,соғылған,жыртылған,шабылған,тістелген,езілген,аралас,оқтан болған.Жараның басты белгілері:ауырсыну,қан кету,жара щеттерінің ажырауы.Жара кезіндегі клиникалық қөріністер.


Залалсыздан

дырылған халатты,

қолғапты кию және бетпердені тағу


Залалсыздан

дырылған халатты,қолғапты кию және бетпердені тағу операциялық блокта ауа тамшы инфекциялардың алдын алуға көмектеседі.Операциялық мейірбике хирургиялық бригада ішінен бірінші болып операцияға дайындалуға кіріседі.Ол залалсызлдандырылған халат пен қолғапты өздігінен киеді.Оны орындаудың өзіндік тәртібі бар.Операциялық мейірбике хирургқа халат,маска,қолғапты кигізеді.



Өліеттену,ойықжаралар,некроз,жылан көз



Үсік анықтамасы,

дәрежелері.Ұзақ уақыт басылу синдромы.


Үсік дегеніміз төменгі температураның әсерінен тіндердің зақымдануын айтады.Үсіктің төрт дәрежесі бар.Ұзақ уақыт басылып қалу синдромы немес Краш синдромы деп аталады.Ол көбінесе авария,жер сілкінісі,апаттар салдарынан дене бөлігінің ауыр заттың аастында басылып қалуы.


Термиялық зақымданулар

Күйіктер,электр жарақаты


Термиялық зақымдарға: күйік,электр жарақаттары жатады.Күйік жоғары температураның әсерінен тері бүтіндігінің бұзылуы.Күйіктің төрт дәрежесі бар.Электржарақаты электр тоғының әсерінен болған дененің жалпы және жергілікті жарақттануын атайды.


Қан кету.Қан кетуді уақытша және түпкілікті тоқтату әдістері

Қан кетудің жеңіл,орташа,ауыр,көлемді деген дәрежелері бар.Қан кету артериялық,көк тамырлық,капилярлық,ішкі ағзаларға қан кету болып бөлінеді.Жіті және созылмалы қан кетулер.Қан кетуді тоқтатудың әдістері.


Жарақаттар.Механикалық жабық зақымдар.Соғып алу,созып алу,буындардың шығуы,

сынықтар.Механикалық ашық зақымдар.







Қан және қаналмастырғыштарды құю.Қан топтары мен резус-фактор.Қан құю ережелері.Қан құюдың асқынулары.

Қаналмастырғыштар




Қан кету.Қан кетуді тоқтату тәсілдері.Қан кетудің асқынулары



Жіті іріңді аурулардың түрлері.

Сыздауық (фурункул),тілме

абцесс,флегмона



Жалпы іріңді инфекция.

Сепсис анықтамасы.




Операциядан кейінгі ерте және кеш асқынулар және олардың алдын-алу.

Операциядан кейінгі ерте асқынулар:науқастың температурасы көтеріліп,қан анализінде өзгерістер дамиды,лейкоциттер мөлшері жоғарылайды.Су және тұз алмасу бұзылады.Операциядан кейін хирург дәрігер ауру тарихына тағайындаулар жазады,сол тағайындауларды мейіргер орындауға міндетті.Операциялық жараға салған таңғышты бақылау жүргізіледі.


Сүйек сынықтары.Ашық және жабық сынықтар.



Уланулар.Улануанықтамасы.

Уланудың түрлері




Шок.Шоктың түрлері.Шоктың даму себептері



Реанимация мен реаниматология туралы түсінік.Терина

льды жағдайлар






5. Білімін бағалау және бақылау

5.1 Ағымдық бағалау:тестілеу,жазбаша/ауызша сұрау,жағдаяттық тапсырмаларды шешу

5.2 Аралық бақылау:Тесттер мен билеттер,ситуациялық тесептерді шешу;

5.3 Қорытынды бақылау:тестілеу,практикалық дағдылырды көрсету

Білімін бағалау балдық-рейтингтік –әріптік жүйемен бағаланады.

Білімін бағалауды бақылау формасы:ағымды,аралық,СӨЖ/ОСӨЖ және қорытынды.

Ағымды бақылау бағасы кесте бойынша ,қабылдау түріне байланысты қойылады.

Аралық бақылау әр бөлімнің соңында қойылады.Ағымды,аралық және қорытынды бақылау СӨЖ/ОСӨЖ бес балдық бағалау бойынша бағаланады.

Студенттердің оқыған курсы бойынша арифметикалық жинаған орта балы емтиханға жіберіледі.Орта баллды келесі формула бойынша есептейді:



ЖОБ=АББх0,2+АБОБх0,6+СӨЖх0,2

ЖОБ -курс бойынша жіберілген орта балы;

АББ- ағымды бақылаудың орта балы;

АБОБ- аралық бақылаудың орта балы;

СӨЖ- студентердің өзіндік жұмысының орта балы;

Орта балдың пайыздық( ОБ) көрсеткішін келесі формуламен есептейді:



ОБ=(ЖОБх100%)5
Емтиханға курсты меңгерген студенттер,курстың бағдарламасын толық меңгерген және орта баллдың пайызы 50%-дан төмен болмауы керек.Қорытынды бақылау 100 балдық шкала бойынша және келесі кестеде берілгендей орындалады:


Әріптік жүйемен бағалау

Балл

%-тік мазмұны

Дәстүрлі әдіспен бағалау

А

4,0

95-100

« өте жақсы»

А-

3,67

90-94

В+

3,33

85-89

«жақсы»

В

3,00

80-84

В-

2,67

75-79

С+

2,33

70-74

«қанағаттанарлық»

С

2,00

65-69

С-

1,67

60-64

D

1,33

55-59

D+

1,00

50-54

Ғ

0

0-49

«қанағаттанарлықсыз»


6. Қолданылған әдебиеттер
6.1 Негізгі әдебиеттер


  1. Батпаев В.К.Основы безопасности жизнедеятельности:учебник/В.К.Батпаев,А.И.Лавриненко-Алматы:Эверо 2013г

  2. Хван Т.А.Основы безопасности жизнедеятельности.Учебник-«Феникс» Ростов-на Дону «Феникс»-2010

  3. Левчук И.П,Третьяков Н.В.Медицина катастроф.

  4. Сергеев В.С. «Защита населения и территории в чрезвычайных ситуациях»-«Академ-проект» 2010.

  5. Коптлеу А «Хирургия» 2011


6. 2 Қосымша әдебиеттер


  1. Информационно-методический сборник материалов по Чрезвычайным ситуациям и Граждансой обороне.Ежеквартальное специализированное издание Агенства РК по чрезвычайным ситуациям.

  2. Сборник материалов для подготовки руководящего состава по вопросом Чрезвычайных ситуаций и Гражданской обороне.Агенство РК по чрезвычайным ситуациям.

  3. Батпаев В.Г.Лавриненко А.И.Основы безопасности жизнедеятельности -Караганда,2010

  4. Тіршілік қауіпсіздігі негіздері:Оқу құралы/Ж.Е.Жолимбетов,С.Е.Жолымбетов,Н.Д.Калимов-Қарағанды:Болашақ Баспа,2008

  5. Гражданская оборона.Учебное пособие под редакцией Завьялова В.Н,Москва Медицина,1989г.

  6. Каратай Ш.С.Анисимов А.Ю.Хирургия медицины катастроф:Практическое руководство Казань,2004

  7. Тіршілік қауіпсіздік негіздері:Оқу құралы.Жоғары оқу орнының студенттеріне арналған.ТЖ және АҚ Республикалық курстары;А.А.Суровцев,А.Я.Бойка –Алматы.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет