Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы

4. Үлгі катушкалар - қателіктерін сынау мен зерттеу.

5. Ауыспалы ток электр машиналары–ауыспалы процестерді осцилографирлеуге арналған сызбаларды дайындау.

6. Зертханалық потенциометрлер – бақылау сынақтары.

7. Щеткасыз қоздырғыш жүйесінің тиристорлық сызбалары – типтік және кезеңдік сынақтар.

8. Бесінші және алтыншы габаритті күштік трансформаторлар – операциялық және қабылдау-тапсыру сынақтары.

9. Жиілікті тиристорлық түрлендіргіші бар жинақтық құрылғылар - кешенді сынақтар.

10. Логикалық элементтер, жартылай өткізгіш және электронды техника – сызбаларды сынау.

2-разряд

Білуге тиіс: өзінің учаскесіндегі электр машиналарын, аппараттар мен басқа да электр техникалық аспаптарының құрастыру технологиясы негіздерін; құрастырылатын тораптар мен бұйымдарға арналған техникалық шарттарды және оларды қабылдау ережесін; қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптары мен айлабұйымдарды, оларды қолдану ережесін; шектеулер мен орнатулар жүйесі, бұдырлық квалитеттері мен параметрлері туралы негізгі ұғымдарды; брактың ықтимал себептері мен оларды анықтау және жою тәсілдерін; құрастыруға түсетін бөлшектерге, тораптар мен материалдарға қойылатын талаптарды; электр техника жөніндегі элементарлық деректерді; техникалық құжаттаманы ресімдеу ережесін.

Жұмыс үлгілері

1. Аспаптар мен аппараттарға арналған катушкалар – сымның қимасы мен катушка габаритін тексеру.

2. Клемм колонналары, қосқұлақтар, панелдер мен прессұнтақтан жасалған басқа да ұқсас бөлшектер – сапасын тексеру.

3. Қағаз диэлектрикті салма арасындағы парақтардың саны 4 дейінгі күштік конденсаторлар – секцияларды қабылдау және бақылау.

4. Кабель ұштары – ұштардың дәнекерленуін, оқшаулануын және бандаждауды бақылау.

5. Қарсылық магазиндері және тұрақты ток мостылары – оқшаулау қарсылығын тексеру.

6. Кнопкалы, кулакты және декадалы қайта қосқыштар – блоктардың жинақталуын, щеткалардың контактілерге қосылуын және щетка жағдайының фиксациялануын тексеру.

7. Тілді электр өлшеу аспаптары - механикалық және электр параметрлері бойынша тексеру.

8. Тұрмыстық электр аспаптары (үтіктер, шәйнектер, электр плиталар, үстелге қоятын шамдар және т.б.) – құрастырылуын бақылау.

9. Электр қозғағыштарға арналған станиналар, қалқандар, подшипник қақпақтары – сырттай қарап сапасын тексеру.

10. Автоматты ажыратқыштарға, магнитті стансаларға, таратып бөлу пункттеріне тораптар - құрастырылуын бақылау.
15. Электр машиналарын, аппараты мен аспаптарын құрастыруды бақылаушы

3-разряд

Білуге тиіс: электр машиналарын, аппараттар мен басқа да электр техникалық аспаптарының құрылымын, нысанын және құрастыру технологиясын; құрастырылатын тораптар мен бұйымдарға арналған техникалық шарттарды және оларды қабылдау ережесін; қолданылатын бақылау-өлшеу аспаптарының, құралдар мен айлабұйымдардың құрылымын, нысанын, пайдалану ережесін; тораптар мен бұйымдардың оқшаулау және электр беріктігіне қойылатын талаптарды; шектеулер мен орнатулар жүйесі, бұдырлық квалитеттері мен параметрлері туралы негізгі ұғымдарды; брактың ықтимал себептері мен оларды анықтау және жою тәсілдерін; құрастыруға түсетін бөлшектерге, тораптар мен материалдарға қойылатын талаптарды; электротехника жөніндегі элементарлық деректерді.

Жұмыс үлгілері

1. Желінің қорғаныс автоматтары – құрастырылуын бақылау және биметалл элементтің ажыратылғанын тексеру.

2. Құрылымы қарапайым жылжымалы рентген аппараты - құрастырылуын және реттелуін бақылау.

3. Автоматты ажыратқыштар, магнитті стансалар, таратып бөлу пункттері - құрастырылуын және реттелуін бақылау.

4. Дәл электр өлшеу аспаптарының катушкалары – қарсылығын өлшеу.

5. Электр өлшеу аспаптарының керндері – қайрау бұрышын, өңдеу тазалығын және керннің букске престелу дұрыстығын.

6. Қағаз диэлектрикті салма арасындағы парақтардың саны 4 жоғары күштік конденсаторлар – секцияларды қабылдау және бақылау.

7. Қағаз-пленка диэлектрикті жоғары күштік конденсаторлар – секцияларды қабылдау және бақылау.

8. Контакторлар, қосқылар, реле және басқа да ұқсас аппараттар – техникалық шарттарға сәйкес жұмысын тексеру.

9. Контакторлар, реле – магнитті жүйесінің құрастырылуын тексеру.

10. Электр тұрмыстық машиналар мен аппараттар – тораптардың құрастырылуын бақылау және электр беріктігін тексеру.

11. Қарсылық аспаптары – құрастырылу сапасын бақылау және электрлі тексеру.

12. Тілді аспаптар - құрастырылу сапасын және монтаж жүйелерінің дәнекерленуін тексеру, электр параметрлерін тексеру.

13. Момент пружиналар – үшін өлшеу.

14. Бірыңғай сериялы асинхронды электр қозғағыш роторлары – теңгермесін тексеру.

15. Полюстерінің ұзындығы 1000 мм дейінгі магниттік жүйелер - құрастырылуын бақылау.

16. Жалпы нысандағы электр машиналары статорлары - калибр бойынша паздарын тексеру.

17. Шунтылар - механикалық және электрлі параметрлері бойынша тексеру.

18. Бірыңғай сериялы асинхронды электр қозғағыштар – айналма арасындағы оқшаулауының электр беріктігін тексеру.

19. Электр машиналарының зәкірлері мен роторлары – статикалық теңгермесін бақылау.

4-разряд

Білуге тиіс: қызмет көрсететін электротехникалық бұйымдардың құрылымын, нысанын, жұмыс принципін және оларды құрастыру технологиясын; дайындалатын өнімге арналған мемлекеттік стандарттарды; бақылау әдістері мен қабылдау ережесін; күрделі бақылау-өлшеу аспаптары мен қондырғыларының құрылымын, нысанын, жұмыс принципін және оларды пайдалану ережесін, баптау мен реттеу тәсілдерін; жол берілетін шектеулерді, өңдеу сыныбын, дәлдігі мен тазалығын; электр техниканың негізгі заңдарын; қабылданған және бракқа шығарылған өнімнің есебі мен есептілікті жүргізу ережесін; бракты анықтау және алдын алу тәсілдерін.

Жұмыс үлгілері

1. Автоматты ажыратқыштар – соңғы құрастырылуы мен реттелуін бақылау.

2. Май ажыратқыштары – соңғы құрастырылуын бақылау.

3. Генераторлар – принципиальді схема бойынша монтаждалуын бақылау.

4. Машиналар мен тұрмыстық электр аппараттары – бақылау сынақтары мен қабылдау.

5. Қарсыласу аспаптары: магазиндер, мостылар, потенциометрлер, үлгі катушкалар, потенциометриялық және мостылы қондырғылар - электр параметрлері бойынша тексеру.

6. Полюстерінің ұзындығы 1000 мм артық магнитті жүйелер – құрастырылуын бақылау.

7. Магнитті стансалар – түпкілікті құрастырылуын бақылау.

8. Баспа схемалары – күйдірмелеу сапасын тексеру.

9. Қуаты 100 кВт дейінгі тұрақты және ауыспалы токпен істейтін электр қозғағыштар – үлгілік бақылау сынақтары және қабылдау.

10. Номинальдік айналу жылдамдығы 3000 об/мин дейінгі электр машиналарының зәкірлері мен роторлары - динамикалық теңгерімділігін бақылау.
17. Электр машиналарын, аппараты мен аспаптарын құрастыруды бақылаушы

5-разряд

Білуге тиіс: қабылданатын электр техникалық бұйымдардың құрылымын, нысанын, жұмыс принципін және оларды құрастыру технологиясын; дайындалатын өнімге арналған мемлекеттік стандарттар мен техникалық шарттарды; тексеру және сынау жабдықтары мен қондырғыларын, оларды баптау және реттеу ережесін; қабылданатын тораптар мен механизмдерді, электр техникалық бұйымдарды сынаудың тәртібі мен әдістемесін; жоғары вольтті электр техникалық бұйымдарды сынаудың ерекшеліктері мен ережесін; электр техника мен электр механика негіздерін; жол берілетін шектеулерді, бұдырлық квалитеттері мен параметрлерін; қабылдау актілері мен сынау хаттамаларын ресімдеу ережесін.

Жұмыс үлгілері

1. Арнаулы нысандағы, күрделі электр сызбасы бар аппараттар - монтажды, құрастырылуы мен реттелуін бақылау.

2. Ваттметрлер, фазометрлер, өздігінен жазатын жиілік өлшегіштер, көп шектеулі аспаптар, авариялық өздігінен жазатын аспаптар мен импульс датчиктері – барлық электр параметрлері бойынша толық тексеру.

3. Жоғары вольтті ажыратқыштар – соңғы құрастырылуын бақылау.

4. Қарсыласу катушкалары - үлкен токпен тексеру.

5. Сырғыма подшипникті электр машиналары – стендіде сынау үшін құрастырылуын бақылау.

6. Арнаулы нысандағы тұрақты ток микроқозғағыштары – үлгілік сынау және қабылдау.

7. Сандық аспаптар, потенциометрлер - потенциометрлік қондырғыларды барлық электр параметрлері бойынша қабылдау.

8. Басқару пульттері – монтажды бақылау.

9. Ірі турбогенератор роторы – құрастырылуын операциялық бақылау.

10. Қуаты 100 кВт жоғары тұрақты және ауыспалы ток электр қозғағыштары – үлгілік бақылау және қабылдау.

11. 400 және 500 Гц арнаулы электр қозғағыштары – жұмысын және құрастырылуын зерттеу және тексеру.

12. 3000-нан 10000 об/мин дейінгі номинальдік жылдамдықтағы электр машиналарының зәкірлері мен роторлары - динамикалық теңгерімділігін бақылау.
18. Электр машиналарын, аппараты мен аспаптарын құрастыруды бақылаушы

6-разряд

Білуге тиіс: қабылданатын электр техникалық бұйымдардың құрылымын, нысанын, жұмыс принципін және құрылымдық ерекшеліктерін; күрделі және ерекше жауапты электр машиналарын, аппараттары мен аспаптарын құрастыру, монтаждау және сынау технологиясын; қабылданатын бұйымдарды бақылау және сынау әдістерін; бақылау және сынау үшін қолданылатын жабдықтар мен қондырғыларды, оларды баптау және реттеу тәсілдерін; қабылданатын бұйымдарды құрастыру, монтаждау, сынау және пайдалану кезінде анықталатын ақаулардың негізгі түрлері мен себептерін, олардың алдын алу және жою тәсілдерін.

Орта арнаулы кәсіптік білім талап етіледі.

Жұмыс үлгілері

1. Автоматты реттеу жүйесі бар жаңғыртушы электр машина агрегаттары – бақылау және құрастырылуын қабылдау.

2. Үлгілік катушкалар - температура коэффициенттерін өлшеу.

3. Металлургия өнеркәсібіне және кеме жасауға арналған ерекше жауапты электр машиналары - құрастырылуын бақылау және коллекторларды қабылдау.

4. Өздігінен қозу жүйелері, басқару, кернеуді ұстап тұру және реттеу қалқандары - параметрлері мен монтажды бақылау және құрастырылуын қабылдау.

5. Сутегілі немесе сумен салқындатылатын турбо және гидрогенератор статорлары - белсенді болаттың құрастырылуын қабылдау (белсенді болаттың құрастырылуы, престемелеу тығыздығын аспаптардың көмегімен тексеру).

6. Сутегілі немесе сутегімен-сумен салқындатылатын турбо және гидрогенераторлар мен сумен салқындатылатын ірі жауапты электр машиналары – қондырғының газ тығыздығын бақылау және сынау үшін құрастырылуын бақылау.

7. 10000 об/мин жоғары номинальдік жылдамдықтағы электр машиналарының зәкірлері мен роторлары, сондай-ақ турбогенераторлар мен ірі электр машиналарының роторлары - динамикалық теңгерімділігін бақылау.

19. Электр оқшаулау бұйымдары мен материалдарын лактаушы

2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Электр оқшаулау бұйымдары мен материалдарын батыру, тозаңдату немесе әдісімен кистімен қолмен бір және бірнеше мәрте лактау процесін жүргізу. Материалдар мен бұйымдарды лактауға дайындау, сұрыптау және тазарту Лакты, айлабұйымдарды дайындау. Жұмыс орнын дайындау, желдеткішті қосу. Ораулы бұйымдарды, ламельдерді, слюдаланған электр оқшаулау материалдарын және т.б. ванналарда батыру, тозаңдату, үстінен құю әдісімен немесе кистімен біркелкі лактау. Лакталған бұйымдарды ауада кептіру үшін немесе арнаулы жазық және тік пештерде кептіру үшін айлабұйымдарға орнату. Қаңылтырларды арнаулы машиналарда қағазбен жапсырмалау және газбен, мұнаймен немесе электр қыздырылатын конвейерде кептіру. Жабдықты тазалау.

Білуге тиіс: лактауға дайындық операцияларының орындалу кезектілігін; электр оқшаулау бұйымдары мен материалдарын лактау жолдарын, қолданылатын лактың маркалары мен қасиеттерін; лакталған бұйымдар мен материалдарды кептіру пештеріне салу әдістерін және оларда пеште орнатуды; пешпен кептіру режимдерін; ауамен кептіру кезінде бұйымның дайындығын анықтау әдістерін; жапсыру машиналарын басқаруды; пульверизатордың құрылымын және оларды пайдалану ережесін; брак түрлерін және олардың алдын алу тәсілдерін.
20. Электр оқшаулау бұйымдары мен материалдарын лактаушы

3-разряд

Білуге тиіс: газбен қыздырылатын лактау машиналарының құрылымын, нысанын және баптау мен басқару ережесін; бұйымдар мен материалдарды механикалық лактаудың жолдары мен тәсілдерін; материал таспасының жылжу жылдамдығын реттеуді; салынатын лак қабатының қалыңдығын; лактар мен сіңірілетін құрамның тұтқырлығы мен консистенциясын анықтау әдістерін; брак түрлерін және олардың алдын алу тәсілдерін.

4-разряд

Білуге тиіс: электрмен қыздырылатын лактау машиналарының құрылымын, нысанын және баптау мен басқару ережесін; бақылау-өлшеу аспаптары мен арнаулы қондырғылардың нысанын және пайдалану ережесін; қолданылатын лактардың рецептурасы мен қасиеттерін; бұйымдар мен материалдарды лактау кезінде талап етілетін температура режимдерін; лакталған бұйымдар мен материалдар сапасына қойылатынға техникалық талаптарды.

_

22. Лакты араластырушы

Жұмыс сипаттамасы. Майлы, глифталді және пентофталді лактардың негізінде көп компонентті ерітінділерді дайындаудың технологиялық процесін біліктілігі анағұрлым жоғары лак араластырушының басшылығымен жүргізу. Лактардың тұтқырлығын тексеру. Лактарды түрлі еріткіштермен қажетті консистенцияға дейін жеткізу. Лактарды түстермен боямалау. Ерітілген лакті тұндырғышқа немесе жұмыс орнына айдау. Жабдықтың жұмысын қадағалау.

Білуге тиіс: қолданылатын лактардың маркалары мен қасиеттерін; тұтқырлығын анықтау әдістерін; қолданылатын жабдықтың нысаны мен пайдалану ережесін; еріткіштермен жұмыс істеу ережесін.
23. Лакты араластырушы

3-разряд

Білуге тиіс: негізгі және қосалқы жабдықтың құрылымы мен нысанын; қолданылатын лактың негізгі сипаттамалары мен оларды араластыру тәсілдерін; тұндырғыш ыдысы мен лак құбыры коммуникациялары жүйесін; сынама алу және технологиялық құжаттаманы жүргізу ережесін.

4-разряд

Білуге тиіс: негізгі және қосалқы жабдықтың құрылымы мен нысанын; лак құбыры коммуникациялары жүйесінің құрылымы мен жұмыс істеу принциптерін; бақылау-өлшеу аспаптарының құрылымы мен жұмыс істеу принциптерін; лактар мен еріткіштердің физикалық-химиялық қасиеттерін және улылығын; лактар мен шайырлардың нысанына қарай тұтқырлығын, концентрациясын және үлестік салмағын.

2-разряд

Білуге тиіс: трубалы электр қыздырғыштарды қолмен толтыру процесін; орталандырушы втулка мен электр қыздырғыш трубасына спиральді орнату ережесін; вибростенд құрылымын; толтырғышты қолмен дозалау жолдарын; электр қыздырғыштарды сынақ стендіне орнату ережесін; трубалы электр қыздырғыш элементтерін жасаудың технологиялық кезектілігін; шикіқұрам рецептурасын және оны жасау тәсілдерін; трубалы электр қыздырғыш элементтеріне қойылатын техникалық талаптарды; құрастыру кезіндегі ақаудың түрлері мен себептерін және оны болдырмау шараларын.

3-разряд

Білуге тиіс: электр қыздырғыштарды толтырғыш машинада толтыру процесін; құрастыру кезінде қолданылатын толтырғыш машина мен жабдықтың құрылымы мен жұмыс режимін; электр қыздырғыштың толтырылу жылдамдығын реттеу тәсілдерін; машинаның механизмдері мен тораптарын баптау ережесін; трубалы электр қыздырғыш элементтерінің жұмыс принципін, оларды құрастыруға қойылатын талаптарды.

4-разряд

Білуге тиіс: әртүрлі типтегі толтырғыш машиналарының құрылымы мен кинематикалық сызбасын; толтырылған трубалы электр қыздырғыш оқшаулаудың электр беріктігін тексеру ережесін; машинаның механизмдері мен тораптарын баптау ережесін; электр қыздырғыштардың дірілдеу деңгейін реттеу ережесін.

4-разряд

Білуге тиіс: электронды жылдамдатқыш тораптары мен блоктарының нысаны мен жұмыс принципін; сәулелендіруші бұйымдардың түрлері мен мөлшерлерін; электроника жөніндегі негізгі деректерді орындалатын жұмыс көлемінде; жалпы және радиациялық қауіпсіздік техникасы ережесін.