|
Қылмыстық іс жүргізу нормаларының құрылымы
|
|
Б олжам-бұл норманы қолдануға мүмкінлік беретін белгілі жағдай
|
|
Диспозиция-қылмыстық іс жүргізу қатынастар субъектісінің өзін ұстау ережесі
|
|
Санкция-қылмыстық іс жүргізу қатынастарының субъектісі ҚІЖН жазба бұйрығын бұзған жағдайда, қолданылатын жауаптылық мөлшері
|
|
1.10 Қылмыстық процестің принциптері [6, 8-31 бап.]
Қылмыстық процестің принциптері-қоғамдық және мемлекеттік құрылыстан туындаған және қолданылып жүрген заңмен орнықтырылған, мемлекеттік органдар ұйымдастырылуының мәнің және олардың қылмыстық істерді қозғау, тергеу, қарау және нақтылай шешу жөніндегі қызметінің мәнің айқындайтын бастапқы ережелер, сондай-ақ қылмыстық іс жүргізу қызметін мемлекет қылмыстық сот ісін жүргізушінің алдына қойған мақсатттар мен міндеттерге жетуге бағыттайтын ережелер [6].
|
-
Қылмыстық процестің принциптердің сипаттары
|
-
Нормативтілік –заңда ғана бекітілуі
|
-
Нормативтілік –заңда ғана бекітілуі
|
-
Бұйрықты, өктем жарлықты сипат
|
-
-
-
Тұрақтылық пен орнықтылық
|
Заңдылық [6, 10-бап]
-
Қылмыстық процесс сласындағы заңдылық принципі-қылмыстық іс жүргізу процесіне әрбір қатысушының материалдық және іс жүргізу заңдарының барлық талаптарын, соның ішінде осы қызмет принциптерінің формулалары бар нормаларды сақтауға міндетті
|
-
|
ҚІ бойынша іс жүргізуші органдардың заңды бұзуына жол берілмейді және ондай әрекет: 1) Заңмен көзделген жауаптылыққа әкеп соғады
2)заңсыз актілер жарамсыз деп тануға және олардың күшін жоюға әкеп соғады
|
-
Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықатрын сот арқылы қорғау
|
Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарын сотпен қорғауға құқығы бар
Ешкімге өзінің келісімінсіз ол үшін заңмен көзделген соттылығы өзгертіле алмайды
|
-
Мемлекет заңда белгіленген жағдайлар мен тәртіп бойынша жәбірленушіге сот әділдігіне қол жеткізуін және келтірілген залалдың өтелуін қамтамасыз етеді[6,12 бап]
|
Судьялардың тәуелсіздігі [6, 22-бап]
-
-
|
Судья сот әділдігін атқару кензінде тәуелсіз болады және Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңға ғана бағынады
|
-
Соттың сот әділдігін атқару жөніндегі қызметіне қандай да болсын араласуға жол берілмейді және ол заң бойынша жауапқа тартылады. Нақты істер бойынша судьялар есеп бермейді
|
-
|
Судьялар –тәуелсіздігіне кепілдігі Қазақстан Республикасының Конституциясымен заңмен белгіленген[6,22 бап]
|
-
Сот ісін жүргізуді тараптардың бәсекелестігі мен тең құқықтылығы негізінде жүзеге асыру[6,23бап]
|
1 Қылмыстық сот ісін жүргізу айыптау және қорғау тараптарының бәсекелестігі ен құқықтылығы принципінің негізінде жүзеге асырылады
|
|
Қылмыстық ізге түсу, қорғау және істі соттың шешуі бір-бірінен бөлінген және оларды әртүрлі органдар мен лауазымды адамдар жүзеге асырады
|
3 Сотталушыға тағылған айыпты дәлелдеу міндетті айыптаушыға жүктеледі
|
|
4 Қорғаушы сотталушының қорғаудың заңда көзделген барлық құралдары мен әдістерін пайдалануға міндетті
|
|
-
|
5 Сот қылмыстық ізге түсу органы болып табылмайды, айыптау немесе қорғау жағында болмайды және құқық мүдделерінен басқа қандай да болсын мүдделерді білдірмейді
|
6 Сот объективтілікті және бейтараптылықты сақтай отырып, тараптардың өз іс жүргізу міндетерін орындауы және өздеріне берілген құқықтарын жүзеге асыруы үшін қажетті жағдай тұғызады
|
Қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысушы тараптар тең құқықты, яғни оларға Конституциямен және Қылмыстық іс жүргізу кодекспен өз айқындамаларын қорғауға бірдей мүмкіндік берілген. Сот, іс жүргізу шешімін, зерртеуге қатысу тараптардың әрқайсысына бірдей негізде қамтамасыз етілген дәлелдерге ғана негіздейді
|
|
-
Тараптар қылмыстық сот ісін жүргізу барысында өзінің айқындамасын , оны дербес және сотқа, басқа да органдар мен адамдарға тәуелсіз қорғаудың әдістері мен құралдарын тандайды.
|
-
Мемлекеттік айыптаушы мен жеке айыптаушы белгілі бір адамның қылмыстық ізіне түсуді жүзеге асыра алады немесе заңда көзделген жағдайларда қылмыстық ізіне түсуден бас тарта алады. Сезікті мен айыпталушы өзінің кінәсін еркін жоққа шығара алады немесе өзін кінәлімін деп мойындай алады.
|
Істің мән-жайын жан-жақты, толық және объективті зерттеу [6,24бап]
-
|
1Сот, прокурор, тергеуші, анықтаушы істі дұрыс шешуге қажетті және жеткілікті мән-жайларды жан-жақты толық және объективті зерттеу үшін заңда көзделген барлық шараларды қолдануға міндетті
|
-
2 Қылмыстық ізге түсу оргнадары нақты деректерді анықтайды, солардың негізінде іс үшін мәні бар мән-жайлар белгіленеді
|
-
3 Қылмыстық істі қараушы сот объективтілік пен бейтараптылықты сақтай отырып, айыптау және қорғау тараптарына олардың істің мән-жайларын жан-жақты және толық зерттеу құқықтарын жүзеге асыруы үшін қажетті жағдай туғызады. Сот тараптардың пікірімен байланысты емес және өз басамшылығымен қылмыстық іс бойынша ақиқатты анықту үшін қажетті шаралар қолдануға құқылы
|
-
4Айыпталушыны әшкерелейтін де, ақтайтын да, сондай-ақ оның жауаптылығы мен жазасын женілдететін және ауырлататын мән-жайлар іс бойынша анықтауға жатады. Қылмыстық процесті жүргізуші орган кінәсіздігі немесе кінәсінің аздығы туралы, сондай-ақ сезіктіні, айыпталушыны ақтайтын не олардың жауаптылығын женілдететін дәлелердің бар екендігі туралы барлық мәлімдемелерді тексеруі тиіс
|
Дәлелдемелерді ішкі сенім бойынша бағалау [6,25-бап]
1Судья, прокурор, тергеуші, анықтаушы дәлелдемелерді қаралған дәлелдемелердің жиынтығына негізделген өздерінің ішкі сенім бойынша бағалайды, бұл орайда заң мен ар-ожданды басшылыққа алады
| |
2 Ешқандай дәлелдеменің күні бұрын белгіленген күші болмайды
|
   Сезіктінің, айыпталушының қорғануға құқығын қамтамасыз ету [6,26- бап]
1Сезіктінің, айыпталушының қорғануға құқығы бар. Олар бұл құқығын ҚІЖ кодексінде белгіленген тәртіппен жеке өзі де,қорғаушының, заңды өкілінің көмегімен де жүзеге асыра алады
|
|
2Қылмыстық процесті жүргізуші орган сезіктіге, айыпталушыға, олардың құқықтарын түсіндіруге және олардың айыптаудан заңмен тыйым салынбаған барлық құралдармен қорғану шаралар қолдануға міндеті
|
|
3 Қылмыстық іс жүргізу кодексінде көзделген жағдайларда қылмыстық процесті жүргізуші орган сезікті, айыпталушы қорғаушысының іске қатысуын қамтамасыз етуге міндетті
|
|
|
4 Сезікті, айыпталушы қорғаушысының және заңды өкілінің қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысуы сезіктіге, айыпталушыға тиесілі құқықтарды кемітпейді
|
|
|
5 Сезікті, айыпталушы қылмыстық ізге түсу органдарына айғақтар беруге, қандай да болсын материалдар беруге, оларға қандай да бір жәрдем көрсетуге мәжбүр етілмеуге тиіс
|
|
6 Сезіктінің, айыпталушының онымен бірлесіп қылмыс жасады деп айыпталған адамға қатысты қылмыстық істі қарау кещінде де тиесілі қорғану құқығының барлық кепілдіктері сақталады
|
   Жариялылық [6,29бап]
-
Қылмыстық істерді талқылау барлық соттар мен барлық сатыларында ашық жүргізіледі. Сот талқылауының жариялылығын шектеуге ол мемлекеттік құпияны қорғау мүдделеріне қайшы келгенде ғана жол беріледі
|
|
Сонымен бірге іске қатысушы адамдар өмірінің жеке жақтары туралы мәліметтерді жариялауды болдырмау мақсатында, сондай-ақ оны жәбірленушінің, куәнің немесе басқа да іске қатысушы адамдардың, сондай-ақ олардың отбасы мүшелері мен жақын туыстарының қауіпсіздік мүдделері талап ететін жағдайларда кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істер бойынша, жыныстық қылмыстар туралы істер және басқа да істер бойынша соттың дәлелді қаулысымен жабық сот талқылауына жол беріледі
|
.
Сонымен бірге іске қатысушы адамдар өмірінің жеке жақтары туралы мәліметтерді жариялауды болдырмау мақсатында, сондай-ақ оны жәбірленушінің, куәнің немесе басқа да іске қатысушы адамдардың, сондай-ақ олардың отбасы мүшелері мен жақын туыстарының қауіпсіздік мүдделері талап ететін жағдайларда кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істер бойынша, жыныстық қылмыстар туралы істер және басқа да істер бойынша соттың дәлелді қаулысымен жабық сот талқылауына жол беріледі.
|
|
Істер мен шағымдарды жабық отырыста қарау Кодексте белгіленген барлық ережелер сақтала отырып жүзеге асырылады
|
Соттың үкімі мен іс бойынша қабылданған қаулылар барлық жағдайларда ашық жарияланады
|
К інәсіздік презумпциясы
|
Әр адам кінәсіз деп саналады егер оның
|
|
Қылмыстық ізге түсу органының әрекеттері мен шешімдеріне жасалған шағымды ҚІЖК 109-бап тәртібімен қарау және шешу
|
 
-
Заңды күшіне енген үкіммен белгіленбесе
|
ҚІЖК –де көзделген
тәртіппен дәлелденбесе
|
Айыптау үкімін болжамдарға негіздеуге болмайды және ол ақиқат дәлелдірдің жеткілікті жиынтығымен расталуы тиіс
|
|
Қандай болмасын күдік айыпталушының пайдасына түсіндіріледі
|
|
Өз мойындауының негізінде ешкім сотталмайды
|
1.11 Қылмыстық ізге түсу, айыптау
Қылмыстық ізге түсу- қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекет пен оны жасаған адамды, соңғысының қылмыс жасаудағы кінәлілігін анықтау мақсатында, сондай-ақ мұндай адмаға жаза немесе өзге де қылмыстық –құқықтық ықпал ету шараларын қолдануды қамтамасыз ету үшін айыптау тарабы жүзеге асыратын іс жүргізу қызметі ( ҚІЖК 7-бабының 13-тармағы)
|
Қылмыстық ізге түсуді ұйымдастыру [6, 32-38 бап.]
Жеке айыптау ҚІ -ҚІЖК 33-бап,32-бап,2-бөл
|
Жеке жария айыптау ҚІ -ҚІЖК 33-бап,32-бап,3-бөл
|
Жариялы айыптау ҚІ -ҚІЖК 32-бап
|
Жәбірленушінің өтініші бойынша ғана қозғалады және оның айыпталушымен
бітісуіне орай қысқартылуға тиіс
|
Жәбірленушінің шағымымен ғана қозғалады, айыпталушымен бітісуіне орай қысқартылуға жатады, егер адам бірінші рет орташа ауырлықта жасаса және жәбірленушіге келтірілген зиянды өтесе
|
Бұл істер бойынша жәбірленушінің шағым беруіне қарамастан жүзеге асырылады
|
Ерекше жағдай
Егер әрекет төменде көрсетілдгендей қозғайтын болса, прокурор жәбірленушінің шағымы болмаса да ҚІ қозғауға құқылы
|
Дәрменсіз немесе басқаға тәуелді жағдайдағы не басқа да себептер бойынша өзіне тиесілі құқықтарды өз бетінше пайдалануға қабілетсіз адамдардың мүдделерін [6,33бап,2-бөл.]
|
|
Басқа адамдардың, мемлекеттің немесе қоғамның елеулі мүдделерін [6,34-бап,2-бөл.]
|
|
|
Қылмыстық ізге түсуді орындаушы субъектілер
 
ҚП орындаушы лауазымды тұлғалар мен мемлекеттік органдар
|
|
Қылмыстық процеске қатысушы жеке тұлғалар
|
1Прокурор
2Тергеуші
3Анықтаушы
4Тергеу бөлімінің бастығы
|
|
1 жәбірленуші
2 жеке айыптаушы
3азаматтық талапкер
4 олардың өкілі немесе заңды өкілі
|
-
Қылмыстық ізге түсу функцияларының белгілері
|
-
-
2) Қылмыстық істі тоқтату, қылмыстық ізге түсуді тоқтату үшін негіздердің жоқтығы
|
-
|
3) Адамның кінәлі екенің қуаттайтын қажетті дәлелді базасың болуы
|
Достарыңызбен бөлісу: |
