Жоспар I бөлім Мектеп жасына дейінгі баланың мінез-құлқы және ойынның дамуы

II бөлім Мектеп жасына дейінгі мінез-құлық ережелеріне ойынның әсерін анықтау

жүктеу/скачать 128.39 Kb.

бет	6/10
Дата	24.05.2022
өлшемі	128.39 Kb.
	#458585

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Мектеп жасына дейінгі баланың мінез-құлқына ойынның тигізетін әсері

II бөлім Мектеп жасына дейінгі мінез-құлық ережелеріне ойынның әсерін анықтау
1) Мектеп жасына дейінгі баланың мінез-құлқын зерттеудің әдіснамалық негізі.
Берілген проблеманың теориялық аспектілерін, атап айтқанда мектеп жасына дейінгі баланың мінез-құлқына ойынның әсерін зерттей келе эксперименталды зерттеуге көшеміз. Эксперименталды зерттеуді жүргізу базасы- Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласы № 7 «Ақ бота» ясли –бақшасы. Зерттеу жұмыстары мектеп жасына дейінгі балалардың мінез-құлқына ойынның әсерін анықтау мақсатында жүргізілді. Біз өзіміздің зерттеу жұмысымызды келесі кезеңдер бойынша жүзеге асырдық: Психодиагностика жүргізу арқылы мінез-құлықты анықтау; Алынған нәтижелерді сараптау; Ойынның мінез-құлыққа әсерін бақылау;
Жүргізілген жұмыстың бірінші этапына келесі әдістемелер бойынша психодиагностикалық зерттеулер қамтылды: Балалардың мінез-құлқын анықтауға ата-аналарға арналған сауалнама «Табиғатта жоқ жануардың суретін сал» әдістемесі;
«Жаңбыр астындағы адам» әдістемесі
Дж.Буктың "Үй — Ағаш -Адам" әдістемесі.
Бақылау тобынан «Көбелек»- мектеп алды даярлық тобы және «Сәулетай»- ересек тобтарынан 55 бала қатысты, ал эксперименталды тобқа «Бәйшешек»- мектеп даярлық тобы және «Айгөлек» - ересек тобтарынан 52 балалар қатысты.
Зерттеу жұмысымызды ең алдымен бақылау және экспериментальді топтағы барлық балалардың ата-аналарынан сауалнама алдық.
Сауалнаманың мақсаты: бала бойындағы мінез-құлық ерекшеліктерін анықтау. Нұсқау: Сізге 45 сұрақ ұсынылып тұр, олардың әрқайсысына сіз «иә» немесе «жоқ» деп жауап беруіңіз қажет. Ойлануға көп уақыт жүмсамаңыз. Мұнда «жаман» немесе «жақсы» жауаптар болуы мүмкін емес. Иә деген жауапқа – 0 балл,жоқ деген жауапқа – 1 балмен бағаланады.

Баланың аты-жөні Жасы Күні

№	Баланың мінез-құлқына мінездеме	Иә	Жоқ
1	Шошынған. Алақ-жұлақ қарайды
2	Ескерту жасағаннан кейінде өз ісімен айналыса береді.
3	Сабырсыз, сөзді бөліп жібереді, айғайлап сөйлейді.
4	Басты орынды претендует
5	Сыртқы киімі неопрятный
6	Құрдастарымен төбелеседі, тістейді
7	Сөзсіз нұсқауларды, өтініштерді орындайды
8	Салғыласады, ортақ келісімге әрез келеді
9	Бастаған жұмыстарын соңына дейін жеткізбейді
10	Өзіне тұрақты көңіл аударғанды қалайды
11	Тазалықты ұстауға тырыспайды
12	Құрдастарын мазақтайды және дөрекі сөздер айтады
13	Ақырын және аз сөйлейді
14	Құрдастарымен ұрысады және жанжалға түседі
15	Көңіл күйі тез және жиі ауысады
16	Қырсығады, өзін «сайқымазақ» ретінде көрсетеді
17	Кешігіп келеді
18	Құрдастарына тиіседі, оларда агресивті мінез-құлық тудырады
19	Еш нәрсеге қызықпайды, сұрақ қоймайды
20	Себепсіз жылайды, тез ренжіп қалады
21	Тез және көп сөйлейді
22	Басқа балаларды билейді және бұйырады
23	Берген уәделерін орындамайды
24	Мазасыз кезінде көп түкіреді
25	Өз қателіктерін әрез мойындайды
26	Қолдарымен
27	Тіл тигізгенде, ренішті жақын қабылдайды ма?
28	Көңіл-күйі жарқын, қайғыланбаған күндері бола ма?
29	Көңіл-күйі бірден өзгеруі жиі бола ма?
30	Ойын кезінде назар ортасында болады ма?
31	Ренжішті тез ұмытады ма?
32	Салмақты ма?
33	Мақтан сүйгіш пе?
34	Сіз балаңыздың алдыңғы қатарлылардың бірі болуың талап етесіз бе?
35	Ішкі ұмтылыс пен іздену сезімі жиі билетіп алады ма?
37	Көңіл-күйіңі әдетте төмен түсіп жүре ме?
38	Найзағай мен иттерден қорқадыма ба?
39	Бір орында көп уақыт отыру ол үшін ауыр тие ме?
40	Кейде мақтаншақ бола ма?
41	Жануарларды өте жақсы көре ме?
42	Жиі күле ме?
43	Тез ашулана ма?
44	Табиғатқа кұмар, қамқоршы ма?
45	Жаңа жағдайға оңай бейімделе ме?

35-45 балл мінез-құлқында қиындығы бар балалар. Бұл балаларда агресивті мінез құлқы басым, демастративті мінез-құлық сипатта

34-25 балл
24 – 0 балл
Бақылау табының 55 балалардың ата-анасынан сауалнама алдық.Бұл сауалнаманың қорытындысы бойынша агресивті балалар қорқақ біреуге тәуелді
Ал экспериментальді топ балалары 52 балалардың ата-аналарынан сауалнама алдық. Бұл сауалнаманың қорытындысы бойынша агресивті балалар қорқақ біреуге тәуелді

Көк түсті бақылау тобынан «Көбелек»- мектеп алды даярлық тобы және «Сәулетай»- ересек тобтарының сауалнама бойынша қорытындысы

	Мінез-құлық ерекшелігі	Балалар саны
1	Агеривті мінез-құлық	9
2	Басқаларға бағынышты	11
3	Эгоцентризм	7
4	Назар ортасында болғанды ұнатады	5
5	Тұйық балалар	8
6	Мінез-құлқы ашық	15

Қызыл түсті эксперименталды тобы «Бәйшешек»- мектеп даярлық тобы және «Айгөлек» - ересек тобтарының сауалнамасы бойынша қорытынды.

	Мінез-құлық ерекшелігі	Балалар саны
1	Агсеривті мінез-құлық	9
2	Басқаларға бағынышты	8
3	Эгоцентризм	10
4	Назар ортасында болғанды ұнатады	6
5	Тұйық балалар	7
6	Мінез-құлқы ашық	12

Қорыта келгенде

Бұл психодиагностикалық зерттеулердің мақсаты мектеп жасына дейінгі баланың мінез-құлқына ойынның әсерін анықтау. « Табиғатта жоқ жануардың суретін сал» әдістемесін (№ 1 қосымша) пайдалана отырып мектеп жасына дейінгі баланың бойындағы агресивті мінез-құлықты анықтауға бағытталған. Экспериментке – 52 бала қатысты. 17,3% балаларда агресивті мінез-құлық байқалды. 5.8 балалардың психолог көмегіне жүгіну қажет, орташа деңгей. 76.9 балалардың мінез-құлық көрсеткіштері жоғары.
«Табиғатта жоқ жануардың суретін сал» әдістемесі;
Мақсаты : балалардың агрисизті мінез-құлқын анықтау.
Келесі кезеңде "табиғатта жоқ жануар" әдістемесін жүргіздік. Бұл әдістеменің ерекшелігі балаға беретін тапсырманың белгісіздігінде. Оларға табиғатта жоқ жануарды салу тапсырылады. Ол жануарға ат беріп, оның барлық ерекшеліктерін сірет аркылы көрсету қажет. Нәтижесін талдау барысында балалардың мазасыздану деңгейін, эгоцентризмін, танымдық қызығушылығын және басқа ерекшеліктерін байқауға мүмкіндік туады.
Әдістеме туралы: «Табиғатта жоқ жануардың суретін сал» әдістемесі балалардың агрессивті мінез-құлқын анықтаудағы кеңінен таралған әдістердің бірі. Баланың бойына психологиялық проблемаларды шешу жолдарын қарастырады. «Табиғатта жоқ жануардың суретін сал» әдісіндегі басты рөл графикалфлық сурет арқылы баланың фантазиясын анықтау. «Табиғатта жоқ жануардың суретін сал» әдістемесі екінші ерекшелігі баланың эмоциялық жағдайына тығыз байланысты, ойындағы кейіпті қалыптастыру баланың әлеуметтік және тұғалық проблемаларымен бірге. Үшінші ерекшелігі салынған суретті психологиялық категориямен түсіндіріледі. Әдіс стандартты түрде өткізіледі. Ең алдымен баламен тығыз қарым-қатынас орнату керек, кейін «Бұл әлемде жоқ жануардың суретін сал» әдістемесінің құрлымын , орындалу тәртібін түсіндіру қажет.Бұл әлемде жоқ жануардың суретін сал және оған кездеспейтін ат қою. Түсіндіру керек мультфильмдерден жануарлардың атын алуға болмайды, оны басқа біреу ойлап тапқан, жойылып кеткен жануарлардыңда аттарын қоюға болмайтындығын.
Жүргізу үшін қарандаш тығыздығы орташа (қалам, фломастермен салуға боймайды). Парақ беті стандарт , ақ. Сурет анализі формальді және маңызды бөлуы тиіс. Формальді аспектге жатады:
А) бетке орналастыру
Суретті бетке орналастыру бірқалыпты емес.Ол қобалжу және өткен, қазіргі, болашақ уақытқа байланысты.Беттің сол жақ және астынғы бөлігінде орналасқан сурет депресия, өзіне-өзі сенімсіздік, поссивностьті білдіреді. Оң жақ және үстінде салынған сурет эмоционалды көрсеткішті энергичность, активность, конкретность действий көрсетеді. Беттің ортасында және жоғарыға көтерілген сурет. Өзін-өзі бағалау, қоғамдағы өз орнын білдіреді. Жоғары салынған сурет әлеуметтік беделге тырысуды көрсетеді.Беттің төменгі жағына салынған сурет өзіне сенімсіздігін, өзін бағалау төмен, подавленность, нерешительность өзінің әлеуметтік дәрежесіне қызықпауды білдіреді.
Басы оңға қаратылған сурет-тұрақты тенденция.Олардың ойлағандары және жоспарлағандары түбегейлі орындалуы немесе кей жағдайларда орындалуға бастайды. Бала көздеген мақсаттарына жетеді
Солға бұрылған бас – ойлаған ойларының жартысы ғана орындалады.
«Анфас» положения суретке бағытталған бас, эгоцентризм деп түсінуге болады.
Оң жақтағы суреттің қозғалысы, ер мінезділік қасиеттерді көрсетеді, жағдайларды басқаруға тырысу, ал сол жақтағы суреттердің қозғалысы кері белгілерді білдіреді.
Графалогиялық аспект бойынша екіге бөліп қарастыруымызға болады.
Бірінші аспект сызық арқылы қорытындылау. Орташа қалындықпен салынған , біріктіру сызықтары дұрыс жасалған сурет жақсы мінез-құлықты көрсетеді. Ұзіліп салынған , бұрыштары дұрыс қосылмаған, запачканные сурет қобалжудың белгісі.
«Табиғатта жоқ жануар» әдістемесі бойынша зерттеу нәтижесі

Балалар аты	Талдау нәтижесі
1. Айнабек Р.	Эгоцентризм, басқалардың өзін бағалауына ерекше көңіл аударады, танымдық қызығушылығы жоғары.
2. Асылбек А.	Эгоцентризм, мазасыздану, ойшыл, эмоционалдық тұрақсыздық.
3. Әлия А.	Өзін бағалауы жоғары, әлеуметтік ортадағы өзінің орнына қанағаттанбайды, эгоцентризм, танымдық қызығушылығы жоғары, мазасыздануы анық байқалады.
4. Бағдағұл Р.	Рефлексияға жақын, ойшыл, «іс-әрекет адамы емес», танымдақ қызығушылығы жоғары, рационализм анық байқалады.
5. Боранбек О.	Басқалардың пікірін бағалайды, өзіне көңлі толмайды, танымдық қызығушылығы жоғары.
6. Ғазиза Қ.	эгоцентризм, сенімі төмен, қорқақ, мазасыздануы жоғары ойшыл, инфантилизм, рационалим.
7. Ғалым Қ.	Қорғаныс агрессиясы анық, іс-әрекетке ойланып істейді, шешім қабылдауы қиын.
8. Гулсана В.	Эгоцентризм, қорқақ, танымдық қызығушылығы жоғары.
9. Қайрат Г.	Рефлексиға жақын, ойшыл, сабырлы, сезімтал, тұйық, рационалист.
10. ҚасымӨ.	Өзін бағалауы жоғары, эгоцентризм, қорқақ, ешкімге сенбейді, агрессия анық байқалады, эмоциясы ұстамсыз.
11. Мереке Ж.	Сасқақ, рефлексияға жақын, ойшыл, агрессия анық байқалады, сезімтал, ойшыл, мазасыздануы анық, тұнжыраған.
12. Мәдина Н.	Байсалды, шешім қабылдауда асықпайды, сенімі төмен, басқалардан сескенеді, басқалардың пікірін бағалайды, танымдық қызығушылығы жоғары.
13. Мақсат Д.	Өзін жоғары бағалайды, әлеуметтік ортадағы өз орнына қанағаттанбайды, танымдық қызығушылығы жоғары, барлық уақытта іс-әрекет үстінде.
14. Маржан В.	Өз іс-әрекеттеріне қанағаттанады, қорқақ, сенімі төмен, ойшыл, басқаларға сенімі күшті.
15. МарияХ.	Эгоцентризм, қорқақ, интроверт, тұйық, танымдық қызығушылығы жоғары.
16. Марина	Эгоцентризм, танымдық қызығушылығы жоғары, қорқақ, эмоционалдық тұрақсыз, тұйық.
17. Мәбия Н.	Ойшылдыққа тенденциясы бар, танымдық қызығушылығы жоғары, рефлексия, сасқалақ.
18. Нұрғали Н.	Ойшылдыққа тенденциясы жақсы, рефлексиясы жақсы, шешім қабылдауы қиын, рационализмі күшті.
19. Нәзгүл Х.	Эгоцентризм, танымдық қызығушылығы жоғары, сенімсіз, қорқақ, мазасыздануы жоғары, шешім қабылдауға пысық, тұйық, эмоционалдық тұрақсыз, инфантилизм.
20. Насиба Т.	Өзіне сенімі төмен, бақаларға тәуелді, эгоцентризм, сезімтал, эрудицияны жоғары бағалайды.
21.Ораз Е.	Өзін бағалауы жоғары, өзінің статусына қанағаттанбайды, эгоцентризм, танымдық қызығушылығы жоғары, өзінің іс-әрекеттеріне пысық.
22.Өтеген Г.	Өзін жоғары бағалайды, әлеуметтік ортадағы өз орнына қанағаттанбайды, танымдық қызығушылығы жоғары, барлық уақытта іс-әрекет үстінде.
23. Перизат Ш.	Өзін бағалауы жоғары, әлеуметтік ортадағы өзінің орнына қанағаттанбайды, эгоцентризм, танымдық қызығушылығы жоғары, мазасыздануы анық байқалады.
24. Шуқырат Қ.	Өз іс-әрекеттеріне қанағаттанады, қорқақ, сенімі төмен, ойшыл, басқаларға сенімі күшті.
25. Шахсана О.	Эгоцентризм, танымдық қызығушылығы жоғары,
	сенімсіз, қорқақ, мазасыздануы жоғары, шешім қабылдауға пысық, тұйық, эмоционалдық тұрақсыз, инфантилизм.
26. Хусаин З.	Ойшылдыққа тенденциясы жақсы, рефлексиясы жақсы, шешім қабылдауы қиын, рационализмі күшті.
27. Фируза Ж.	Өзін бағалауы жоғары, әлеуметтік ортадағы өзінің орнына қанағаттанбайды, эгоцентризм, танымдық қызығушылығы жоғары, мазасыздануы анық байқалады.
28. ХалимаҚ.	Өзіне сенімі төмен, басқаларға тәуелді, эгоцентризм, сезімтал, эрудицияны жоғары бағалайды.

Бұл әдістеме бойынша зерттеу нәтижесі балалардың агрессиясы мен мазасыздану деңгейі жоғары, ал өзіне деген сенімі төмен екенін байқатты. Мұндай жағдай жеткіншектер жасына тән сипат екенін көптеген ғалымдар дәлелдеген. Сондықтан осы оқушылармен өзіне деген сенімін жоғарылату шараларын жүргізу қажет екені анық байқалды. Бұл шаралар коррекциялық машықтар немесе тренинг элементтерін пайдалану арқылы жүргізілуі мүмкін.

Зерттеу нәтижелері сенімді болу үшін балалардың мазасыздануын зерттеуге арналған тестердің тағы бірнешеуін пайдаландық. Бұл жерде «Жаңбыр астындағы адам» пиктограммасының нәтижесін келтіреміз.

жүктеу/скачать 128.39 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10