Кіріспе І. Қазақстан темір жолы туралы жалпы тарихы
ІІІ.2. Трансқазақстандық темір жол көлігіндегі тауар айналымы
жүктеу/скачать 44.77 Kb.
|
| ІІІ.2. Трансқазақстандық темір жол көлігіндегі тауар айналымы
Әлемдік экономиканың жаһандануы жағдайында Азия мен Еуропа арасындағы байланыстағы трансконтиненттік теміржол дәліздерін дамытудың рөлі мен маңызы артып келеді. Халықаралық валюта қоры сарапшыларының бағалауынша, Азия мен Еуропа арасындағы жылдық тауар айналымы 600 миллиард долларды құраса, 2020 жылға қарай ол бір жарым есеге артады. Бүгінгі таңда бұл жүктерді тасымалдау негізінен Суэц каналы арқылы теңіз арқылы жүзеге асырылады. Азия мен Еуропа арасындағы тауар айналымын ұлғайту перспективалары жүк тасымалын теңіз көлігінен теміржол көлігіне ішінара қайта бағдарлау үшін алғышарттар жасайды, сондықтан халықаралық жерүсті көлік дәліздерінің рөлі күн сайын артып келеді. Сонымен бірге халықаралық сауданың өсуі қолданыстағылардың белгілі кемшіліктері бар жаңа көлік дәліздерімен жүк ағынын қамтамасыз ету, сондай-ақ жүктерді тасымалдаудың технологиялық процесін жеңілдету қажеттілігін талап етеді. Қазақстан Республикасының аумағы мен инфрақұрылымы Оңтүстік-Шығыс Азия мен Еуропа арасындағы трансконтиненттік қатынасты қамтамасыз ететін көлік дәлізін салуға мүмкіндік береді. Қолданыстағы дәліздердің кемшіліктері: - Еуропа мен Азия және Таяу Шығыс елдері арасындағы ТМД аумағындағы калибрдегі тарихи қалыптасқан айырмашылықтар; - Достық – Алашаңқай халықаралық шекара өткелінің өткізу қабілеті жүк ағынының даму қарқынын қамтамасыз етпейді; - Суэц каналының іс жүзінде таусылған қуаты; - Еуропалық теңіз порттарының жүктерді өңдеуге арналған шектеулі сыйымдылығы; - Африка құрлығын айналып өтетін Суэц каналының балама жолы жүктерді теңіз арқылы жеткізу уақыты мен құнын айтарлықтай арттырады. Осыған байланысты «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы Достық стансасынан Түркіменстанмен мемлекеттік шекараға дейінгі бағытта ТҚЖМ құрылысының жоспарын әзірледі, бұл тас жолды одан әрі аумақ арқылы өткізу мүмкіндігі бар. Түрікменстаннан және 1435 мм калибрлі Иран Ислам Республикасының теміржол желісімен байланысы және Түркия арқылы Еуропа нарығына шығу. Континентте Азия мен Еуропа арасындағы трансконтинентальдық қатынасты қамтамасыз ететін бірыңғай стандартты теміржол желісінің болмауы, Қазақстан, Ресей, Ирандағы мұнай өнеркәсібінің даму қарқынының артуы және мұнай тасымалының ұлғаюы теміржол құрылысын салуға алғышарттар жасады, жаңа көлік дәлізі. Қорытынды Темір жолдар қазіргі уақытта халық шаруашылығының көлік жүйесіндегі негізгі буын болып табылады. Олардың жалпы жүк тасымалындағы үлесі үнемі артып келеді. Халық шаруашылығының басқа салаларымен салыстырғанда теміржол көлігінің маңызды ерекшеліктері бар. Оның тиімділігі жалпы технологияға байланысты. Бұл тасымалдау процесіне қатысушылардың көпшілігінің күш-жігерін үйлестіруге, барлық теміржол желілерінде пайдалану қызметін басқаруға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда темір жолдар ең сенімді және қол жетімді көлік түрлерінің бірі болып табылады. Саланың сенімді жұмысы-біртұтас экономикалық кеңістік пен мемлекеттің тұтастығын сақтаудың, халықаралық экономикалық байланыстарды кеңейтудің қажетті шарты. Теміржол көлігі әмбебаптығымен (жүктердің барлық түрлерін тасымалдау қабілетімен), жоғары тасымалдау және өткізу қабілетімен (екі жолды электрлендірілген теміржол тәулігіне 150-200 жұп пойыздарды өткізіп, әр бағытта 100 миллион тоннадан астам жүк тасымалын қамтамасыз ете алады), салыстырмалы түрде төмен тасымалдау құнымен (әуе және автомобиль көлігінен айырмашылығы), салыстырмалы түрде еркін орналасуымен, яғни табиғи жағдайлардан тәуелсіздігімен ерекшеленеді (кез-келген аумақта темір жол құрылысы, жүйелілік, яғни жылдың барлық мезгілінде өзен көлігінен айырмашылығы жылдамдық, сенімділік және т. б.) Теміржол көлігі жүк тасымалының жалпы көлемінің 16,93% - ын орындайды. жүктеу/скачать 44.77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|