Күндізгі оқу факультеті


Сыртқы өрт қарсы су қамтамасы



бет4/6
Дата03.07.2016
өлшемі1.66 Mb.
#173883
түріДиплом
1   2   3   4   5   6

4.4. Сыртқы өрт қарсы су қамтамасы
Сыртқы сумен қамтамасыз ету диаметрі 250-150 мм ӨҚ ортанылға су құбыры көмегімен іске асырылады. Су құбырының ену орынында сорғылық жоғарылатушы станция орналасқан, ол қысымды 6 атм көтеруге қабілетті. Сорғыларды ылғалдандыру схемасы суды өзара жанасатын екі резервуар жиынтығы арқылы суды толтыруға мүмкіндік береді. Әрбір резервуар сыйымдылығы 500 м3.
4.5. Технологиялық үдерістің өрт қауіптілігі
Ағаш өңдейтін өндірістерді шығаратын өніміне байланысты келесі негізгі топтарға біріктеруге болады: ағаш тілетін, ағаш-жиһаздық, желімделген қатпарлы ағаш және қатпарлы ағаш пластика, сонымен қатар қалдықтарды және жарамсыз ағашты өңдеу. Заманауи ағаш өғдейтін кәсіпорындар оқшауланған аймақта орналасады.

Ағаш өңдейтін комбинаттардың көпшілігінде жоңқаланған ағаш (ЖАТ) және талшықты ағаш таспалар (ТАТ) жасайтын цехтары бар, оларда ағаш жоңқаларына арналған бункер, желімді агрегат, араластырғыш камера, таспа кілемдерін құрастыруға арналған конвейер, жоңқа массасымен толтырылған түпқоймасы бар үлдірік, бу прессі және өзге де жабдықтар орналасқан. Кейбір кәсіпорындарда өзге де цехтар болуы мүмкін: шерелік, кілтекті, ағаш ұсталық және т.б.

Ағаш өңдейтін өндірістердегі негізгі және көмекші цехтарды және дайын өнім қоймаларын, ережеге сай, өртке беріктілік дәрежесі әр түрлі болып келетін бір немесе екі қабатты ғимараттарда орналастырады. Бір қабатты ғимараттардың биіктігі 10-15 метрді құрайды, ал ауданы мыңдаған шаршы метрге дейін жетеді.

Құрастыру, тегістеу және өңдеу цехтарында өрт қауіптілігі желім қайнатушы, лак, бояу, еріткіштер және ағаш шағының есебінен артады. Шере, кілтек және олардың қалдықтары түріндегі ұсақ уатылған құрғақ ағаштың көп мөлшері бар фанеритті пішіндеу және сұраыптау аумақтары әсіресе өртке қауіпті болып келеді.

Құрғақ және қатты ағашты өңдеу және тегістеу кезінде білтектерде көптеп ағаштың шаңы қалады. Білтектердің жылжымалы механизмінің және ауа ағынының әсерінен ол өлшенген күйге өтеді, ал кейін ғимарат құрылымына және технологиялық жаюдықтарға шөгіп қалады. Ұсақ фракциялы (100 мк-ға дейін) ағаш шаңы ауамен әрекеттесе отырып төменгі тұтану шегі 12-25 г/м3 болатын жарылуға қауіпті қоспалар түзуі мүмкін.

Жиһаз комбинаттарында айтарлықтай мөлшерде қатпарлы қағаз пластик, полимерлі таспалар, пластмасса, соққыға төзімді полистирол, полипропилен, пенополистирол, пенополиуретан және өрт шыққан жағдайда жақсы жанатын және улы жану өнімдерін бөлетін өзге де заманауи материалдарды қолданады, бұл өрт кезіндегі жағдайды айтарлықтай қиындатады.

Ағаш өңдеуші кәсіпорын цехтарындағы өрт сөндіру жүктемесі түрлі бола алады: кесілген ағашты жинақтау бөлімдерінде ол 50 жуық мәнді қабылдайды, машиналық жинақтау бөлімдерінде – 150 жуық, фанерлік өндіріс цехтарында - 140-170 кг/м2, даярлау және станокты цехтарда 200 кг/м2 жуық, ал құрғату камераларында елеулі түрде көбірек.

Цех ғимараттарында оттың таралу жолдарымен тек қана өңделінетін дайындамалар мен ағаштан даярланбаған, алайда сонымен қатар ғимараттардың ағаш конструкциялары мен түрлі жабдықтар. Сол себепті өрттің сызықтық таралау жылдамдығы бұл цехтарда 5-ші, ғимараттарда 1-111 өрт төзімділігі дәрежесін құрады, ағаш кесушы цехтар мен құрғату камераларында 2-2,5 м/мин.

Ағаш кесушы цехтарды бір- және екі қабатты ғимараттарда орналастырылады, бірінші қабат немесе жертөле үгінділер мен ағаш қалдықтарын жинақтау үшін қызмет етеді. бұл бөлмелерден үгінділер пневмотранспорт жүйесі бойымен АТТ және АТП өндірісі бойынша цехтардың циклондары мен бункерлеріне жібереді. Сол себепті ағаш кесуші цехтарда өрттің туындауы кезінде ол цех бойынша өте жылдам тарала ғана қоймай, алайда бірінші қабат пен жертөлеге енеді, ал одан кейін пневмотранспорттар жүйесі көмегімен осы цехтардың циклондары мен бункерлеріне келіп түседі.

Кәсіпорындардың неғұрлым өрт қауіптілігі бар учаскілері болып құрғату камералары, жону цехтары және элементтерді бояу мен жабу бөлімдері, жапсырманы қыздыру аспаптары мен ағашты жоғары жиілікті жапсыру аспаптары болып табылады.





Сурет 4. ТТБ камерасының ендік қимасы:

1 – индуктор жетегі; 2 – ағаш; 3 – тірек оқшаулағыш; 4 – бойлық жақтау; 5 – металл тор.
Газ құрғатұыштарда өрт тек құрғату камераларында ғана емес, сондай-ақ бір типті жылыту, және жылыту газдарының өту каналарыеда ыстың жануы іске асатын бөлімдерде туындауы мүмкін. Петролатумды құрғатушы ванналар бу, отын және электрлік қызырмасымен болуы мүмкін. Өрт кездінде бұл құрғатушыларда тек ағаш қана емес, сондай-ақ мұнайды қайта өңдеу кезінде алынатын жоғары тілді тазартылған майларлы бар церезин мен парафиннің қоспасын шығаратын петролатум да жануы мүмкін. Ағашты инфрақызыл сәулелермен құрғату кезіне құрғату камарелараныда ауа тасымалының бұзылуы немесе тоқтауы барысында жану қауіпі бар қоспалар мен жарылыс іске асыуы мүмкін.

Өрт сөндіруші құралдарды таңдау



Өрт сөндірудің нормативті параметрлері болып табылады:

  • түрлі өрт сөндіру құралдарының берілген жану заттары мен материалдарына жарамдылығы;

  • берілген әдіспен берілген заттар мен материалдарды сөндіру үшін қажетті өрт сөндіру құралдарының меншікті саны;

  • өрт сөндіру уақыты;

  • өрт сөндіру құралдарын беру интенсивтілігі.

Жанатын материалдарды суыту үшін үлкен жылу сыйымдылығына ие сұйықтар қолданылады. Көпшілік жанатын материалдар үшін су қолданылады.

Жану аймағына, жанып жатқан затқа түскен уақытта су жану өнімдері мен жанып жатқан материалдардан жылудың үлкен мөлшерін алады. Бұл кезде оның қандай да бір бөлігі буланады және буға айналады, өлшемі бойынша 1700 ретке дейін артады (1 л су булануы кезінде 1700 л бу туындайды), оған қатысты жауап беруші заттардың еруі іске асады, оның өзі жанудың тоқтауына, сонымен қатар ауаның өрт ошағы аймағынан шығуына әрекет етеді.

Су жоғары термиялық төзімділікке ие. Оның булары тек 1700 жоғары температура кезінде оттегі мен сутегіне ыдырайды, онымен жану аймағындағы жағдайды күрделендіреді. Жанатын материалдардың көпшілігі 1300-1350 аспайтын температура кезінде жанады және оны сумен сөндіру қауіпті. Алайда металл магний, алюминий, титан және оның қоспалары, термит және электрон жану кезінде жану аймағында судың термиялық тұрақтықылығынан асатын температураны құрады. Оларды су себезгісі көмегімен сөндіру рұқсат етілмейді.

Су төмен жылу өткізгіштікке ие, ол жану материалының бетінде сенімді жылу оқшаулауышын құруға икем етеді. Бұл қасиет алдыңғылармен қоса есептегенде оны тек сөндіру үшін ғана емес, материалдарды жанып кетуден сақтау үшін де пайдалануға мүміндік береді.

Судың шағын тұтқырлығы мен сығылмайтындығы оны жең арқылы біршама ара қашықтыққа және үлкен қысым астында беруге мүмкіндік береді.

Су кейбір буларды және газдарды ерітуге және аэрозольдарды жұтуға қабілетті. Бұл мақсатта шашыраңқы және жіңішке шашырайтын су себезгілерін қолданады.

Кейбір жанатын сұйыөтар суда ериді (сұйық спирттар, альдегидтар, органикалық қышқылдар және басқалары) суда ериді және сол себепті сумен араласа отыра жанбайтын немесе біраз болса да жануға төзімді ерітінділерді құрады.

Онымен қатар суда өзіндік теріс қасиеттері бар. Судың негізгі кемшілігі өрт сөндіруші құралдары сияқты оның жоғары беткі қабаттық керілу дәрежесі (72,8-10-3 Дж/м3) үшін оның қатты материалдарды нашар суландыратыны әсіресе талшықты заттарды.

Бұл кемшілікті жою үшін суға беткі қабаттық белсенді затарды (ҚБЗ) қосады, оларды сондай-ақ суландырғыштар деп атайды. Тәжірибеде ҚБЗ ерітінділерін пайдаланады, олардың беттік керілулері судыкіне қарағанда 2 есе кем.

Суландырғыштар ерітінділерін пайдалану өртті сөндіру кезінде су шығынын 30-50 % -ға төмендетуге мүмкіндік береді; ал өрт сөндіру уақытын 20-30%-ға кемітеді, ол өрт сөндіру затының көлемімен неғұрлым үлкен аудандағы өртті сөндіруді қамтамасыз етеді. суландырғыштардың ұсынылатын шоғырлануы, %, өртті сөндіру үшін су ерітінділерінде төменде көрсетілген:




Суландырғыш ДБ

0,2

Сульфонат

0,4

Сульфанол НП-1

0,4

Синтанол Д-3С

0,5

Бастапқы алкилсульфаттар С–С

0,6

Реагинирленген алкилкрилсульфанол (РАС)

2

Эмульгатор ОП 4

2

Көмекші заттар:




ОП-6

4

ОП-20

4

Сульфанол НП-3

0,6

Суландырғыш НБ

0,75

Сульфанол хлорлы

1

Екінші ретті алкилсульфаттар (тазартылған)

1,5

Көбік туындаттырушы ПО-1Д

5,0

Бейтарапталынған қара байланыс (БҚБ)

5

Су қатысты үлкен тығыздылыққа ие (4ºС – 1г/см3, 100°С–0,958 г/см3), ол мұнай өнімдерін сөндірудегі жоғары тығыздылыққа ие және суда ерімейтін оның қолданылауын жоққа шығарады немесе шектейді. Ол суға қарағанда жоғары тығыздылыққа ие қорғасын көміртегін сөндіреді (1,264 г/см3).

Жанатын заттардың абсолютті үлкен саны бар су химиялық реакцияға түседі. Жоққа шығару ретінде сілтілі және сілтілі-жерлік металлдар құрайды, олардың әсерлесу кезінде сутегі бөлінеді. Оларды сумен сөндіруге болмайды.

Жоғарыда судың шағын тұтқырлыққа ие екендігі аталып өтті. Оның әсерінен оның елеулі бөлігі өрт сөндіру аймағынан ағып кетеді, ол жанудың тыйылу үдерісіне елеулі әсер қалдырады. Егер судың тұтқырлығын 2,5-10-3 м/с дейін арттыратын болсақ, онда өрт сөндіру уақыты елеулі қысқарады және оны пайдалану коэффициенті 1,8 еседен көбірек шамаға көтеріледі. Бұл мақсаттар үшін органикалық қосылыстардан қосындыларды пайдаланады, мысалы КМЦ (карбоксиметилцеллюлоза).

Судың өрт сөндіру тиімділі оны өрт ошағына жіберу қабілетіне тәуелді (тұтас немесе шашыраңқы себезгімен). жанудың тоқтау механизмі және тиімділігі ағашты сөндіру мысалында тұтас себезгілерді пайдаланады.

Реакция аймағында бөлінетін жылудың әрекетінен материал бетінде көмір қабаты қалыптасады, оның температурасы 600-700 жуық, ол температурасы 200 жуық ағаш пролизінің басталуының температурасын елеулі түрде асады.

Жанып жатқан ағашқа тұтас шашыраңқы су себезгілерінің әрекеті кезінде берілетін су:


  • жоғары неғұрлым қыздырылған қабатты және ол арқылы әрекет аймағынан асып өту арқылы суытады;

  • жану аймағында буланады, газды ерітеді және суытады;

  • көмір беті бойымен ағып өтіп ағашты сәулелік жылу әрекетінен оқшаулайды, бу мен газдың шығысын жану аймағына кедергі жасайды (ағаштың таралу өнімдерін).

Өрттің жойылуына басымды болып табылатын судың салқындатыушы қасиеті алып келеді. Оқшаулау мен еріту өттің сөнуіне алып келеді.

Жанып жатқан ағашты сөндіру үшін берілетін су көмірдің жоғары жұқа қабатындағы температураны төмендетеді және бұл учаскідегі жану жойылады. Жылдам – себебі көмір мен су температурасының елелуі айырмашылығы, жұқа қабатта – кішігірім жылу өтімділіі үшін және қысқа мерзімді оның сумен байланыс үшін. Міне, сол себепті су себезгісінің жылжыту кезінде көмір қабаты кебеді, және ағаштың ыдырауы жалғасады және қайта жану іске асады.



4.6. Жұмыстың технологиялық үдерісі
АТТ өндіріс технологиясы

Технологиялық үдеріс шикізат қоймасынан басталынады. Шикізат қоймасы сыртқа жүктеу үшін екі мұнаралық электрофиирленген крандармен жабдықталған, қат қабатталу және өндіріске шикізатты жіберу. Шикізатты кесу-сорттау бөліміне беру үшін тізбекті конвейерлер қолданылады. Шикізат қоймасының негізгі ауданында қоймалау 140 х 15 м, 150 х 12 м өлшемдерімен екі қат қабатта жүргізіледі. Шикізат деп жазғы құрғақ кезеңде 4-8 м ұзындықты бөренелер бейнелейді, территорияны арашалау және орман қат қабаттарын арашалау өрт оқпандарын жең желісі арқылы салынған өрт гидранттарының сыртқы су өзегінің желісі арқылы іске асады. Стационарды лафетті оқпандар орман қоймасында жоқ. Уақытша өндірістің келешекті территориясы шикізат қоймасы ретінде пайдаланылады, онда 100-15 м бойынша өлшемді орманның екі қат қабаты орналасқан. бұл қойма козловой крандармен жабдықтамаған және бөренелердің орын ауыстыру арнайы өз жүрісті машиналармен жүргізіледі. Уақытша қоймадан ағаш негізгі қоймаға түсежі және бөренені тасы арқылы кесу-сортау бөлімен келіп түседі. Ол щепа цехының ғимаратында орналасқан, бұл бөлімде 290 м3/сағ қуаты бар МРН-100, МРН-8 моделді екі кесуші машиналар орнатылған. Щеп тасымалдауышы бойынша СИ-120 ситосына келіп түседі, ол фракция бойынша сортталынады және қажеттілік туындаған кезде жуылады. Щепа қоймасы өз бетімен темір бетонды шектеуді бейнелейді. Шепа цехынан щепа ленталық тасымалдауышпен галереялар бойынша АТТ цехының корпусы бойынша келіп түседі және ары қарай нөлдік белгілеуде орнатылған дефрибраторлар. Дефибраторда щепа жекелеген талшықтарға дейін ұсақталынады. Талшықты масса массалық бассейндерге келіп түседі, онда қажет концентрацияға дейін ажыратады және ары қарай қайта ұсақтау үшін дефибраторларға келіп түседі. Одан кейін дайын масса май құбыры арқылы дозаторларға келіп түседі. Дозаторларда байланыстырушы гидрофобтар мен басқа заттар қосылады. Басқа заттарға вереталық май, қиын жанатын шайыр, парафин, қорғасын қышқылы жатады. Парафин арнайы балқытушы цехтарда балқиды, ары қарай парафинды суы бар парафин эмульсиясына айналдырады. Барлық жоғарыда нұсқалынған салмаққа қосылатын қосылыстар жабық аппараттарда шағын мөлшерлерде қосылады. Шайырлар қиын жанушы заттар жабық ыдыстарда 30 м3 көлемінде сақтайды.

Вереталық май жабық ыдыста 1,5 т орналасады. Қорғасын қышқылының шығын сыйымдылығы ғимараттан тыс сыртқы қабырғада 1 тонна көлемінде орналасады. Парафин технологиясы бойынша өте аз пайдаланылады, бірнеше килограммен өлшенеді, сол себепті парафинді сақтау үшін шығындаушы ыдыстар қажет емес, барлық парафин балқыту аппаратарында орналасқан.

Дайындалған масса ХВ-1700 ағып өтетін машиналарға келіп түседі, мұнда кілемдер қалыптасады, үдеріс ылғалды. Кілем ленталық тасымалдауыш арқылы кескеннен кейін 30-қабатты пресске келіп түседі. Пресс ыстық гидравликалық және престтің жұмыс сұйықтығы үлкен қысым астындағы 120 температурасы бар ыстық су ретінде пайдаланылады. Престеу кезінде атмосфераға бөлініп шығатын бу санының үлкен көлемі қалыптасады. Технологиялар бойынша прес алды камераларында жану мүмкіндігі бар, алайда өрттің туындауы өте сирек іске асырылады және АТТ келесі партиясын престтау бойынша бумен сөндіріледі. Престталудан кейін АТТ беттері көлбеу жазықтар бойынша форматты қима учаскісіне келіп түседі және жоба бойынша қарастырылған жаттығу камераларынан асып өтеді. АТТ салымын жаттығу камераларында үлкен өрт қауіпсізідігімен байланысты іске асырмайды. Технологиялық бұл шаң жергілікті сорғылармен қабылданады және гидросүзіглерге жинақталынады.



Кілтек өндірісінің технологиясы

Бөрене түріндегі ағаштар дисктік аралар учаскісіне келіп түседі мұндағы бөренелер сәйкес өлшемдегі даярламаларға кесіледі. Ары қарай бұл дайындамаларды арнайы ыстық суы бар ванналарға салынады, мұндағы ағаш сумен сіңіп үлкейеді, ылғал және жұмсақ болады, ары қарай бұл дайындамалар кесу машиналарына келіп түседі. Жоңқалау машиналарында механикалық жолмен кілтек жоңқаланады, ол ары қарай құрғату машинасына келіп түседі. Құрғату машинасында қажетті температураны құрушы жұмыс заты ретінде бу табылады. Құрғақ кілтек қолиен машинадан алынады және қатармен қоймаланады. Ары қарай кілтек тапсырыс берушімен алынып кетіледі. Кілтекды сақтауға арналған арнайы қойма жоқ.




5. АӨК-тарында өрт туындау кезінде өрт сөндіру бөлімшелерінің жауынгерлік әрекеттерін жоспарлау
5.1. Дайын цилиндрлік бөренелердің негізгі қоймаларында өрттің пайда болуларынң негізгі параметрлерін болжамдау
Өрт дайын цилиндрлік бөренелердің қоймаларында туындады, өрттің келесі шарттарын қабылдаймыз:

  • сыртқы ауа температурасы + 5о;

  • қоймада адамдар жоқ;

  • қойма 80*20 м жоспарда;

  • өрттің сызықтық таралу жылдамдығы л = 1,2 м/мин;

  • өрт қойма ортасында туындады;

  • туындау тәулік мерзімі – түн.

Объектінің оперативті-тактикалық қатынаста меңгеру нәтижесінде, қоймалық ғимараттарда өрттің туындау кезінже неғұрлым күрделі жағдай туындайды және ғимаратқа ең үлкен материалдық шығын беріледі. Материалдық-техникалық құралдардың қоймаларында түрлі тектегі және түрлі тағайындалуы бар материалдық құндылықтардың үлкен саны орналасқан. өрт жүктемесі 50-150 кг/м2 дейінгі шаманы құрайды.

Өрттің ең үлкен ауданы оның қойма ортасында туындауы кезінде іске асады, өрттің пайда болуы түрлі материал бойынша максималды жылдамдықпен таралады.

1. өрттің еркін даму уақытын анықтаймыз (оның туындауынан ӨСБ-2 оқпандарымен сөндіруді енгізгенге дейін).

tСВ = tОБН + tСООБ + tОБР.ИНФ. + tСБ + tСЛ + tБР

мұндағы


tОБН – өрттің табылу уақыты, мин.;

tСООБ – өрт туралы хабардар ету уақыты, мин.;

tОБР.ИНФ – ақпаратты өңдеу уақыты, мин.;

tСБ – жинақтау уақыты (1 мин қабылдаймыз);

tБР – әскери ашылулар уақыты (ПСП нормативтері бойынша).

tСВ = 3 + 1 + 0,5 + 1 + 10 + 3 = 18,5 мин.

tСЛ = = = 10 мин.

мұндағы,


L - өрт сөндіру бөлімінен объектіге дейінгі қашықтық, км;

Vсл - ПА қозғалысының орташа жылдамдығы, км/сағ;

2. Өрттің еркін дамуы уақыты ішінде отпен қамтылған жолды анықтаймыз:



L (R) = 5*VЛ + VЛ*t2 = 5*1,2 + 1,2*8,5 = 16,2 м

мұндағы,



t1 = 10 мин – орнатылмаған температуралық тәртіп үшін кестелік шаманың 0,5Vл жылдамдықпен таралатын уақыт.

t2 = tСВ - t1 = 18,5 - 10 = 8,5 мин.

ӨСБ-2 оқпандарын беру сәтінде, өрттің даму формасы тік бұрышты сипатқа ие.

3. Өрт ауданы:

SП = n*а* R

SП = 2 * 20 * 16,2 = 648 м2

Қол оқпандарымен өрт сөндірудің неғұрлым тиімді тереңдігі hm = 5 м, ал лафеттіктікі - hm = 10 м.

4. өртті сөндіру ауданы:

SТ = n*a*hТ = 2*20*5 = 200 м2

5. қоймада өртті сөндіру үшін өрт сөндіруге қажетті шығынды анықтаймыз:



= SТ * JТР = 200 * 0,2 = 40 л/с

мұндағы,



Jтр – суды берудің талап етілетін интенсивтілігі, (с м2),

Jтр = 0,2 л/(м2*с)

6. Ортақ талап етілетін шығын:



Q = Q + Q

Q = 40 + 28 = 68 л/с

7. өртті сөндіруге арналған оқпандар саны:



N = Q/qСТ = 40/20 = 2 ст. «Л»

8. аралас ғимараттарды қорғауға арналған оқпандар саны:



N = Q/qСТ

N = 28/7 = 4 ст. «А»

9. судың фактілік шығыны:



Q = NТСТ * qСТ + NЗСТ * qСТ

Q = 2 * 20 + 4 * 7 = 68 л/с

Q және Q салыстырамыз

68 = 68 теңдігі орындалады.

10. Объектінің сумен қамтыуы:



QВ = (VВ*dСЕТИ)2

мұндағы


QВ – су құбыры желісінің су берілісі, л/с;

VВ – судың құбырлар бойынша қозғалыс жылдамдығы, м/с;

dСЕТИ – құбырлар диаметрі, дюйм (1 дюйм = 25,4).

QВ = (1,4 *6)2 = 70 л/с

Объект сумен қамтамасыз етілген.

11. Өрт сөндіру машинадарының талап етілетін саны:

NМ = Q/0,8*QН

мұндағы


QН – өрт сөндіру автокөлігінің сорғысының шығыны, л/с.

NМ = 68/0,8 * 40 = 3 ПА

12. Бөлімдер саны:



NОТД = Q/QОТД

мұндағы


QОТД - бір бөлім беруі мүмкін өртті сөндіру затының шығыны, л/с.

NОТД = 68/14 = 5 отд.

13. жеке құрамның талап етілетін саны:



NЛС = N*3 + N*2 + NМ + NСВ + NРАЗ + NЛ + NПБ =

2*3 + 4*2 + 3 + 3 + 4 + 4 + 4 = 32 адам

мұндағы


N*3 – өрт сөндіру бойынша позицияларда әрекет етуші адамдар саны, таяқ ұстап турушыларды қосып есептегенде;


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет