Л. Я. Гуревич Халықаралық Бизнес академиясының жоғары оқудан кейінгі ғылыми- методологиялық орталығының директоры, т.ғ. д., социология ғылымының профессоры
жүктеу/скачать 2.37 Mb. Pdf көрінісі
|
| Директорлар
кеңесі құрылады. Оның негізгі міндеттерінің бірі болып қызметтің маңызды тараптары туралы өз акционерлерін корпорация басшыларының дер кезінде немесе толық ақпараттандыруына бақылау жасау болып табылады. Қаржы және қаржылыққа жатпайтын ақпараттарға қажетті қол жеткізбей акционерлер дұрыс шешім қабылдай алмайды, сонымен акцияға салған ақшаларын жоғалтуы мүмкін. Сондай-ақ корпорация облигациясына өз қаржыларын салған инвесторлар басшылықтан алған ақпараттар негізінде облигацияларды сату немесе сатып алу туралы шешім қабылдайды. Сонымен қатар, мүдделері бір салада сәйкес келіп, екіншісінде екіге бөлінетін корпоративтік қатынастарға қатысушылардың түрлі топтары пайда болады. Мүдделердің ортақтығы әдеттегі жағдайда корпоративтік қатынастардың барлық қатысушылары өздерімен байланысты компания 142 қызметінің пайда түсіруімен және жұмыс істеу тұрақтылығымен қорытындыланады. Корпоративтік қатынастарға қатысушылардың негізгі топтарының мүдделерін қорыта отырып, олардың арасындағы төмендегі маңызды ерекшеліктерді айтуға болады: • Корпорация басшылығы/Менеджерлер: - Олардың компаниясы акциясының дивиденттеріне немесе акция курстарына тіркелген кепілденген еңбек ақы мен қосымша төлемдер түрінде өздерінің сыйақыларын алады. - Ынта білдіруші, ең алдымен өз жағдайының беріктігін, компанияның тұрақтылығы мен болжанбаған жағдайлардағы қауіпсіздікті төмендетеді (мысалы, компания қызметін қаржыландырудың артықшылығы сыртқы қарызға емес, бөлінбеген пайда есебінен). Компанияны дамыту стратегиясын жасап, іске асыру процесінде, тәртіп бойынша тәуекел мен пайда арасындағы ұзақ мерзімді мықты балансты қалыптастыруға бейім. - Жұмыс істейтін компаниясына өзінің негізгі күшін шоғырландырады. - Директорлар кеңесі ұсынған акционерлерге байланысты және компанияда жұмыс істеуге өзінің келісімін ұзартуға мүдделі. - Компания қызметіне қызығушылық білдірген топтардың үлкен санымен тікелей өзара әрекет ететін (компания қызметкерлері, несие берушілер, тұтынушылар, жабдықтаушылар, аймақтық және жергілікті билік органды мен т.б.) және олардың мүддесін сол немесе басқа деңгейде еске алуға мәжбүр. - Компания құны және қызметінің тиімділігін арттыру міндеттерімен байланысты емес немесе оларға қайшы келетін бірқатар факторлардың әсерінде болады (компания мөлшерінің ұлғаюуына ұмтылу, корпоративтік беделін, жеке мәртебесін арттыру құралы ретінде оның қайырымдылық қызметін кеңейту және т.б.) • Акционерлік меншік иелері (акционерлер/инвесторлар): - Компания пайдасынан дивиденттер түрінде ғана компанияға түскен түсімнен шығындарды алып тастағаннан кейін, сондай-ақ олардың баға кесуінің жоғары деңгейі жағдайында акцияларды сату есебінен қалғаннан кейін компаниядан пайда алады. Тиісінше компанияның мол пайдасына және оның акциясының жоғары курсына мүдделілер: - Жоғарғы тәуекелге баратындар: 1) алынбаған түсімдер, егер компания қызметі сол немесе басқа себептермен пайда түсірмесе; 2) банкротқа ұшыраған жағдайда компания несие берушілердің талаптарын қанағаттандырғаннан кейін ғана, өтемақы алады. 143 - Үлкен тәуекелмен бірге жүретін компанияның мол пайда табуға әкелетін шешімдерді қолдауға бейімділігі. - Тәртіп бойынша өз инвестициясын бірнеше компания арасында әртараптандырады, сондықтан инвестиция бір нақты компанияда жалғыз табыс көзі болып (немесе тіпті басты) табылмайды. - Компания менеджментіне екі жолмен әсер етуге мүмкіндігі бар: 1) компания менеджменті қызметін қолдамау немесе қолдау және директорлар кеңесінің құрамын немесе басқа құрамын сайлау арқылы акционерлердің жиналысын өткізу кезінде; 2) оларға қатысты акцияларды сату жолымен, сонымен қатар қолданыстағы достастықтағы емес менеджментке акционерлердің компанияларды жою мүмкіншілігіне жол беріп, акция курсына әсер ету. • Несие берушілер (соның ішінде корпоративтік облигациялардың иелері): - Компания мен олардың арасындағы келісімде белгіленген деңгейде пайда алады. Тиісінше, ең алдымен берілген қаржыны қайтару кепілі мен компанияның тұрақтылығына ынта білдірген. Жоғары тәуекелмен байланысты, мол пайданы қамтамасыз ететін шешімді қолдауға бейімделмеген. - Компанияның үлкен сандары арасында өз салымын әртараптандырады; • Компанияның қызметкерлері/жұмыскерлері: - Ең алдымен оларға негізгі табыс көзі болып табылатын өздерінің жұмыс орнын сақтау және компанияның тұрақтылығына мүдделі болу - Менеджментпен өзара тікелей әрекет ету оған байланысты, тәртіп бойынша оған әсер етуге өте шектелген мүмкіншілігі бар; • Компания контрагенттері (оның өнімдерін тұрақты сатып алушылар, жабдықтаушылар мен т.б.): - Компанияның тұрақтылығына, оның төлем қабілетіне және бизнестің ерекше саласындағы қызметінің тоқталмауына мүдделі; - Менеджментпен өзара тікелей әрекеті; • Мемлекет: - Ең алдымен компанияның тұрақтылығына, оның салық төлеу қабілетіне, жұмыс орнын құруға, әлеуметтік бағдарламаларды іске асыруға мүдделі. - Менеджментпен тікелей өзара әрекеті; - Компания қызметіне жергілікті салық арқылы әсер етуі мүмкін; Қатысушылардың корпоративтік қатынастары өзара әртүрлі әрекет ететінін байқағандай және олардың мүмкіншіліктерінің сәйкес келмеу 144 саласы тым ерекше болғандықтан корпорациядан ашық ақпарат түрінде олардың мұқтаждықтарын жіктеуге болады Төменде көрсетілген кестеде келтірілген шешімдерді қабылдау үшін стейкхолдерге қажетті ақпараттардың құрылымдық түрлері: 1- кесте. Стейкхолдерлер және корпорация туралы оларға қажетті ақпарат. Стейкхол дер топтары Стейкхолдердің ерекше тобына корпорациядан қажетті ақпараттар түрі Қаржы есептілі гі Меншік құрылымы Директор- лар Кеңесінің құрамы Басшылық қа сый беру Корпора тивтік басқару кодексі нің болуы Корпорац ияның әлеуметтік жауапкер шілігі Инвесторлар Х Х Х Х Х Х Менеджерлер Х Х Х Х Несие берушілер Х Х Х Қызметкерлер Х Х Х Х Серіктестер Х Х Мемлекет Х Х Х Х Кестеден байқалғандай, акционерлер/инвесторлар корпорация қызметі туралы шұғыл және дұрыс ақпараттың үлкен көлеміне мұқтаж. жүктеу/скачать 2.37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|