Лекция: 15 сағат СӨЖ: 15 сағат обсөЖ: 15 сағат Барлық сағат саны: 45 сағат

“Сен маған ұнайсың”

Қажетті құрал: түрлі-түсті жіп орамы.

Нұсқау: Барлықтарың ортақ шеңберге отыруларыңды өтінемін. Мен сендерге өте қызық бір ойынға қатысуды ұсынғым келіп отыр. Біз қазір бір-бірімізді біріктіретін үлкен бір түсті өрмекшінің тот\рын құрамыз.Сонымен қатар әрқайсымыз өз сыныбымыздағы жолдастарымызға деген мейірімді ойлар мен сезімдерді көрсете аламыз. Қазір мен сендерге ойынның жүргізілу тәртібін айтамын.

Жіп орамының ұшын бірнеше рет алақанда ораймыз да орамды балалардың біріне көрсетесіңдер . Сендер менің не істегенімді көріп тұрсыңдар “өрмекші торында” келесі болатын оқушыны таңдадым. Орамды біреуге бергеннен соң “Қанат (Ғалым, Берік) сен, маған ұнайсын себебі ...- деп ойынды жалғастырасвң мысалы, мен былай айтамын “Қанат! Сен маған ұнайсың себебі сабақ басталмас бұрын сен маған сыныптың есігін аштың”. Оған айтылып жатқан сөздерді тыңдап болған соң, Қанат өрмекшінің торы тартылып тұруы үшін, өз алақанын жіппен орайды. Содан соң орамды кімге берерін Қанат ойлап шешуі керек. Орам келесі қатысушыға келгенде Қанат ойыншыға былай дейді: Ұлжан сен маған ұнайсың, себебі сен маған кеше математикадан қиын тапсырманы шешуге көмектестің” . Бұл адам сізді немен қуантқалы отыр немесе сіз не үшін алғыс білдіргіңіз келетіні туралы айта аласыз. Осылайша біздің ойымыз әрі қарай жалғасады. ... Орамды беріп жатқанда сізге неайтқанын жақсылап есте сақтаңыз.

Ойын барысында барлық балалар орамды алып шығуын мұқият қадағалаңыз. Егерде кейбір балаларда алғашқыда “сен маған ұнайсың, себебі ...” деген дәйексөзді айту қиындық тудырса, оны “маған... ұнайды” деген сөздермен ауыстыруға мүмкіндік беріңіз.

Бірте-бірте “өрмекшінің торы” өсіп толықтырылады, соңғы орамды алған бала оны кері бағытта жинай бастайды. Онда әрбір бала жіп орамын жинай отырып баланың есімі мен қандай сөз айтқанын қайталап балаға орамды қайтып береді.

Жаттығуды талдау:

-Басқа балаларға жағымды нәрселерді айту саған ұнайма ?

-Осы ойынға дейін саған жағымды нәрсені кім айтты?

• 
  Біздің сынып жеткілікті тату ма?
  

“Жақсы дос”

Мақсаты: Сыныптағы өзара достық қарым-қатынасты дамыту “Жақсы дос” сйыны бұл маңызды тәрбиелік тапсырма.

Қажетті құрал: әрбір балаға қағаз қалам, фломастер.

Нұсқау: Өзіңнің жақсы досың туралы ойла, бұл шын мәнінде дос болып жүрген адамың болуы мүмкін. Егер сенің шынайыдосың болмаса онда сен жәй ғана елестетуіңе болады. Кіммен енді достасқың келетіні жайында ойлан. Сен ол адам туралы не айта аласың? Сендер бірігіп не істей аласыңдар? Сенің досың қандай? Саған оның қандай қасиеті ұнайды? Сендердің достықтарыңның әрі қарай нығаюы үшін не істемексіңдер?

Осы сұрақтар бойынша ойланып көр, оған жауапты қағазға жаза аласың, суретін салсаң да болады (15 минут)

Ал, енді төрт адамнан топқа бөлініңдер, егер иқаласаңдар өз суреттеріңдің және шығармаларыңды бір-біріне көрсетуге болады. Бұл жаттығуды орындап жатқанда не туралы ойлағандарыңды айта аласыңдар. Сендердің төрттіктеріңдегі балалардың не айтарын мұқият тыңдаңдар (10 минут)

Жаттығуды талдау:

-Адам досты қалай табады?

-Неліктен өмірде жақсы дос қажет?

-Біздің сыныпта сенің досың бар ма?

“Достың өмірбаяны”

Мақсаты: егер адам өзінің достарының өміріне шынайы белсенділік пен қызығушылық танытатын болса, достық қатынасы дамып тереңдей түседі. Бұл ьойын балаларды оның достарының өмірі жайында ниеттендіреді.

Қажетті құралдар: әрбір балаға арналған анкета. Барлық сынып оқушыларының аттары немесе тегі бар жолақтар жинағы.

Анкета.

Бойынша соған түскен адамның өмірбаянын жаз. Ол жайында көбірек сұратырып біл. Міндетті түрде өмірбаянға қос:

-Ол баланың аты жөні:

-Жасы:

-Мекен жайы:

-Оның сырт келбетін суреттеу:

-Оның отбасы мүшелерінің есімдері:

-Ол не істегенді ұнатады:

-Ата-аналары жұмыс істейді ме, істесе кімдер?

-Оның өмірін не әсемдейді?

-Сенің өз қолыңмен ол адамға жасаған портретің:

Нұсқау: Мен сендерге жаңа өте қызықты ойын жүргізгім келеді. Сендер өз достарыңның өмірбаянын жазуларың керек. Өмірбаянның не екенін білесіңдер ме?

Ол не екендігі жайлы балалармен сөйлесіңіз, мүмкін болса мысал ретінде біреудің өмірбаянын айтыңыз. Біздің сыныптың барлық қатысушылардың есімдері бар жолақтарды мен дайындап қойдым. Жеребені тартып, өзіңнің есімің түскен түспегенін тексер, егер түскен жағдайда біреумен жолақ ауыстыруға тура келеді, сіздің жолыңызда есімі жазылған адамның өмірбаянын құрастыр. Онда сендерге көмектесу үшін мен анкета дайындап қойдым. Оның сұрақтарына жауап беру керек. Анкетаның барлық тарауларын мұқият оқып шығыңдар.

Мен таңдалған адаммен сөйлесуге 10 минут уақыт беремін, содан соң сендерге қойылатын сұрақтарға жауапе беру үшін тағыда 10 минут беремін. Ал, енді сендер өздеріңнің сыныптастарыңның өмірбаянын жаза аласыңдар (30-45 минут).

Жазылған өмірбаяндарды ауызша оқып беруін сұраныңыз.

Жаттығуды талдау.

-Сен суреттеген адам туралы жаңа нәрсе білдің бе?

-Сендердің араларыңда ортақ нәрсе не, немен ерекшеленесіңдер ?

-Өзге адамның жазған сенің өмірбаяның ұнадыма?

-Қазіргі сәттегі өмірлік мақсаттарың қандай?


15-лекция.
Жеткіншектердің өз мінез-құлық ерекшеліктерін реттеу жолдары.

(1 сағат)
Жоспары:

1. 
   “Тұлғаның жабығу сәтіндегі өз мінез-құлқына баға беруі” тесті.
   
2. 
   “Тұлғаның өзін-өзі бағалауы” тесті.
   

1. 
   Практическая психология в тестах. Составители С.Римскмй, Р.Римская. М.,1996.
   
2. 
   Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога в образовании. М.,1996.
   
3. 
   Психологические тесты. В 2-х томах. М.,2000.
   
4. 
   Психодиагностические методы. Под. ред. А.А.Карелиной. М.,20000.
   
5. 
   Психологическая диагностика. Под. ред. Г.М.Гуревича. М.,1981.
   

1. Битянова М. Практическая психология. М.,1996.

2. Выготский Л.С. К вопросу о динамике детского характера. М.,1983.

6. 
   Валиева М. Білім беру технологиялары. А., 2002.
   
7. 
   Бадмаев Б.Ц. Методика проеподавания психологии. М.,2003.
   

1.Мен болашағымның жарқындығына сенуге бейіммін 1,2,3,4,

2Кейінгі кезде көп нәрсе менің ашуыма тие береді 1,2,3,4,

3.Аз ғана жұмыстың өзі мені шаршатады 1,2,3,4,

4.Мен кезекті проблемалардың шешімін тез табамын 1,2,3,4,

5.Кейде бір түсініп болмас мазасыздықтан өзіме орын таппай кетемін 1,2,3,4,

6. Егер мен өлсем, менің өлімім айналадағыларға тек жеңілдік әкеледі.1,2,3,4,

7. Мен жақындарыма қажет екеніне сенімдімін.1,2,3,4,

8. Менің зеректігім мүлт кетпейді.1,2,3,4,

9. Маған өткен қуаныштың өзі ұнайды 1,2,3,4,

10.Кейде тез жылай саламын.1,2,3,4,

11.Ішім ауырады.1,2,3,4,

12.Менің тағдырым өзімді толық қанағаттандырады.1,2,3,4,

13Тәбетім тайып көрген емес.1,2,3,4,

14.Жабығатын кездерім жиі болады.1,2,3,4,

15.Тек қана таңертең (кешке) көңіл-күйім дұрыс болады.1,2,3,4,

16.Менде ұйқысыздық жиі болады.1,2,3,4,

17.Соңғы уақытта жүдеп барамын.1,2,3,4,

18.Өзім жақсы білетін дүние тез үйлесімін табады.1,2,3,4,

19. Маған әдемі бейтаныс қыздардың (жігіттердің) суретін қарастыру ұнайды. 1,2,3,4,

20.Кейде жүрегім себепсіз қағысын жиілетеді. 1,2,3,4,

Қорытынды:

71. 
    ұпай - жабығу деңгейі өте жоғары.
    

61. 
    ұпай - жабығу бар.
    

45. 
    ұпай - орташа мазасыздану
    

Нұсқау: Өзіңіздің жеке пікіріңіз бойынша сіздің мінез-құлқыңыздың ерекшеліктерін сіздің тұлғаңызды анық ашатын 16 ұтымды тізімнен көшіріп алыңыз. Содан соң осы 16 сипатты ең маңыздылары 1,2,3, және т.б.-16- ға дейінгі сандармен белгіленетіндей етіп реттеп жазыңыздар.

Енжарлық, ұқыптылық, белсенділік, дархан, өктем, тақуа содыр, сақ, қылжақ, жасық, жауапсыз, еренсіз, принципсіз, жүрек жұтқан ,мінезсіз, салдыр-салақ, қысылып- қымтырыссыз, парасаттылық, биліктік, құлық-сұмдылықсыздық, тынышсыздық, қорқулық.

Сыпайылық, ұрысқақтық, риза болу, қызбалық, төзімдщіліу, кеңпейілділік, сенімділік, көңілділік, өктемдік, ұқыптылық, әсершілдік, қозушылық, тәкәпарлық, кінәлілікк

Қызбалық , мақтаныш дөрекілік, іскерлік, бейбастақтық, үстемшіл, жайдарылық, көргенділік, тәртіптілік, сенгіштік.

Сараңдық, қаталдық, өмірге құштарлық, шапшаңдық, әйелейпаттылық.

Күншілдік, мақтаншақтық, бастамашылық, зиялылық, ақылдылық, тындырымдық, даралық.

Қырсық, мықтылық, ұйымшылдық, ымырасыздық, сыншылдық, мәдениеттілік, консервативтік.

Сүйкімділік, жеңіл ойлылық, жалғандық, екіжүзділік , қулық тез сенгіштік, білуге құштарлық, омыраушылдық.

Сылбырлық көп сөйлемеушілік, тұнжырлық, меланхолдік, секем алғыштық, кекшілдік, жұмсақтық, моральдық, тұрақтылық, арманшылдық, ерлік.

Кекшілдік, тапқырлық, немқұрайлылық, сын көтермеушілік, бапсыздық.

Шыдамсыздық, аңғалдық, табандылық, ұқыцпсыздық, былқ етпестік, дербестік, көпшілікті ұнатпаушылық, шешімсіздік, сенімділік, еркіндік, құнтсыздық, тізгінсіздік, қысылушылық.

Әдептілік, жинақылық, өкпешілдік, ашықтық, қырағылық, тәжірибешілік, көпшілдік, сақтық, өткір тілдік, қайырымдылық міндеттілік.

Үстірттік тұрақтылық, ептілік, тіктік кеңдік, көргенділік, жылы шырайлылық, сарғылттылық, пессимистік, күдікшілдік, қарапайымдылық, пысықтық, алдын алушылық, принциптілік, ұқыптылық, бағыныштық.

Ақкөңілділік, бей-жайлық, есепшілдік, тәуеклділік ақылдылық, ашуланшақтық, шыншыл.

Өзі жайлы өз пікірі, тұйықтығы, шапшаңдық себебінше өзіне-өзі сенімділік.

Ұстамидылық, сыпайылық, тоқпейілділік, батылдық, өзін -өзі сыйлаушылық, күмәншілдік, нәзік жандылық.

Сыпайылық, атақ құмарлық, асығыстық еңбекқорлық, үрейленгіштік.

Көңіл тапқыштық, шыдамдылық, жол бергіштік, бекзадалық бірқалыпты ынталылық.

Флегмативтік, мақтаншақтық ержүректілік, құлық мақсатшылдық, арсыздық, шыншылдық, сезімталдық, ұстамсыздық өзімшілдік, сезімге бергіштік, қуаттылық. Бастамашылдық, әзілқойлылық даңғазалық.
“Қарым-қатынас қажеттілігі” әдістемесі.

Нұсқау: Келесі сұрақтарға “иә”, “жоқ” деп жауап беру ұсынылады.

№ Сұрақтар:

1. Түрлі салтанаттарға қуана қатымсамын.

2. Егер достарымның тілегіне кері келсе, мен өзім тілегімнен бас тартамын.

3. Өз көңіл-күім жайлы біреуге айтқанды ұнатамын.

4. Мен көбіне достықтан гөрі ықпалға ұмтыламын.

5 Достарымның алдында міндетімнен гөрі құқым басымдау деп сезінемін.

2. 
   Досымның табысы жайлы естісем көңіл-күйім бұзылады.
   

8Қызметтес жолдастарымның арасында бар машақатымды ұмытамын.

9. Менің достарым мені мезі етіп болды.

10. Жұмысым өнбей жатқанда қасымда біреулердің болуы шамыма тиеді.

11. Жаным қанша қысылсада таныстарыма зияным тимейтін шындықты ғана айтамын.

12. Қиын жағдайда өзім жайлы емес, жақын адамым жайлы ойлаймын.

13. Достарымның сәтсіздігі маған әсер ететіндігі сондай ауырыпта қалуым мүмкін.

14. Өзіме қиын болсада басқаларға көмек беруді ұнатамын.

15. Досымдікі дұрыс болмасада сыйлағандықтан ғана келісемін.

16. Маған махаббат жайлы әңгімелерден гөрі қым-қиғаш әңгімелер ұнайды.

17. Киноларда көрсетілетін зорлық зомбылық мені жиіркіндіреді.

18. Жалғыздықта мен көпшілік ортасындағыдай емес елегізіп қыстығып қаламын.

19. Менің ойымша қуаныш негізгі қарым-қатынас.

20.Тастанды мысық пен итті аяймын.

21. Аз болса да жаныма жақын достарым болғанын қалаймын.

22. Көпшіліктің ортасын ұнатамын.

23.Жақындарымен ұрысып қалсам ұзақ қамығамын.

24. Бапсқаларға қарғанда менің жақын адамдарым көп.

25. Менде достықтан жетістікке жетуге ұмтылыс көп.

26. Адамдар жайлы басқалардың пікірінен гөрі өз түйсігім мен түсінігіме сүйенемін.

27.Өзіме үнайтын адамдармен оқарым-қатынас қуанышынан гөрі байлық пен лауазымды артық кғөремін.

28. Жақын достары жоқ адамдарды аяймын.

29. Маған ылғй рахметсіз адамдар кездеседі.

30. Мен таза достық пен махаббат жайлы әңгімелерді ұнатамын.

31. Досым үшін бәрінеде құрбан ете аламын.

32. Мен кезімде өте ұйымшыл топқа енетін едім.

33. Нгер мен журналист боллсам достық жайлы жазар едім.

Қорытындыларды өңдеу.

Әр жауап үшн бір ұпай қойылады.

“Иә” деген жауа бының ұпай қосындысы : 2,7,8,11,12,13,14,17,19,20,21,22,23,24,26,28,30,31,32,33.

“Жоқ” деген жауабының ұпай қосындысы: 3,4,5,6,10,15,16,25,17,19.

Алынған қорытытындыны екіге көбейтеміз. 20-ны қосамыз.

Алынған қорытындыны нормалау сызбасы.

Факторлар	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Қарым-қатынас қажеттілігі (ер)	20-53	54-58	59-60	61-63	64-65	66-67	68-69	70-71	72-76	77-80
Қарым-қатынас қажеттілігі (әйел)	20-58	59-63	64-66	67-68	69-70	71-72	73-74	75-76	77-78	79-80

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрлігі

«Сырдария» университеті



«Гуманитарлық білім» факулътеті


«Педагогика және психология» кафедрасы

«Мінез-құлық акцентуациясын диагностикалау жолдары

(жеткіншектік кезең)» пәні бойынша
050103 «Педагогика және психология» мамандықтарының студенттері үшін
Студенттің Өзіндік жұмысының жоспары

ЖӘНЕ ОРЫНДАУ КЕСТЕСІ

(СӨЖ)


Жетісай – 2007 ж.

11. Студенттің өзіндік жұмысының жоспары және орындау кестесі