Терезе- Windows жүйесіндегі ең негізгі ұғым болып саналады, Windows сөзінің нақты аудармасы “терезелер” екені осыны білдіреді

Терезеніњ орнын ауыстыру

Кµптеген программалар терезелері экранды толыѓымен ќамтуы м‰мкін . Ол ‰шін курсорды таќырыптыњ оњ жаѓынды Кењейту батырмасын (кнопка – Развернуть) єкеліп тышќанды бір рет шертіњіз . Б±дан кейін терезе экранды толыѓымен алып т±рады . Егер де сіз ќазір терезеніњ орналасуы мен µлшемдерін б±дан б±рын айтылып µткен тєсілмен µзгерткіњіз келсе , онда м±ныњ м‰мкін емес екеніне кµзіњіз жетеді . Біраќ оныњ есесіне ж±мыс аумаѓы барынша ‰лкен ауданды алуы м‰мкін .

Терезені алѓашќы ќалпына келтіру ‰шін, курсорды Ќалпына Келтіру батырмасына (Восстановить) єкеліњіз . Ол кењейту батырмасыныњ орнына пайда болады . Б±л батырманы бір рет шерту арќылы Программа Диспетчері терезесін алѓашќы ќалпына келтіруге болады.

Терезені ѓана кішірейтіп ќоймай , осы терезеге сєйкес программаны да жуыќтап, оныњ ж±мысын аяќтау ‰шін оњ жаќ жоѓарѓы б‰рыштаѓы Х т‰ріндегі Жабу батырмасын (Закрыть) басу керек немесе ж‰йелік менюді шыѓарып, соныњ Жабу командасын орындау ќажет .

Ж‰йелік менюдегі “ Жабу” командасы атыныњ оњ жаѓынан сіз Alt+F4 деген жазуды кµре аласыз. Б±л жазу осы команданы пернелер комбинацияларын ќолдану арќылы да орындауѓа болатынын білдіреді . Ењ єуелі бірінші перне (Alt) басылады , сосын оны ‰стап жіберместен екінші перне (F4) басылады. Менюдегі командаларыныњ оњ жаѓында осылай етіп жазылѓан перне немесе пернелер комбинатциясын ыстыќ пернелер (горячие клавиши) деп атайды.

Лекция 8

(Дәріс – 8)

Тақырыбы: Компьютерлік вирустар.
Жоспар

1. 
   Вирустар және олардың түрлері.
   
2. 
   Бүлінген және вирус жұққан файлдар.
   
3. 
   Компьютерлік вирустардан сақтанудың негізгі тәсілдері.
   

1. 
   Вирустар және олардың түрлері.
   

Өзінің жабысқанын жасыру мақсатында вирустың басқа программаларды бүлдіруі және оларға зиян ету әрекеттері көбінесе сырт көзге біліне бермейді. Оның кері әсері белгілі бір шарттарды орындағанда ғана іске асады.

Вирустың көптеген түрлері ЭЕМ жадында DOS-ты қайта жүктегенше тұрақты сақталып, оқтын-оқтын өзінің зиянды әсерін тигізіп отырады.

Вирустың зиянды іс-әрекеттері алғашқы кезде жұмыс істеп отырғн адамға байқалмайды, өйткені ол өте тез орындалып әсері онша білінбеуі мүмкін, сондықтан көбінесе адамдардың компьютерде әдеттегіден өзгеше жағдайлардың болып жатқанын сезуі өте қиынға соғады.

Компьютерде вирус жұққан программалар саны көбеймей тұрғанда, онда вирустың бар екені сырт көзге ешбір байқалмайды. Бірақ біраз уақыт өткен соң, компьютерде әдеттегіден тыс, келеңсіз құбылыстар басталғаны білінеді, олар, мысалы, мынадай іс-әрекеттер істеуі мүмкін:

-кейбір программалар жұмыс істемей қалады немесе дұрыс жұмыс істемейді;

- экранға әдеттегіден тыс бөтен мәліметтер, символдр, т.б. шығады;

• 
  Компьютердің жұмыс істеу жылдамдығы баяулайды;
  
• 
  Көптеген файлдарды бүлінгені байқалады және т.с.с.
  

• 
  Резиденттік (компьютер жадында тұрақты сақталатын) виру стар;
  
• 
  Резидент тік емес виру стар.
  

Ал, резидент тік емес вирус жедел жадна тұрақты күйде жазылмайды, бірақ вирустың әсері тиген программа іске қосылғанда ол екпіндене түседі.

2. 
   Бүлінген және вирус жұққан файлдар.
   

Виру стар мынадай файлдарға жұғуы мүмкін:

1. 
   Бір ден орындалатын файл дар, белгілі – бір іс-әрекет істейтін кеңейтулері .соm және .exe болып келегн файл дар,сондай–ақбасқа программаларға қажет кезінде қолсылатын оверлейлік файлдар. Файлдарды зақымдайтын мұндай вирустарды файлдық деп. атайды.
   
2. 
   Операциялық жүйенің жүктеуішімен қатты дискінің ең басты мәлімет жүктеу жазбасы.
   

Мұндй виру стар өз қызметін компьютердііске қосқанда, яғни операциялық жүйені жүктегенде бір ден бастайды және әрдайым компьютердің жедел жадында тұрақты сақталады. Бұлардың таралу тәсілі – компьютергше салынған дискеттердің алғашқы жолдарына жазылған жүктегіш мәліметіне зақым келтіру болып табылады.

3.Құрылғылар драйверлері, яғни CONFIG. SYS файлының штекері құрылғылары көрсетілетін Devise деген сөз тұрған жолында жазылған файл дар. Ондай файлдағы вирус сол құрылғыны іске қосқан сайын қызметке кіріседі. Бірақ драйвері бір компьютерден екінші компьютерге көшіру өте сирек болғандықтан, мұндай виру стар көп тарала қоймаған.

4.Файлдық жүйені өзгертетін вирустар

Соңғы кезде вирустың жаңа түрлері – дискідегі файлдық жүйені өзгертетін виру стар көбейіп тара луда, оларды қысқаша DIR-вирустар деп. атайды. Мұндай виру стар өз мәтінің дискінің белгілі бір бөлігіне жасырын жазып қояды да, он дискінің файлды орналастыру кестесіне файлдың соңғы ретінде белгілейді.

5.“Көрінбейтін” вирустар

Көптеген резидент тік виру стар былай жасырынуды әдетке айналдырған, олар DOS жүйесінің вирус жұққан файлдарды шақыруын өзгертпей дұрыс күйінде қалдырады. Бірақ бұл эффект тек вирус жұққан компьютерде ғана байқалады, ал вирус жұға қоймаған компьютерлерде файлдармен дискілерді жүктеуіш аймақтарының өзгеруін байқау қиын емес.

6.Өздігінен өрбитін вирустар.

Вирустардың жасырыну жолының екінші тәсілі - өзі-өзі аздап өзгертіп, өрбіп толықтырылып отыруы. Көптеген вирустар асайтын кері әсерін байқатпас үшін өз көлемінің бірсыпырасын шарттаңбаланған жасырын күйде сақтайды. Бірте-бірте өрби отырып, олар таңбалану тәсілінде, таңбаланбаған алғашқы бөлігінде аздап өзгертіп отырады. Осының арқасында вирусты іздеп табатын тұрақты байт тар тізбегі болмай, оларды ұстайтын детектор программалр жұмысы қиындайды.

3. 
   Компьютерлік вирустардан сақтанудың негізгі тәсілдері
   

Айта кететін жайт, вирустардың кейбір түрлері компьютерге келісімен зиянды ісіне кірісіп кетеді, ал олардың кейбірі файл дар құрамына енседе іске кіріспей, біраз уақыт тым-тырыс жасырынып жатады, бұл уақытты “инкубациялық мезгіл” деп. атайды.

Вирустардан сатану үшін мынадай шаралар қолдануға болады:

- информацияны қорғаудың жалпы шаралары-,

- дискіні физикалық зақымданудан сақтау, дұрыс жұмыс істемейтін программаларды қолданбауға және жұмыс істеп отырған адам қателіктер жібермеуге тырысуы;

- профилактикалық шараларды пайдалану, яғни вирусты жұқтыру мүмкіндігін азарту тәсілдерін қарастыру;

- вирустан сақтайтын арнайы программаларды пайдалану. Жалпы ақпараттарды қорғау тәсілдері тек вирустан сақтануда ғана емес, басқа жағдайдада пайдалы болатынын есте сақтаған жөн.
Лекция 9

(Дәріс – 9)

Тақырыбы: Архивтеу программалары.

Жоспар:

1. 
   Файлдарды архивтеудің қажеттілігі.
   
2. 
   Архивтік файл.
   

1. 
   Файлдарды архивтеудің қажеттілігі.
   

Файлда қайталанатын фрагменттер болады, оларды түгелдей дискіде ұстаудың ешқандай қажеті жоқ. Сондықтан архив жасауға мүмкіндік беретін программалардың жалпы қызметі – файлда қайталанып тұратын фрагменттер орнына қысқаша басқа информацияны жазып , кейіннен олард өз реттіліктерін сақтай отырып алғашқы қалыпқа келтіретін мүмкіндік болуы тиіс.

Файлдарды архивтеуге арналған программалар дискідегі файлдар көшірмесін қысылған күйде архивтік бір файлға орналастыруға, кейіннен файлды архивтен шығарып алуға, архив мазмұнын көруге, т.б. істер атқаруға мүмкіндік береді. Архивтік программалар бір-бірінен қысылған файлдың форматымен, жұмыс істеу жылдамдығымен, архивке орналастырылғандығы файлды қысу деңгейі сияқты әртүрлі мүмкіндіктермен айрықшаланады.

Архивтеу программалары тегін немесе делдалдық әдіспен таратылады. Олардың ішінде кең таралған архиваторлар тобына ARJ, RAR, ZIP тәрізді программалар жатады.

2. 
   Архивтік файл.
   

1. 
   Файлдың аты;
   
2. 
   Файл орналасқан каталог туралы мағлұмат;
   
3. 
   Файл көлемін дискідегі бастапқы және архивтегі қысылған түрдегі мөлшері (байтпен беріледі);
   
4. 
   Архив бүтіндігін тексеруге арналған әр файлдың циклдік бақылау шарттаңбасы.
   

1. 
   Программа терезесі.
   
2. 
   Ќолданылатын аспаптар.
   
3. 
   Мәтінді енгізу.
   
4. 
   Суреттерді баспаға шығару.
   

Paint (Paintbrus) – Windows ж‰йесініњ стандартты программалар толбына кіретін ќарапайым н‰ктелік графикалыќ редактор. Paint µзініњ м‰мкіндіктері жаѓынан профиссионалды графикалыќ редакторлардыњ біршама тµмендеу болѓаны мен ло едєуір к‰рделі єрі тартымды, т‰рлі- т‰сті жєне аќ-ќара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждерді) даярлауѓа м‰мкіндік береді. Б±л редакторларды игеру онша ќиын емес, оныњ ќ±рамында сурет салу, сизу жєне оларды µњдеуге арналѓан стандартты ќарапайым аспаптар жиыны бар, дайындалѓан бейнелер фаилдардыњ кењ тараѓан графикалыќ форматында саќталады.

Редакторды іске ќосу ‰шін (Windows 3.x) “Реквизиттр” тобындаѓы Paintbrus белгісін тањдањыздар.

Ал, Windows 95 ж‰йесінде Іске ќосу Программалар Стандартты Paint командалар тізбегін орындасаќ, экранда программаныњ терезесі пайда болады. Оныњ ќ±рамында біздіњ осыѓан дейін танс элементтермен (ж±мыс аумаѓы, менюмен таќырып жолдары) бірге бірсыпыра жања элементтер де бар.

Терезеніњ сол жаќ шеткі ќабырѓасын аспаптар таќтасы орналасќан. Одан сіздер Paint – та кездесетін барлыќ сурет салу аспаптарын кµре аласыздар (12,1 Сурет) Кез келген апаптарды тањдау ‰шін соныњ белгісіне тышќан курсорын жеткізіп, оны шерту жеткілікті. Осыдан кейінтањдап алынѓан апаптыњ бейнесі (шартбелгісі) айќын т‰спен ерекшеленеді.

Терезеніњ тµменгі жаќтауы бойымен т‰стер палитрасы орналасќан

орналасќан. Paint- та бір уаќытта екі т‰спен сурет салуѓа болады: ќалам т‰сімен (м±нан былай оны ќысќаша негізгі т‰с деп атаймыз) жєне фон т‰сімен (м±нан былай оны фондыќ деп атаймыз ) . Палитраныњ сол жаќ шетінде бірі екіншісініњ ішіне орналасќан кішкене екі тік тµртб±рыш т±р, осылардыњ ‰стіњгісі – негізгі т‰сті, ал астыњѓысы- фондыќ т‰стерді кµрсетеді. Кез келген сєтте т‰стерді µзгерту м‰мкіндігі бар, ол ‰шін курсорды палитрадаѓы жања т‰ске апарып, тышќанныњ сол жаќ батырмасын шерте отырып негізгі т‰сті, ал оњ жаќ батырмасын басу арќылы- фондыќ т‰сті µзгерту болады.

Paint асапаптарын іс ж‰зінде игеруге кіріспес б±рын ескертетін бір жайт- редакторда ж±мыс істеу барысында соњѓы орындалѓан єрекетті µзгерту м‰мкіндігі бар (б±л єрекет барлыќ программаларда кездеседі). ¤згерту операциясы алѓашќы кезде жиі ќолданылады. Он іске асару ‰шін менюдіњ Т‰зету ¤згерту { ctrl+я } (Редактирование Отменить) еомандасын керек.

Аспаптар таќтасы ќарапайым суретшініњ аспаптарыныњ жиынына ұқсас болып келеді. Ең алғашқы аспапқа Қылқалам (Кисть) жатады. Ол әдеттегі қарындаш тәрізді сурет салу жұмысын атқарады. Мұндай аспапты таңдаған соң, “тышқанның” стандартты курсоры Қылқаламға айналады. Тышқанның сол жақ батырмасын басып тұрып (оны жібермей) курсорды экран бетімен жылжытсаңыз курсор артында із қалдырады, оның түсі сол мезеттегі тағайындалған түске сәйкес болады.

Мұнан төмен орналасқан ас пап-Аэрозольді баллон немесе Шашыратқы.Оны таңдап алғанан кейін тышқан курсоры косу символьна ұқсас таңбаға айналады. Енді сол жақ батырманыбасып түрып курсорды экран бетімен жүргісе, оның артында шашраған бояуға ұқсас із қалады.

Бір інші өшіргіш арқылы кейінен коректі фондықтүсті таңдап алып, экрандағы әртүрлі түстегі бейнелерді жаңа фондықтүске бояуға болады. Осы тәсілдіпаидалану кезінде тышқанды екі рет шертсек, онда курсор маңы бірден фондық түске боялады.

Екінші тұрдегі өшіргіш арқылы өзімізге қажетті негізгі және фондық түстерді тағайындаған соң, өшіру нәтижесінде негізгі түстегі фрагменттер фондық түске бояла бастайды. Осы тәсілмен тышқанды екі рет шерту суреттегі курсор маңындағы бір түсті бояуды түгелдей дерлік екіншісіне бірден өзгертуге мүмкіндік береді (яғин, дәл осы уақытқа дейін негізгі түспен боялған бейне фондық түске боялып кетеді).

Paint редакторы тұйық сызықтар ішін негізгі түспен бояуға мүмкіндік береді. Бұл үшін Білік (валик) аспабын таңдап белгілеп алып, курсор кішкенен білік түріне айналғанда, оны тұйықталған аймақтың кез келген ішкі нүктесіне алып барып, тышқанды шертсе болғаны. Сонда тұйық аймақ түгелдей негізгі түске бояла бастайды.

Тұйық аймақты бояу барысында оның қабырғаларының үзік жері болмауын қадағалап отырыңыз. Тіпті бір нүкте (пиксель) сиятын ұзілген жердің болуы бояудың аймақтан тыс таралып кетуіне себепші болады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. 
   Жаңа ақпараттық технологиялар. Б.Бөрібаев, Е. Балапанов, Г. Мадьярова, Р. Дузбаева. Алматы 2001 ж “ Ғылым” ғылыми баспа орталығы.
   
2. 
   Информатика М.Қ. Байжұманов Л.Қ. Жапсарбаева Алматы 2004 ж.
   
3. 
   Информатика для юристов и экономистов. Под редакцией С. В. Симоновича.
   
4. 
   Хаританова И. Самаучитель Ассеss 2000. Санкт-Петербург: Питер, 2001,383 с.
   
5. 
   Борланнд Р. Знакомство с Windows 98.-M.: Microsoft Press, Русская редакция, 1997,376 с.
   
6. 
   Павлова Н.Т. Компьютерный курс лекций. Астана 2001.,38 с.
   
7. 
   Лентьов Ю. Microsoft Office 2000: краткий курс. Санкт-Петербург: Питер, 2000, 288 с.
   
8. 
   Сагман С. Эффективная работа с Power Point 7.0. Санкт-Петербург: Питер, 1997,496 б.
   
9. 
   Пфаффенберген Б.Эффективная работа с Microsoft Internet Explorer 4.0. Санкт –Петербург,1998,416 с.
   
10. 
    Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Информатика және компьютерлік техника. Алматы,” Мектеп”, 2002, 453 б.
    

1. 
   WORD редакторы туралы жалпы мағлұматтар
   
2. 
   WORD редакторымен танысу.
   
3. 
   WORD редакторымен құжатты ашу, сақтаужәне онымен жұмысты аяқтау.
   

МS WORD – мәтіндік құжаттарды дайындауға, түзетуге және қағаз басып шығаруға арналған WINDOWS жүйесінің қосымша программасы. Ол мәтіндік және графикалық информацияларды өңдеу барысында жүзден аса операцияларды орындай алатын ең кең тараған мәтін редакторының бірі.

Қазіргі компьтерлік технологияда орындауға болатын кез-келген операция бұл ортада жүзеге асырыла береді.

Жалпы WORD редакторында типография жұмысына коректі баспа материалдарын теруден бастап, олардың оригинал макетін толық жасауға дейінгі барлық жұмыс орындалады.

Мунда құжаттармен кестелердікөрікті етіп безендіруге қажет көптеген дайн шаблон дар, стильдер, қарапайым графиктік бейнелерді салатын аспаптар жеткілікті.
WORD редакторын тағайындау, іске қосу және онымен жұмыс істеуді аяқтау.

WORD-пен жұмыс істеуді бастау үшін WINDOWS жүйесінің басқа программалары сияқты оны бастапқы нұсқалық дискеттерден немесе компакт-дискіден компьтерге жазып орналастыру қажет.

Орналастырылған WORD редакторын іске қосу бірнеше тәсілмен жүзеге асырылады:

1.Басқару тақтасындағы іске қосу (Пуск) менюінің, Орындау (Выполнить) командасының көмегімен, бұл тәсіл редактордың қосымша параметрін іске қосуға арналған.

2.Программалардың Microsoft Office тобындағы WORD шартбелгісінде тышқанды екі рет шерту арқылы.

3.WORD редакторына дайындалған құжаттың шарт белгісіне тышқан курсорын жеткізіп, он екі рет шерту арқылы.

Редактормен жұмысты аяқтау кез-келген стандартты тәсілдермен жүргізіледі.

-Файл→Шығу меню командасын таңдау арқылы.

• 
  WORDнегізгі терезесінің жүйелік менюдегі Жабу командасын таңдау.
  
• 
  Тікелей Alt+F₄ пернелерін басу.
  

1. 
   WORD редакторымен танысу.
   

Microsoft Word òåêñòiê ðåäàêòîðûí iñêå ºîñó ¾øií Ïóñê – Ïðîãðàììû - Microsoft Word êîìàíäàëàð òiçáåãií îðûíäàéìûç íå æ½ìûñ ñòîëûíäà ÿðëûãû áîëñà ñîë àðºûëû iñêå ºîñàìûç. Êåé æà¹äàéëàðäà ïàéäàëàíóøûëàð Word ÿðëûãûí Ïàíåëü çàäà÷ ºàòàðûíà îðíàëàñòûðûï ºîþû ì¾ìêií. Îñû ¾ø æà¹äàéäû» áiði àðºûëû Microsoft Word òåêñòiê ðåäàêòîðûí iñêå ºîñà àëàìûç. Word òåêñòiê ðåäàêòîðûí iñêå ºîñàòûí îðûíäàëàòûí ôàéë àòû winword.exe. Îë Programm Files ïàïêàñûíû» iøiíäåãi Microsoft Office-Office ïàïêàñûíû» iøiíäå îðíàëàñºàí. ßðëûê º½ðó ¾øií îñû ôàéë¹à ñiëòåìå æàñàó êåðåê íå áîëìàñà Microsoft Office ïàïêàñûíû» iøiíäå îðíàëàñºàí äàéûí ÿðëûêºà ñiëåòåìå æàñàñà áîë¹àíû.

Word òåðåçåñiíi» ýëåìåíòòåði:

1

2

3

4

5

6

7

1. 
   Òàºûðûïòàð ºàòàðû - Microsoft Word ïðîãðàììà àòû, Äîêóìåíò 3 –àøûëûï ò½ð¹àí äîêóìåíòòi» àòûí áiëäiðåäi, åãåð äîêóìåíòêå àò ºîéûëñà ñîë àò ê¼ðiíiï ò½ðàäû.
   
2. 
   ʼëäåíå» ì¸çið – Wordòà æ½ìûñ iñòåóäi ºàìòàìàñûç åòåòií êîìàíäàëàð òèïòåðiíå áàéëàíûñòû òà»äàìàëàð¹à iøêi ì¸çið ðåòiíäå æèíàºòàë¹àí.
   
3. 
   Ñòàíäàðòòû º½ðàëäàð ïàíåëi – ñòàíäàðòòû êîìàíäàëàð êíîïêàñû æèíàºòàë¹àí
   
4. 
   Ôîðìàòòàó º½ðàëäàð ïàíåëi – òåêñòi» ôîðìàòûí ¼çãåðòó êîìàíäàëàðûíû» êíîïêàëàðû
   
5. 
   Òàáëèöû è ãðàíèöû º½ðàëäàð ïàíåëi – òàáëèöàìåí æ½ìûñ iñòåó êîìàíäàëàðûíû» êíîïêàëàðû.
   

6. 
   ʼëäåíå» æ¸íå òiê ñûç¹ûøòàð - ºà¹àçäû» æàí-æà¹ûíàí ºàë¹àí ïîëÿ ¼ëøåìäåðií, òåêñòi», ñóðåòòi» ïàðàºòà îðíàëàñó ïîçèöèÿëàðûí ê¼ðiï îòûðó ¾øií ºîëäàíûëàäû.
   
7. 
   ƽìûñ àëà»û – òåêñò æàçàòûí æåðiìiç. ƽìûñ àëà»ûíäà¹û ïàðàºòû» ¼ëøåìäåðií ºàæåòiìiçãå ºàðàé ¼çãåðòóãå áîëàäû.
   
8. 
   Òiê æ¸íå ê¼ëäåíå» àéíàëäûðó æîëàºòàðû – æ½ìûñ àëà»ûíû», ÿ¹íè ïàðàºòû» ýêðàí¹à ñèìàé ò½ð¹àí á¼ëiêòåðií ê¼ðó ¾øií ºàæåò.
   
9. 
   Ðèñîâàíèå º½ðàëäàð ïàíåëi- ¸ðò¾ðëi ôèãóðàëàð ñûçó, îëàðäû áîÿó êîìàíäàëàðûí îðûíäàéòûí êíîïêàëàð îðíàëàñºàí.
   
10. 
    Ñòðîêà ñîñòîÿíèå (ê¾é ºàòàðû)- Ñòð 1. äîêóìåíòòå 1-øi ïàðຠà¹ûìäûº áîëûï ò½ð äåãåíäi,
    

WORD редакторының негізгі терезесін жалпы түрі құжат терезесімен бірге бейнеледі.

Терезеде WINDOWS жүйесінде кездесуге тиіс стандартты көптеген элементтер бар. Солардың ішінен WORD редакторына тән қосымша элементтерді қарастырайық:

Қалып күй немесе қалып жолы негізгі терезенің төменгі жағына орналасқан, оның сол жақ бөлігінде теріліп жатқан құжат жөнінде информация бейнеленеді.

-стр 5-теріліп жатқан ағымдағы бет номері.

-разд 1-ағымдағы бөлім номері, бұл элемент бөлімдерден тұратын бастр құжат үшін ғана қажет.

-5/8-құжаттың басынан есептегенде курсор тұрған орын 5-бетте,

ал құжат барлығы 8-беттен тұрады.

Стр5

Разд1

5/8

На 15,8см

Ст27

Кол1

Зап Испр ВДЛ

-15,8см- курсор тұрған ағымдағы Жолдак сол жақ Бетті жоғарғы шетіне дейінгі қашықтық.

-Ст27- Осы Бетті жоғарғы шетінен курсорна дейінгі Жолдак саны.

-Кол 1-Осы жолдың басынан курсорна дейінгі символ дар саны.

Қалып жолында бадан басқа қара түске боялып белгілі бір режимнің іске қосылып тұрғанын, ал сұр түсті болса –іске қосылмағанын білдіріп тұратын жұмыс режимі индикаторлары бар.

2. 
   Құжатты сақтау.
   

Оның үстіне дискіге жазу процесі уақыт алмай, өте тез орындалады.Ôàéë –Ñîõðàíèòü êîìàíäàñûí îðûíäàéìûç íå Ñòàíäàðòòû º½ðàëäàð ïàíåëiíäåãi ñîõðàíèòü êíîïêàñûí òà»äàéìûç. Á½ë êåçäå ò¼ìåíäåãiäåé òåðåçå øû¹àäû.

Èìÿ ôàéëà äåãåí æåðãå ôàéë àòûí æàçûï Ñîõðàíèòü êîìàíäàñûí îðûíäàñຠäîêóìåíò ñîë àòïåí Ìîè äîêóìåíòû ïàïêàñûíà ñàºòàëàäû. Ôàéë àòûí ëàòûíøà, îðûñøà ºîþ¹à áîëàäû. Áàñºà ïàïêà¹à ñàºòàó ¾øií êåðåêòi ïàïêàíû à¹ûìäûº åòiï ôàéë àòûí æàçûï Ñîõðàíèòü êîìàíäàñûí îðûíäàó êåðåê. Äîêóìåíòòi òåêñò æàçáàé ò½ðûï íå áîëìàñà øàìàëû æàç¹àííàí êåéií ñàºòàï àë¹àí æ¼í. Êåéií æàçûë¹àí òåêñò á¼ëiêòåðií ñàºòàó ¾øií Ñòàíäàðòòû º½ðàëäàð ïàíåëiíäåãi Ñîõðàíèòü êíîïêàñûí áàñûï îòûðñຠäîêóìåíò ñîë àòûìåí ñàºòàëà áåðåäi. Á½ë ñâåò ¼øiï ºàë¹àí æà¹äàéäà äîêóìåíòòi» ò¾ãåë ¼øiï êåòóiíåí ñàºòàéäû.

Êåé æà¹äàéëàðäà ñàºòàë¹àí ôàéëäû» àòûí àóûñòûðó¹à òóðà êåëåäi. Îë ¾øií Ôàéë – Ñîõðàíèòü êàê êîìàíäàëàð òiçáåãií îðûíäàñຠæî¹àðûäà¹û òåðåçå øû¹àäû, Èìÿ ôàéëà äåãåí æåðäå æà»à àò æàçûï Ñîõðàíèòü êîìàíäàñûí îðûíäàñຠáîë¹àíû.

Ôàéëäû æàáó ¾øií Ôàéë – Çàêðûòü êîìàíäàñûí îðûíäàó êåðåê íå ê¼ëäåíå» ì¸çiðäi» î» æຠøåòiíäåãi . êíîïêàñûí òà»äàéìûç. Ôàéëäà¹û ñû æàçûë¹àí òåêñòi ñàºòàìàé Çàêðûòü êîìàíäàñûí îðûíäàñຠìûíàäàé òåðåçå øû¹àäû:

Äà

WORD құжаттарды белгілі бір уақыт өткен сайын автоматты түрде де дискіге жазып сақтай алады.

2.Параметрлер терезесінде сақтау парағына өту.

3.Сақтау парағында әрбір Автоматты сақтау уақыт аралығын таңдау.