Аќпараттыќ ќор – бухгалтерлік есептіњ негізі ретінде

Аќпараттыќ ќор – бухгалтерлік есептіњ негізі ретінде.

Ќазіргі кезде аќпараттыќ ќор ерекше мањызды элемент болып есептеледі. Оны пайдалану негізінде фирмалардыњ стратегиясы жасалады, тауарлар мен ќызметтер сатылады жєне сатып алынады, бухгалтерлік есепті ±йымдастыру ж‰зеге асырылады. Бухгалтерлік есептіњ халыќаралыќ стандартќа кµшуіне байланысты, балансты жєне есеп берудіњ кейбір нысандарын µзгерту арќылы нарыќ талабына сай аќпарат ќ±руѓа алѓашќы ќадамдар жасалуда. Іскерлік операцияларды ж‰ргізу аќпарат ќорыныњ сапасына едєуір дєрежеде тєуелді.

Аќпарат ќорын тиімді пайдаланудыњ ‰немі ќажеттілігі болѓанымен, соњѓы уаќытќа дейін ол жете т‰сінілген жоќ жєне б±л кµкейкесті мєселе болѓан емес. Аќпарат ќорыныњ мањызы, бухгалтерлік есептіњ негізі ретінде меншіктіњ єр т‰рлі нысандарыныњ дамуымен, мемлекет иелігінен алумен, жекешелендірумен жєне єр т‰рлі меншіктегі кєсіпорындардаѓы есепті сєйкес т‰рде ±йымдастырумен аныќталады.

Сапалы аќпарат ќорына ие болу жєне оны µз маќсаттарына д±рыс пайдалану бизнесте басты стратегиялыќ шарт болып табылады. Сенімді аќпаратќа ие болу нарыќќа, байлыќќа ие болу деген пікір екені жаќсы белгілі. Бухгалтерлік есепті ±йымдастыру барысында аќпараттыќ ќорды пайдаланудыњ мањыздылыѓын т‰сінген ѓана табысќа жетеді.

Аќпаратты саќтау, пайдалану жєне оны меншіктіњ кез келген басќа т‰рі сияќты ќорѓау, нарыќ жаѓдайында кµптеген шаруашылыќ субьектілеріне ќажетті баѓалы ќор ретінде ќарастырылады. ¤ндірісті жєне шаруашылыќ ќызметін басќаруѓа ќажетті аќпарат алу ‰шін, кєсіпорын, нарыќ жаѓдайында µз ж±мысын басќару ќ±ралы ретінде бухгалтерлік аќпарат ж‰йесін ќ±рады. Б‰гінгі тањда бухгалтерлік аќпараттыњ негізгі пайдаланушылары мемлекеттік басќару органдары болса, енді кєсіпорын ішінде жєне одан тысќары басшылыќ шешімдер ќабылдау ‰шін бухгалтерлік аќпарат негіз болуда. Ењ алдымен ол, кєсіпорынныњ жоспарлау, баќылау жєне талдау сияќты µндірістік жєне коммерциялыќ ќызметін басќаруѓа арналѓан функцияларын орындау ‰шін ќажетті сандыќ мєліметтерді береді. Жоспарлау кезењінде бухгалтер, болжалды пайда мен аќша ќорларына деген ќажеттілікті аќпаратпен ќамтамасыз ету керек. Баќылау кезінде бухгалтерден наќты табыс пен шыѓындарды жоспардаѓымен салыстыру аќпараты талап етіледі. Талдау кезінде бухгалтерлік аќпарат негізінде алѓа ќойылѓан маќсат орындалѓан, орындалмаѓаны айќындалады. Орындалмаса оныњ себептері кµрсетіледі. Талдау нєтижесінде кєсіпорынды басќару ж‰йесін жетілдіруге ќатысты шешімдер ќабылданады.


2-лекция
Бухгалтерлік аќпарат ж‰йелері. Олардыњ ќ±рылымы.

Жоспар:

1. 
   Бухгалтерияда ақпарат жүйелері
   
2. 
   БАЖ басқару обьектісі
   

1. 
   Ежек О.Л. и др. “1С:Бухгалтерия 7.7 от А до Я” Алматы – 2002г. 163С.
   
2. 
   Бюллетень бухгалтера 2003г. №1-12
   
3. 
   А. Колесников “Excel для пользователей” Киев 98
   
4. 
   Фигурнов «IBM PC для пользователей» Москва 1995
   
5. 
   А. Левин. «Самоучитель работы на компьютере» Москва 1997
   
6. 
   Рон Мэнсвилд. « Excel для занятых» Санкт-Петербург 1997
   
7. 
   Ю. Шафрин « Основы компьютерной технологии» Москва 1997
   
8. 
   Комягин В.Б., Коцюбинский А.О. « Современный самоучитель работы на компьютереӘ. Москва «Триумф» 1997
   

1. 
   Обучающая программа 1С-Бухгалтерия 7.7
   
2. 
   Д.М. Златапольский “1700 заданий по Microsoft Excel”
   
3. 
   С.М. Лавренов “Excel сборник примеров и задач” Москва 2003
   
4. 
   Грошев С.В. “Excel для бухгалтера в примерах” Москва 2003
   

Бухгалтерлік аќпарат ж‰йесі (БАЖ) дегеніміз – экономикалыќ обьектіні басќаруѓа ќажетті аќпараттарды жинаќтау, саќтау, жањарту, µњдеу жєне шыѓару.

Ќазіргі кезде єр т‰рлі міндеттегі кµптеген аќпарат ж‰йелері ж±мыс істейді. Олардыњ бір – бірінен айырмашылыѓы келесі фактормен аныќталады: басќару обьектісініњ сипаты; жинаќталѓан тєжірибе бойынша БАЖ-ды ќ±ру жєне оныњ ж±мысы; деректерді жинаќтау, табыстау жєне µњдеу ќ±ралдарыныњ ќолданылуы; БАЖ-ды басќару обьектілері басшылыѓыныњ ±станымы (позициясы) жєне таѓы басќалар.

БАЖ-ды жобалау кезінде, олардыњ экономикалыќ аќпараттарды µњдеудегі автоматтандырылѓан барлыќ ж‰йелерге тєн жалпы белгілермен ќатар, µзіндік ерекшеліктері бар екенін де ескеру ќажет. БАЖ-дыњ ќ±рылуы мен ж±мыс істеуініњ жалпы принциптеріне ж‰йелік тєсіл, сенімділік, ‰здіксіз даму, тиімділік, бірлесімділік сияќты бірінші адам принципі жатады.

БАЖ-ды жобалау процесіне ж‰йелік тєсіл принципі жатады, ол басќару ж‰йесіне талдау ж‰ргізуді, сонымен ќатар автоматтандыру барысында обьектініњ жалпы маќсаттары мен ж±мыс істеу критерийлерін жасауды жорамалдайды. Берілген принцип ж‰йеге аќпараттарды бір рет енгізіп, оныњ кµп ќайтара пайдаланылуды, аќпарат базасыныњ бірлігін, программалыќ кешенді ќамтамасыз етеді.

БАЖ µзіне тєн ерекшелігі бар. Сондыќтан, БАЖ-да бірыњѓай бастапќы аќпарат негізінде бірнеше есеп т‰рлерініњ (жедел, бухгалтерлік жєне статистикалыќ) интеграциясы ж‰зеге асырылады. М±ндайда есеп т‰рлерін біріктіруге болмайды, себебі олардыњ єрќайсысы µз функцияларын атќарады жєне µз міндеттерін шешеді.

1. 
   Қазіргі ақпарат жүйелеріне шолу
   
2. 
   БАЖ құрылымы
   

1. 
   Ежек О.Л. и др. “1С:Бухгалтерия 7.7 от А до Я” Алматы – 2002г. 163С.
   
2. 
   Бюллетень бухгалтера 2003г. №1-12
   
3. 
   А. Колесников “Excel для пользователей” Киев 98
   
4. 
   Фигурнов «IBM PC для пользователей» Москва 1995
   
5. 
   А. Левин. «Самоучитель работы на компьютере» Москва 1997
   
6. 
   Рон Мэнсвилд. « Excel для занятых» Санкт-Петербург 1997
   
7. 
   Ю. Шафрин « Основы компьютерной технологии» Москва 1997
   
8. 
   Комягин В.Б., Коцюбинский А.О. « Современный самоучитель работы на компьютереӘ. Москва «Триумф» 1997
   

1. 
   Обучающая программа 1С-Бухгалтерия 7.7
   
2. 
   Д.М. Златапольский “1700 заданий по Microsoft Excel”
   
3. 
   С.М. Лавренов “Excel сборник примеров и задач” Москва 2003
   
4. 
   Грошев С.В. “Excel для бухгалтера в примерах” Москва 2003
   

Кез келген кєсіпорында бухгалтерлік есепті автоматтандыру онда бухгалтерлік аќпараттар ж‰йесін жасау деген сµз. Ќазіргі уаќытта сондай аќпарат ж‰йелерін ќ±ру кєсіпорынныњ µз к‰шімен программалыќ кешендер жасау емес, автоматтандыру мєселелерін тиімді шешетін, дайын программалыќ µнімдерді сатып алуды білдіреді.

Алайда осы тєрізді программалар кєсіпорынныњ барлыќ ерекшеліктерін (ќызмет аясын, ±йымыныњ кµлемін, автоматтандыруѓа ќойылатын талаптарды) ќанаѓаттандыра алмайды, сондыќтан олар параметрлік икемге келтіру ‰шін ‰лкен резервпен жасалады жєне программаныњ негізгі сипаттамаларын кењінен т‰рлендіруге м‰мкіндік береді. Осыѓан байланысты программалыќ кешенді наќты ж±мыс жаѓдайына бейімдеу ќажеттілігі туады.

Бухгалтерлік аќпарат ж‰йелері ќ±рылымы икемді жєне ашыќ ж‰йелі болу керек. Б±л бухгалтерлік есеп саласында болѓан µзгерістерге байланысты кез келген уаќытта ‰лгіге µзгеріс енгізуге болады деген сµз. Б±л талаптар автоматтандырылатын обьектілердіњ ќатањ параметрленуі жєне модульдік принциптер бойынша іске асырылады.

Программалыќ µнімді программалаусыз ќамтамасыз етуге тиісті икемділік, параметрлеуге негізделген. Икемді к‰йге келтірудіњ біреселігі (ендіру сєтіне), ж‰йені пайдаланушылардыњ санын, физикалыќ ќ±рылѓылардыњ ерекшеліктер мен ќ±рамын, ќызмет кµрсетуді іске асырудаѓы технологияныњ µзгеруін т±жырымдайды. Бухгалтерлік технологияларыныњ µзгеруіне байланысты (шоттар жоспары жєне балансты ќ±ру алгоритмініњ µзгеруі) икемді к‰йге келтіру аѓымдаѓы болуы м‰мкін, м±ндай жаѓдайда икемдеуді бухгалтердіњ µзі атќарады.

Икемді к‰йге келтіру спекторына байланысты кєсіпорындаѓы программалыќ µнімніњ бейімделуі жєне енгізілуі 1-2 айдан 3 жылѓа дейін, ал бейімдеу ж±мысы мезретті (меню) икемдеу к‰йге келтіру, есеп беру нысанын жасаудан бастап м‰лдем жања программалыќ модуль жасауѓа дейін µзгереді. Ќазіргі кезде єр т‰рлі меншік нысандарындаѓы кєсіпорындарда бухгалтерлік есеп ж‰ргізу, деректерді компьютерлік µњдеусіз тиімділігі шамалы, сондыќтан жања аќпараттыќ технологиялар негізінде бухгалтерлік аќпарат ж‰йелерін (БАЖ) ќ±рудыњ жєне оныњ ж±мысыныњ ‰лкен мєні бар.

1. 
   1с жүйесі
   
2. 
   Программалық қамтамасыз ету
   

1. 
   Ежек О.Л. и др. “1С:Бухгалтерия 7.7 от А до Я” Алматы – 2002г. 163С.
   
2. 
   Бюллетень бухгалтера 2003г. №1-12
   
3. 
   А. Колесников “Excel для пользователей” Киев 98
   
4. 
   Фигурнов «IBM PC для пользователей» Москва 1995
   
5. 
   А. Левин. «Самоучитель работы на компьютере» Москва 1997
   
6. 
   Рон Мэнсвилд. « Excel для занятых» Санкт-Петербург 1997
   
7. 
   Ю. Шафрин « Основы компьютерной технологии» Москва 1997
   
8. 
   Комягин В.Б., Коцюбинский А.О. « Современный самоучитель работы на компьютереӘ. Москва «Триумф» 1997
   

1. 
   Обучающая программа 1С-Бухгалтерия 7.7
   
2. 
   Д.М. Златапольский “1700 заданий по Microsoft Excel”
   
3. 
   С.М. Лавренов “Excel сборник примеров и задач” Москва 2003
   
4. 
   Грошев С.В. “Excel для бухгалтера в примерах” Москва 2003
   

Б±л компоненттіњ мањызды ерекшелігі, м±нда бухгалтер уаќыттыњ толыќ ќожайыны бола алады. Ол ќ±жаттарды кез келген тєртіпте, наќты хронологияны саќтамай-аќ енгізе алады. Есеп беру кезењіндегі нєтижені есептеу д±рыс болу ‰шін осы кезењге ќатысты ќ±жаттар µткізілуі керек. Бухгалтерлік есептегі операциялар мен µткізбелердіњ жиынтыѓы т‰пкілікті т±тынушыларѓа баѓытталѓан. Бухгалтер программа ж±мысыныњ ќисынын т‰сініп, ‰йреншікті ±ѓымдармен (шот, ќосалќы шот, валюта, µткізбе сияќты) ж±мыс істейді. Сондыќтан б±л компонентініњ конфигурациясы экономикалыќ білімі бар мамандарѓа т‰сінікті.

“Есептеу” компонентті арнайы алгоритмдер бойынша кезењдік есептемені орындайды.

1. 
   Бухгалтериялық есептегі компьютердің ролі
   
2. 
   1С бағдарлама конфигурациясы
   

1. 
   Ежек О.Л. и др. “1С:Бухгалтерия 7.7 от А до Я” Алматы – 2002г. 163С.
   
2. 
   Бюллетень бухгалтера 2003г. №1-12
   
3. 
   А. Колесников “Excel для пользователей” Киев 98
   
4. 
   Фигурнов «IBM PC для пользователей» Москва 1995
   
5. 
   А. Левин. «Самоучитель работы на компьютере» Москва 1997
   
6. 
   Рон Мэнсвилд. « Excel для занятых» Санкт-Петербург 1997
   
7. 
   Ю. Шафрин « Основы компьютерной технологии» Москва 1997
   
8. 
   Комягин В.Б., Коцюбинский А.О. « Современный самоучитель работы на компьютереӘ. Москва «Триумф» 1997
   

1. 
   Обучающая программа 1С-Бухгалтерия 7.7
   
2. 
   Д.М. Златапольский “1700 заданий по Microsoft Excel”
   
3. 
   С.М. Лавренов “Excel сборник примеров и задач” Москва 2003
   
4. 
   Грошев С.В. “Excel для бухгалтера в примерах” Москва 2003
   

Б±л компоненттіњ мањызды ерекшелігі, м±нда бухгалтер уаќыттыњ толыќ ќожайыны бола алады. Ол ќ±жаттарды кез келген тєртіпте, наќты хронологияны саќтамай-аќ енгізе алады. Есеп беру кезењіндегі нєтижені есептеу д±рыс болу ‰шін осы кезењге ќатысты ќ±жаттар µткізілуі керек. Бухгалтерлік есептегі операциялар мен µткізбелердіњ жиынтыѓы т‰пкілікті т±тынушыларѓа баѓытталѓан. Бухгалтер программа ж±мысыныњ ќисынын т‰сініп, ‰йреншікті ±ѓымдармен (шот, ќосалќы шот, валюта, µткізбе сияќты) ж±мыс істейді. Сондыќтан б±л компонентініњ конфигурациясы экономикалыќ білімі бар мамандарѓа т‰сінікті.

“Есептеу” компонентті арнайы алгоритмдер бойынша кезењдік есептемені орындайды.

Б±л компоненттіњ негізі болып, кезењдік есеп беру деректері жєне олардыњ алдыњѓы тарихы саќталатын ќорытынды есеп журналы болып табылады. Ќорытынды есеп журналына міндетті т‰рде есеп беру обьектісі немесе басќа да аныќтамалыќтар жатады. Б±л аныќтамалыќ бойынша есеп ж‰ргізілетін обьектілер т‰рі аныќталады. Журналдаѓы жол бір к‰ннен бір жылѓа дейінгі кез келген кезењ ‰шін, аныќтамалыќтаѓы бір обьекті бойынша ќорытынды есеп беруді бейнелейді. Аќпаратты енгізудіњ ќолайлылыѓы ескеріледі. Ќ±жаттарды толтырѓанда алдын ала ќойылѓан параметр арќылы немесе сєйкес аныќтамалыќтан тањдау арќылы мєндерді енгізу ж‰зеге асырылады. Бір аныќтамалыќтыњ µзі есеп берудіњ бірнеше т‰ріне ќатысуы м‰мкін, онда ол ‰шін бірнеше журнал ќ±рылады. Конфигурациялау сатысында икемделген есептеме журналдарыныњ саны шектеусіз жєне шешілуге ќажетті есептер санымен аныќталады. Єр журналѓа к‰рделі µз алгоритмі сєйкес келеді. Наќты алгоритмді мипаттау ‰шін “есептеу т‰рі” ±ѓымы енгізілген. Компоненттегі есептеу т‰рініњ саны да шектелмеген. Есептеу алгоритмі арнайы тіл кµмегімен сипатталады. Есептеу т‰рлеріне мысал ретінде “айлыќты есептеу”, “табыс салыѓын” немесе “µтелімді (амортизацияны)” айтуѓа болады. Есептеудіњ бірнеше т‰рлерін ќандай да бір белгі арќылы біріктіру ‰шін “есептеу тобы” деген ±ѓым енгізілген. Есептеу тобына мысалы, - “салыќ салынатын есептеулер”, “орташа жалаќыны есептеуге енетіндер” жєне басќалары жатады.
6-лекция
Бухгалтериялық есепті компьютерде жүргізуші

бағдарламалар туралы мәліметтер

Жоспар:

1. 
   Бухгалтериялық есепті компьютерде жүргізуші бағдарламалар
   

1. 
   Ежек О.Л. и др. “1С:Бухгалтерия 7.7 от А до Я” Алматы – 2002г. 163С.
   
2. 
   Бюллетень бухгалтера 2003г. №1-12
   
3. 
   А. Колесников “Excel для пользователей” Киев 98
   
4. 
   Фигурнов «IBM PC для пользователей» Москва 1995
   
5. 
   А. Левин. «Самоучитель работы на компьютере» Москва 1997
   
6. 
   Рон Мэнсвилд. « Excel для занятых» Санкт-Петербург 1997
   
7. 
   Ю. Шафрин « Основы компьютерной технологии» Москва 1997
   
8. 
   Комягин В.Б., Коцюбинский А.О. « Современный самоучитель работы на компьютереӘ. Москва «Триумф» 1997
   

1. 
   Обучающая программа 1С-Бухгалтерия 7.7
   
2. 
   Д.М. Златапольский “1700 заданий по Microsoft Excel”
   
3. 
   С.М. Лавренов “Excel сборник примеров и задач” Москва 2003
   
4. 
   Грошев С.В. “Excel для бухгалтера в примерах” Москва 2003
   

Нарыќ экономикасы жаѓдайында бухгалтерлік есеп, сонымен ќатар бухгалтерлік есеп беру, коммуникацияныњ негізгі ќ±ралына айналды. Аќпаратты пайдаланушылар єр т‰рлі болѓандыќтан, олардыњ маќсаттары бір – бірімен бєсекелес, кµп жаѓдайда ќарама – ќарсы келеді. Аќпараттар аѓыныныњ сиымдылыѓы мен салыстырмалылыѓы єрќилы болуы м‰мкін, сонымен ќатар олардыњ ќ±рылымы да ‰лкен мєнге ие болды. Аќпараттар аѓынын ќалыптастыру тєсілдері єр т‰рлі болѓан жаѓдайда, олардыњ атауы бірдей болѓанымен мазм±ндары м‰лдем бµлек болуы м‰мкін.

Соњѓы жылдары кµптеген экономикасы дамыѓан елдерде экономика саласындаѓы халыќаралыќ интеграцияныњ т±раќты µсуіне байланысты, бухгалтерлік есепті халыќаралыќ бірегейлендіру мєселесіне ерекше кµњіл бµлінуде. Бизнестіњ дамуы, жеке жаѓдайда ±лтаралыќ корпорациялар ролініњ к‰шеюі белгілі бір біркелкі, жоќ дегенде осы немесе басќа елде ќолданатын пайданы есептеу алгоритмдерін ќалыптастыру принциптерінініњ, салыќ салу, ењбекпен табылѓан ќаржыны инвестициялау жєне таѓы басќа м‰мкіндіктерініњ болжамды жєне т‰сінікті болуын ќажет етеді.

“Бухгалтерлік есеп” компоненті кєсіпорынныњ шаруашылыќ ќызметін ќамтиды. Б±л шоттар жоспарын ж‰ргізуді, операциялар мен µткізбелерді жєне бухгалтерлік ќорытынды есепті ќамтамасыз етеді. Жинаќтамалы шоттар бойынша кµпµлшемді жєне кµпдењгейлі есеп ж‰ргізуге м‰мкіндік береді. Есептіњ ќалѓан бµліктерінде, мысалы валюталыќ есеп, ќосалќы шоттар жєне басќалары оныњ ќосымша бµлігі болып табылады жєне пайдаланылмауы да м‰мкін. Есеп аќшалай да, заттай да ж‰ргізіледі. Кµпµлшемді талдамалы есеп ќорытындыларын єр т‰рлі бµліктерде алуѓа м‰мкіндік береді. Ќ±жаттарды ж‰ргізу кезінде бухгалтер µткізбелерді ќолмен немесе автоматты т‰рде енгізе алады. Барлыќ µткізбелердіњ ќ±рылымдары бірдей болады жєне деректер ќорында саќталады. Бухгалтерияда екі жаќты жазу ќабылданѓандыќтан, єрбір µткізбеніњ екі бµлігі болады – дебеттік жєне кредиттік. Б±л ережеден басќа баланстан тысќары шоттар да бар. Б±л жаѓдайда проводканыњ тек бір бµлігі ѓана болады.

Б±л компоненттіњ мањызды ерекшелігі, м±нда бухгалтер уаќыттыњ толыќ ќожайыны бола алады. Ол ќ±жаттарды кез келген тєртіпте, наќты хронологияны саќтамай-аќ енгізе алады. Есеп беру кезењіндегі нєтижені есептеу д±рыс болу ‰шін осы кезењге ќатысты ќ±жаттар µткізілуі керек. Бухгалтерлік есептегі операциялар мен µткізбелердіњ жиынтыѓы т‰пкілікті т±тынушыларѓа баѓытталѓан. Бухгалтер программа ж±мысыныњ ќисынын т‰сініп, ‰йреншікті ±ѓымдармен (шот, ќосалќы шот, валюта, µткізбе сияќты) ж±мыс істейді. Сондыќтан б±л компонентініњ конфигурациясы экономикалыќ білімі бар мамандарѓа т‰сінікті.
7-лекция