Лекция 6 (сағат) Тәжірибелік (семинар) сабақтары 30 (сағат)

1. 
   Абитаева С.А. «Биохимияның кейбір тараулары», Алматы, 2004 ж.
   
2. 
   Сеитов З.С. «Биохимия», Алматы, 2007 жыл, 489-493 бет.
   
3. 
   Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. «Метаболические основы питания с курсом общей химии», Алматы, 1998 г., с..
   
4. 
   Николаев А.Я. «Биологическая химия», Москва, 2004 г., с.
   
5. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия», Москва, 1998 г., с. 582585.
   

1. 
   Плешкова С.М., Абитаева С.А., Булыгин К.А. «Основы частной биохимии», Алматы, 2004 г., с. 103-112.
   
2. 
   Плешкова С.М. и соавт. «Методические указания для самостоятельной подготовки студентов к лабораторным занятиям по биохимии (вопросы, упражнения и ситуационные задачи)», Алматы, 2003 г., с. 58-59.
   
3. 
   Аблаев Н.Р. «Биохимия в рисунках и схемах», Алматы, 2005 г, с. 277-310
   

1. Метаболиттік ацидоздың пайда болу себебі қанда қышқыл өнімдерініңжиналуы келесі процесс нәтитжесінде болады:

1. 
   тыныс алу орталықтың параличікезінде
   
2. 
   қан айналым жылдамдығы төмендегенде
   
3. 
   ағзағада заттар алмасуы бұзылғанда
   
4. 
   оттек жетіспегенде
   
5. 
   іш өту кезінде ағза сілтілік ас-қорыту сөлдерінен айырлғанда
   

1. 
   организмге сілтілі эквиваленттер көп түскенде (сода, сілтілі минералды су)
   
2. 
   қан ағу жылдамдығының баяулауы нәтижесінде
   
3. 
   қышқылдық қосылыстардың құсықпен жоғалуы нәтижесінде
   
4. 
   азайған НСI -ды толықтыру кезінде
   
5. 
   ағзадан ас қорыту сөлдерінің сілтілі өнімдерінің жоғалуы нәтижесінде
   

3. Респираторлық алкалоздың пайда болу себебі:

1. 
   гипервентиляция
   
2. 
   гипокапния
   
3. 
   организмге сілтілі эквиваленттер көп түскенде
   
4. 
   құсық
   
5. 
   ГКС секрециясы артқанда немесе оны енгізгенде
   

4. 
   Метаболиттік ацидоздың даму механизмінде рөл атқарады:
   

1. 
   СО₂ жоғарлауы
   
2. 
   О₂ артуы
   
3. 
   СО₂ төмендеуі
   
4. 
   [ОH^-] артуы
   
5. 
   [H⁺] артуы
   

1. 
   СО₂ жоғарлауы
   
2. 
   О₂ артуы
   
3. 
   СО₂ төмендеуі
   
4. 
   [ОH^-] артуы
   
5. 
   [H⁺] артуы
   

1. 
   [H⁺] төменденуі
   
2. 
   [ОH^-] артуы
   
3. 
   гипервентиляция
   
4. 
   бүйректе протондардың секрециясының және гидрокарбонаттардың реабсорбциясының артуы
   
5. 
   негіздерді бейтараптануы және [H⁺] артуы
   

7. Алкалоз кезінде қышқыл-сілтілі күйді теңестіруге кіреді:

1. 
   қанда [H⁺] төмендеуі
   
2. 
   қанда [ОH^-] артуы
   
3. 
   гиповентиляция
   
4. 
   бүйректе протондардың секрециясының және гидрокарбонаттардың реабсорбциясының төмендеуі
   
5. 
   негіздерді нейтрализациялау және [H⁺] артуы
   

8. Қан плазмасының бейорганикалық заттарына жатады:

1. 
   кетон денелері, қалдық азот, кальций тұздары
   
2. 
   ПЖҚ, лактат, аСl, фосфаттар
   
3. 
   Бикарбонаттық буфер
   
4. 
   АТФ, АДФ, АМФ, фосфор қышқылы
   
5. 
   Кальций, натрий, калий, магний катиондары, Сl, фосфор
   

1. 
   осмостыққысымды қамтамасыз етеді
   
2. 
   онкотикалыққысымды қамтамасыз етеді
   
3. 
   глобулиндердің еруін қамтамасыз етеді
   
4. 
   асқазан сөлінде тұз қышқылының түзілуіне
   
5. 
   сұйек тінінің минерализациялану процесіне
   

1. 
   гормондардыңәсер ету механизміне қатысу
   
2. 
   қанның онкотикалық қысымын реттеу
   
3. 
   бұлшық еттің жиырылуына қатысады
   
4. 
   қанныңұюына
   
5. 
   нерв импульсының берілуін қамтамасыз етеді
   

№14 (29) Сабақ

1. 
   Студенттерде бүйректің атқаратын қызметтері және ондағы метаболизм ерекшеліктері туралы түсінік қалыптастыру.
   
2. 
   Студенттерде қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің физикалық-химиялық қасиеттері мен химиялық құрамы туралы білім қалыптастыру.
   
3. 
   Кәсіби әдебиетпен жұмыс істеу барысында студенттердің дағдылары мен талдай білу қабілеттерін қалыптастыру.
   
4. 
   Жаңа терминдер мен түсініктерді енгізу.
   

1. Бүйректің осмостық және артериялық қысымды реттеудегі роліне, ондағы заттар алмасуының ерекшеліктеріне студенттердің назарын аудару.

2. Қалыпты жағдайдағы зәрдің физикалық-химиялық қасиеттері мен химиялық құрамын және олардың патология кезіндегі өзгеруін қарастыру.

3. Диурез, полиурия, олигоурия, никтурия, анурия, энурез, уремия, изостенурия, гиперстенурия, гипостенурия, гиперхромурия, гипохромурия, урохром, уроэритрин, эритропоэтин, пиурия, протеинурия, глюкозурия, гематурия, билирубинурия, хилурия, кетонурия, зәр диастазасы, креатинурия, ламинин, энтактин терминдеріне анықтама беру.

4. Зәр құрамын талдау, ондағы өзгерістердің пайда болу себептерін көрсету.

5. Студентті кәсіби әдебиетті оқып білуге және ғаламтордан ақпарат табуға ынталандыру.

1. 
   Қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің мөлшері.
   
2. 
   Қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің меншікті салмағы.
   
3. 
   Қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің рН-ы.
   
4. 
   Қалыпты жағдайдағы және патология кезіндегі зәрдің иісі, түсі, мөлдірлігі.
   
5. 
   Дені сау адам зәрінің химиялық құрамы.
   
6. 
   Индикан және басқа да эфиркүкірт, эфирглюкурон қышқылдары, химиялық табиғаты, түзілуі, зәрдегі осы заттардың мөлшерінің арту себептері.
   
7. 
   Креатинурия, креатиннің құрылысы және оның түзілуі, креатиннің бүйрек шегі туралы түсінік, креатинурияның себептері.
   
8. 
   Несеп қышқылы, химиялық табиғаты, түзілуі, зәрдегі мөлшерінің арту себептері.
   
9. 
   Гиппур қышқылы, химиялық табиғаты, түзілуі, зәрдегі мөлшерінің арту және төмендеу себептері.
   
10. 
    Глюкозурия, түрлері және себептері.
    
11. 
    Протеинурия, түрлері және себептері.
    
12. 
    Кетон денелері – өкілдері, химиялық табиғаты және түзілуі, кетонурия – себептері.
    
13. 
    Тікелей емес және тікелей билирубин, химиялық табиғаты және түзілуі, билирубинурия – себептері.
    
14. 
    Гематурия – себептері. Эритроцитурия және гемоглобинурия туралы түсініктер. Осы күйлерді бір-бірінен қалай ажыратуға болады?
    
15. 
    Зәр диастазасы, түсінік, себептері.
    

Әдіс – аралас (біріккен):

1. 
   Блиц-сұрақ
   
2. 
   Дискуссия немесе шағын топта жұмыс жасау
   
3. 
   Жазбаша бақылау
   

1. 
   Қандағы кальций мен фосфаттардың мөлшерін реттейтін гормондар. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
   
2. 
   Негізгі алмасуды реттейтін гормондар. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
   
3. 
   Су-минерал (су, натрий мен калий деңгейін) алмасуын реттейтін гормондар. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
   
4. 
   Гипогликемиялық әсер көрсететін гормон. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
   
5. 
   Контринсулярлы гормондар. Түзілетін орны. Олардың гипергликемиялық әсерінің механизмдері.
   
6. 
   Қантты диабет дамуының биохимиялық механизмдері.
   
7. 
   Гипертиреоз дамуының биохимиялық механизмдері.
   
8. 
   Гипотиреоз дамуының биохимиялық механизмдері. Ересектер мен балалардағы гипотиреоз. Эндемиялық зоб.
   
9. 
   Катехоламиндер. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
   
10. 
    Анаболикалық эффект көрсететін гормондар. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
    
11. 
    Әйел адамдардың жыныс гормондары. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
    
12. 
    Ер адамдардың жыныс гормондары. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері. Секрециясының реттелуі.
    
13. 
    Эйкозаноидтар. Олардың түзілетін орны. Эйкозаноидтардың негізгі өкілдерінің физиологиялық әсері.
    
14. 
    Гипофиз гормондары. Түзілетін орны. Негізгі физиологиялық әсері..
    
15. 
    Қан сарысуының белоктары мен белок фракциялары. Қалыпты жағдайдағы пайыздық мөлшері. Қағаздағы электрофорез әдісінің принципі.
    
16. 
    Белок электрофореграммасының түрлері, олардың диагностикалық маңызы.
    
17. 
    Қан плазмасының ферменттері, түрлері, диагностикалық маңызы.
    
18. 
    Гиперлипидемиялар, олардың диагностикалық маңызы.
    
19. 
    Мочевина және несеп қышқылы. Олар қайда түзіледі? Қан сарысуындағы қалыпты мөлшері. Оларды қанда және зәрде анықтаудың диагностикалық маңызы.
    
20. 
    Билирубиннің түрлері. Олар қайда түзіледі? Қан сарысуындағы қалыпты мөлшері. Қандағы және зәрдегі билирубинді анықтаудың диагностикалық маңызы
    
21. 
    Креатин және креатинин. Олардың түзілетін орны. Маңызы. Қандағы креатининнің қалыпты мөлшері. Қандағы креатинин мөлшерінің артуы нені көрсетеді? Креатинурия қандай жағдайда байқалады?
    
22. 
    Қан плазмасының азотсыз органикалық заттары. Олардың қалыпты жағдайдағы мөлшері. Оларды анықтаудың диагностикалық маңызы.
    
23. 
    Натрий және калий. Осы элементтердің қан плазмасы мен эритроциттердегі қалыпты мөлшері және организмдегі маңызы. Қандағы натрий мен калий деңгейін қандай гормон реттейді?
    
24. 
    Қалыпты зәрдің физикалық-химиялық қасиеттері және химиялық құрамы. Зәр құрамындағы заттардың тәуліктік қалыпты мөлшері.
    
25. 
    Зәрдің патологиялық компоненттері. Олардың зәрде пайда болуының негізгі себептері.
    
26. 
    Атеросклероз дамуының биохимиялық механизмдері.
    
27. 
    Қантты диабет кезіндегі қан және зәр құрамындағы биохимиялық өзгерістер.
    
28. 
    Орташа молекулалы пептидтер. Олардың диагностикалық маңызы.
    

№2кесте. Зәрдің химиялық құрамы

№3 кесте.Зәрдің патологиялық құрамдас бөліктері

4. 
   Жазбаша бақылау билеттер бойынша жүргізіледі (билеттер берілген).
   
5. 
   Қорытынды жасау – кестелер және билет сұрақтары бойынша берілген жауаптар тексеріледі, бағалар қойылады.
   

1. 
   Абитаева С.А. «Биохимияның кейбір тараулары», Алматы, 2004 ж.
   
2. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия» - М., 2004 – С. 608-625
   
3. 
   Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С. 380-399
   
4. 
   Сеитов З.С. Биологиялық химия, Алматы, 2007 ж.
   

1. 
   Тапбергенов С.О., Тапбергенова Т.С. Медицинская и клиническая биохимия – Павлодар, 2004
   
2. 
   Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Родуэлл В. Биохимия человека – 2003 г
   
3. 
   Кольман Я., Рем К-Г Наглядная биохимия – М, Мир, 2004
   
4. 
   Биохимия тесты и задачи: учебное пособие для студентов медвузов, под ред. Чл.корр. РАН, проф. Е.С. Северина Е.С. – М, 2005
   
5. 
   Биохимия в вопросах и ответах под редчл.корр. НАН РК, д.х.н проф. Адекенова С.М., Астана, 2003
   
6. 
   Аблаев Н.Р. Биохимия в схемах и рисунках, Алматы, 2005
   

1. 
   Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. «Биологическая химия» - М., 2004 – С. 591-596; 645-661
   
2. 
   Николаев А.Я. «Биологическая химия» - М., 2007 – С. 432-452; 489-502; 518-531
   
3. 
   Северин Е.С. «Биологическая химия» - М., 2008 – С. 643, 674-708
   
4. 
   Тапбергенов С.О., Тапбергенова Т.С. Медицинская и клиническая биохимия – Павлодар, 2004
   

1. 
   Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Родуэлл В. Биохимия человека – 2003 г
   
2. 
   Кольман Я., Рем К-Г Наглядная биохимия – М, Мир, 2004
   
3. 
   Биохимия тесты и задачи: учебное пособие для студентов медвузов, под ред. Чл.корр. РАН, проф. Е.С. Северина Е.С. – М, 2005
   
4. 
   Биохимия в вопросах и ответах под редчл.корр. НАН РК, д.х.н проф. Адекенова С.М., Астана, 2003
   
5. 
   Аблаев Н.Р. Биохимия в схемах и рисунках, Алматы, 2005
   

Берілген сабақтағы құзырлылыны бағалау әдістеріне кіреді:

1.Дені сау адам зәріне тән физикалық-химиялық қасиеттер:

1. белгілі мөлшері

2. түсі, иісі

3. меншікті салмағы

4. рН, мөлдірлігі

5. лайлылығы

4 дұрыс жауабын табыңыз

2. Келесі түсінік пен оның анықтамасы арасындағы сәйкестікті табыңыз:

1. олигурия а – диурездің артуы

2. никтурия б – диурездің төмендеуі

3. полиурия в – зәрдің бөлінбеуі

4. анурия г – түнгі диурездің күндізгіден артық болуы

3. Біріншілік зәр – бұл:

1. жаңа туылған нәресте зәрі

2. алғаш бөлінген 100мл зәр

3.бүйрек шумақтарында түзілген зәр

4. бүйректен шығарылатын зәр

5. қуықтағы зәр

4. Дені сау адам зәрінің рНы:

1.5,3-6,5

2. 1,0-2,5

3. 6,0-8,0

4. 6,8-7,2

5. 4,5-5,5

5. Изостенурия- бұл:

1. зәрдің меншікті салмағының қан рН-на сәйкес болуы

2. зәрдің меншікті салмағының диурезге тура пропорционалды тәуелділікте болуы

3. зәрдің меншікті салмағының диурезге кері пропорционалды тәуелділікте болуы

4. зәрдің меншікті салмағының диурезге және ішкен сұйықтық мөлшеріне тәуелсіз болуы

5. зәрдің меншікті салмағының жоғарылауы

6. Дені сау адам зәрінің түсі төмендегі пигменттердің болуына байланысты:

1. стеркобилин

2. урохро

3. уроэритрин

4. уробилин

5. урозеин

4 дұрыс жауабын табыңыз

7. Дені сау адам зәрі лайлы болады, егер:

1. ол жаңадан шығарылса

2. ірің болғанда

3. тұрған соң суиды

4. қан болғанда

5. тұрған соң ол сілтілі болады

2 дұрыс жауабын табыңыз

8. Дені сау адам зәрінің құрамына кіреді:

1. белоктар алмасуының соңғы өнімдері

2. глюкоза

3. липидтер

4. пептидтер

5. билирубин

9. Дені сау адам зәрінде кездесетін органикалық заттар:

1.мочевина

2. несеп қышқылы

3. креатин

4. гиппур қышқылы

5. индикан

4 дұрыс жауабын табыңыз

10. Зәрдің патологиялық заттарына жатады:

1. глюкоза

2. билирубин

3. амин қышқылдары

4. кетон денелері

5. белок

1. 
   «Гормондар. Қан және зәр биохимиясы» тақырыптарын оқу барысындағы студенттердің алған білімдерін бағалау.
   
2. 
   Жағдайлық есептерді шешу арқылы студенттердің тәжірибелік дағдыларын бағалау.
   
3. 
   Аралық бақылау билеттерінің жағдайлық есептері бойынша студенттермен әңгімелесу кезінде олардың коммуникативті дағдыларын бағалау.
   

1) Студенттерді өтілген материалды талдай алуға және кең көлемді теориялық білімнен клиникалық пәндерді оқуда септігі тиетін білімді бөліп алуға үйрету.

2) Студенттерді жағдайлық есептерді шешу барысында олардың алған теориялық білімдерін қан мен зәрдің биохимиялық анализінің нәтижелерін түсіндіру үшін қолдануға үйрету.

3) Студенттерді гормондар бойынша жағдайлық есептерді шешу барысында организмдегі гормондардың жеткіліксіз немесе артық мөлшерде бөлінуінің сол гормонның әсер етуінің биохимиялық механизмімен байланысын көрсете білуге үйрету.

4) Студенттерді аралық бақылау билетінің сұрақтары бойынша оқытушымен диалог жасай білуге баулу.

5)Студенттерді кәсіби әдебиетті оқып-білуге және Ғаламтордан ақпарат іздеуге ынталандыру.