Лекция Атмосфералық ауа сапасын нормалау

жүктеу/скачать 32.03 Kb.

бет	2/2
Дата	25.03.2023
өлшемі	32.03 Kb.
	#471104
түрі	Лекция

1 2

лекция 5 (2)

Қауіптілік класы
ШРК, мг/м³
Максималды бірлік	Орташа тууліктік
0330	Күкірт ди оксиді	3	0,5	0,05
0333	Күкіртсутек	2	0,008	-
0334	Күкірт көмірсутк	2	0,03	0,005
0301	Азот диоксиді	2	0,085	0,04
0303	Аммиак	4	0,20	0,04
1401	Ацетон	4	0,35	0,35
0602	Бензол	2	1,5	0,1
0856	Дихлорэтан	2	3,0	1,0
0612	Изопропилбензол (кумол)	4	0,014	0,014
0521	Пропилен	3	3,0	3,0
1071	Фенол	2	0,01	0,003
0337	Көміртек оксиді	4	5,0	3,0
1530	Капролактам (аэрозоль)	3	0,2	0,2
0616	Ксилол	3	0,2	0,2
0703	Бенз(а)пирен	1	-	1 г/м³
1213	Винилацетат	3	0,15	0,15
0328	Сажа	3	0,15	0,05
0621	Толуол	3	0,6	0,6
0620	Стирол	2	0,04	0,002
2603	Микроорганизмдер және микроорганизмдер - продуценттер	-	5000 кл/м³(ОБУВ)	1 нг/м³

ШРК _мб.- елді мекеннің ауасындағы заттардың шекті рауалы максималды бір жолдық концентрациясы, мг/м³.бұл концентрация ауаны 20 минуттай жұтқанда адам организмінде рефлекторлық реакцияны туғызбауы қажет;
ШРК от_.- елді мекеннің ауасындағы улы заттардың шекті рауалы орташа тәуліктік концентрациясы, мг/м³. Зиянды агенттің адам организміне өткенде (демалу, тамақпен және т.б) оларға қатты ықпал жасамайтын ең көп мөлшері.
Ластағыш заттардың мөлшері кәсіпорындардың территориясында ШРК_жз-ның 0,3 бөлігінен аспайтын етіп белгіленеді. Кәсіпорындар территориясындағы ШРК_жз- 3 есе аз мөлшер белгіленген себебі осы территориядағы ауа өндіріс ғимараттарындағы ауаны жаңартуға қолданылады, олардың ауасындағы қоспалардың мөлшері анда-санда өте жоғарылап тұруы мүмкін. Атмосфералық ауаны ластайтын басқа да көздері бар аймақта жаңа кәсіпорынды салу жобаланса, онда оның ауаға жіберетін қоспаларын нормалағанда бұрыннан салынған және істеп жатқандардың шығарындылары міндетті түрде ескеріледі. Егерде қоршаған ортаны зиянды заттармен ластайтын бірнеше көздер болса, онда ауаның сапасы төмендегідей анықталады. Кәсіпорында территориясында

N
∑ С_i ≤ 0.3 ШРК_жз- С_ф (2)

і=1

елді мекеннің ауасында
N
∑ С_mi ≤ ШРК_ауа– С_ф (3)
і=1

мұнда Сі- і көзден түсетін зиянды заттардың концентрациясы;

С_mi – атмосфералық ауаға і-көзден түсетін зиянды заттардың максималды концентрациясы;
N-ауа бассейініне белгілі зиянды заттарды жіберетін көздердің саны.
Егер де атмосфералық ауада зиянды эффектісі бар бірнеше заттардың шығарындылары болса, онда мөлшерсіз концентрацияға көшу қажет. Санитарлық норма келесі жағдайда ғана орындалады, егер
N
∑ q_i ≤ 1, q_i = Сі/ (ШРКі- С_фі) (4)
і=1
3 Кесте - Ауаға арналған шекті рауалы концентрациялардың топтастырылуы

Шекті рауалы концентрация (ШРК)
жұмыс зонасындағы максималдық біржолдық (ШРК_жз)	өнеркәсіп территориясындағы (алаңдағы) максималдық біржолдық (ШРК_өа)
Елді мекеннің атмосфералық ауасының ШРК _е.м
Максималды біржолдық ШРК _м.б	Ортатәуліктік ШРК _о.т
Үлкен қалалар мен денсаулыққа шипалы болатын жерлердің максималды біржолдық (0,8 ШРК _м.б)

4 Кесте - Қазақстан республикасы бойынша елді мекендердегі атмосфералық ауа құрамындағы кейбір зиянды заттардың (қосылыстардың) шекті рауалы концентрациясы

Қосылыстардың аты	ШРК, мг/м³		Қауіптілік классы
Қосылыстардың аты	Максималды бірлік	Орташа тууліктік	Қауіптілік классы
Көміртек оксиді	5,0	3	4
Азот оксиді	0,4	0,06	3
Диоксид азота	0,085	0,04	2
Шаң-тозаң (өлшенді заттар)	0,5	0,15	3
Фенол	0,001	0,003	2
Формальдегид	0,035	0,003	2
Қорғасын	-	0,0003	1
Аммиак	0,2	0,04	4
Күкірт диоксиді	0,5	0,05	3
Күкіртсутек	0,008	-	2
Хлор	0,01	0,03	2
Фторлы сутек	0,02	0,005	2
Мыс	0,003	0,001	2
Хлорлы сутек	0,2	0,2	2

Атмосфераны ластаушы көздерді және зиянды физикалық әсерлерді бақылау
Атмосфералық ауаны ластаушы көздерді бақылау «Атмосфераны ластаушы көздерді бақылау әдістемесі» ОНД — 90 және басқа да әдістемелік құжаттармен атқарылады. Зиянды заттардың массалық шығарындысы әртүрлі нақтылықпен келесі әдістермен анықталады: инструментті, инструментті – зертханалық, индикаторлы және есептік.
Инструментті әдіс – бақылаудағы көздерден шығарылатын шығарындылардың қосындыларының концентрациясын үздіксіз өлшейтінавтоматты газоанолизаторларды қолдануға негізделген.
Инструментті – зертханалық әдіс- қолданғанда біріншіден ластаушы көздердегі газдардың үлгілерін алады, одан кейін олар зертханада автоматты және жартылай автоматты құралдарда анализдейді.
Индикаторлы әдіс шығарындылардан шығатын қосылыстардың концентрациясына байланысты өзінің түсін өзгертетін индикаторлы элементтреді қолдануға негізделеді. Бұл әдіс шығарынды газдар қосылыстарының концентрациясын алдын-ала бағалау және экспресс-анализ үшін қолданады.
Есептік әдіс- ластаушы заттардың массалық шығарындыларын анықтау үшін қолданылады. Онда шикізатпен отынның құрамы туралы мәліметтер бойынша, технологиялық режим, газдарды тазарту дәрежесі және т.б негіздерді есепке ала орындалады.
5 Кестеде химиялық өндірістердің шығарындыларының көпкомпонентті құрамын зерттеу үшін қолданатын, ауа анализінің негізгі инструментті әдістері келтірілген

5 Кесте – Ауа анализінің негізгі инструментті әдістері

Анализ әдісі	Сезімталдық, г	Анализдеуші заттар
Жалынды фотометрия	10^-8	Күкірт диоксиді, күкіртсутек, күкірторганикалық қосылыстар, күкірткөміртек және т.б.
Кондуктометрия	10^-6	Күкірт диоксиді, күкіртсутек, аммиак және т.б.
Масс-спектрометрия	10^-11	Органикалық және бейорганикалық қосылыстар
Газды хромотография	10^-8 - 10^-13	Органикалық қосылыстар
Сұйықтықты хромотография	10^-8	Органикалық қосылыстар
Жұқақабатты хромотография	10^-7	Көмірсутек, альдегидтер, майқышқылы, фенол, этиленгликол және т.б.

Хроматографиялық әдістер жоғары сезімталды және селективті боылп келеді, ол жекелеген органикалық заттардың және күрделі қосылыстардағы компоненттредің концентрациясын анықтауға мүмкіндік береді. Хроматографтың сезімталдығы және нақтылығы қолданатын детектор типіне байланысты болады. Қазіргі газды хроматографтарда жоғарысезімталды жалынды-ионизациялық, электрондыұстамды және трмионды детекторлар қолданылады.

Өндірістік жағдайларда шығарындыларға сандық және сапалық анализ жүргізу үшін аса қарапайым индикаторлы әдістерді қолданады. Тәжірибеде УГ-2 и УГ-3 газанолизаторлары аса кең қолданылады. Осы күрделі емес құралдың көмегімен зиянды қосылыстардағы 20-ға жуық заттарды анықтауға болады, соның ішінде күкіртсутек, аммиак, ацетон, этилді эфир және т.б қосылыстар қатарындағы элементтерді анықтайды. Бұл құрал өте қолайлы, қарапайым.

жүктеу/скачать 32.03 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2