Лекция жинағы Шымкент 2019 Жасуша биологиясы пәнінен лекция жинағы
Жарық микроскопиясының арнайы әдістері
жүктеу/скачать 0.72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қараңғы жазықтағы микроскопия
| 2.4. Жарық микроскопиясының арнайы әдістері.
Фиксацияланға және боялған преператта көрінетін құрылымдардың шынайы екендігіне сенім артыру үшін, жасушаларды басқа да арнайы әдістермен зерттеу қажет болды. Егерде көрінетін бейнелер барлық жағдайларда бірдей болып шықса, онда ол құрылымдардың шынайы болғаны. Тірі жасушаларда белгілі бір құрылым бар екендігін дәлелдеудің сенімді әдісі- микроскоп арқылы фиксация мен бояудың әсеріне ұшырамаған тірі жасушаларды зерттеу. Мұндай әдіс жасушаның дифракциялық қасиеттерін есепке алатыноптикалық жүйелерді қолдануды талап етеді. Жарық сәулесі тірі жасушаның жеке құрамы бөліктерінен өтуі кезінде, жарық толқынның фазасы әртүрлі дәрежеде өзгереді. Жарық толқындары да су толқындары сияқты бірімен бірі интерференцияға ұшырап, қорытынды толқын амплитудасынарттырып немесе бәсеңдетіп отырады. Адамның көзі бұл құбылыстарды сезбейді, ол үшін конструкциясы арнайы фаза-контрасттық және интерференциялық жарық микроскоптарын қолданады. Олардың конденсоры сақина тәрізді арнайы диафрагмамен және объективі фазалық табақшамен жабдықталған. Микроскоптың мұндай конструкциялық ерекшеліктері, боялмаған препарат арқылы өткен жарықтың фазалық өзгерулерін оның амплитудасы өзгерілуіне айналдырып, окулярдың көру жазығында мөлдір және түссіз тірі жасушалардың жоғарғы дәрежелі контрастты бейнелері қалыптасуын қамтамасыз етеді. Фаза-контросық микроскоп түрінің бірі интерференциялық микроскопта жарықтандырғыштан шыққан жарық шоғыры екі ағынға бөлінеді: біріншісі объект арқылы өтіп, тербеліс фазасын өзгертеді, ал, екіншісі- объекттен тыс, фазасын өзгертпей өтеді.Олар объективтің призмаларында бір шоғырға бірігіп, өзара интерференцияға ұшырайды. Нәтижесінде, окуляр жазығында қалыңдығы, тығыздығы және контрасттық дәрежесі әртүрлі объект бөліктерінің бейнесі қалыптасады. Қараңғы жазықтағы микроскопия үшін жарықтандырғыштан шыққан сәулені объективке түсірмей, препараттың бүйіріне жіберетін арнайы конденсор қолданылады . Микроскопта объект жоқ жағдайда, көру жазығы қараңғы болады .Объект орнатылған жағдайда, түскен қиғаш сәулелердің бір бөлігі оның ұсақ бөліктерінен шағылысып, объективке түседі. Нәтижесінде, түсі қараңғы көру аумағының фонында жасушаның бейнесі жарық болып көрінеді. Клиникада қараңғы жазықтағы микроскопия әдісі несеп құрамындағы кристалдарды (несеп қышқылы,оксалаттар) зерттеуге, мерзімді (сифилис) қоздыратын спирохеталарды көруге қолданады. Микроскопияның бұл үш түрлерінің артықшылығының бірі- тірі жасушаны белсенді жағдайында, мысалы қоршаған ортадағы миграциясын, митоздық бөліну кезіндегі қимылдарын, жылдамдылығын байқауға мүмкіндік береді. Жасушаның көптеген қимылдары өте баяу өтеұлпалықтен, оларды шынайы (реальді) уақыт аралығында зерттеу ыңғайсыз. Сондықтан, ол үшін үзік-үзік (цейтраферлік), яғни жеке кадрлар арасында алдын-ала белгіленген уақыт аралықтары бар, кинотүсіріс немесе бейнежазу әдістерін қолданады. Мұндай кино немесе бейнефильмдерді қалыпты жылдамдылықпенайналдырып қараған жағдайда, шынайы процестер едәуір тез өтеді.Осылайша, тұтас жасушалардың, олардың оргоноидтарының қимылдарын және мұндай қимылдардың жылдамдығының дәл көрінісін байқауға болады. жүктеу/скачать 0.72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|