Ұлт тарихы толқынындағЫ Ұлы тұЛҒалар

КБЖ 63.3. (5 Каз)

Ұ 48


ҚР ҰҒА академигі А.М. Ғазалиевтың редакциясымен
Құрастырушы-авторлар: Т.И. Сүлейменов, К.З. Сарекенов, Л.Г. Матвеенкова, А.К. Мубаракова, М.Ж. Сүлейменова, С.Д. Шаймұханова, Н.З. Ошанов, Т.Ж. Мақалаков, З.Н. Нурлигенова, А.Е. Даниярова, Е.Г. Огольцова, А.А. Әбдірахманова, К.С. Тілеуғабылова.

Ұ 48 Ұлт тарихы толқынындағы ұлы тұлғалар. Студенттік топтар кураторларына көмек ретінде. 2-жинақ / ҚР ҰҒА академигі А.М. Ғазалиевтың редакциясымен. – 2-ші басылым, өңдел. және толық. – Қарағанды: Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің баспасы, 2015. – 91 б.

Жинақ Қазақстан тарихындағы ұлы тұлғалар және олардың ролі туралы баяндайтын мақалалардан тұрады.

Жинақ материалдары кураторларға Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә. Назарбаевтың өнегесінде патриоттық тәрбиелеу Тұжырымдамасын жүзеге асыру шеңберінде кураторлық сағаттар мен басқа да іс-шараларды дайындау үшін ұсынылады.

ӘОЖ 94 (574)

КБЖ 63.3. (5 Каз)

©Қарағанды мемлекеттік

техникалық университеті, 2015




Кіріспе
Қоғам қалай және қайтіп дамиды? Тарихты кім немесе не жасайды? Осы сұрақтарға философтар мен тарихшылар, социологтар мен политологтар бірге жауап іздеуге талпынады, бірақ ортақ пікірге келе алмайды.

«Тарих – бұл табиғи тарихи процесс», - деп тұжырымдайды біреулер.

«Тарих – саясатшылар әрекетінің нәтижесі», - деп санайды басқалары. «Тарих – кездейсоқ оқиғалар ісі», - деп үшіншілері олармен келіспей жатады. Дегенмен, әдетте, бәрінің бір мәселеге көзқарасы ортақ – тұтас адамзатқоғамының тарихында да, жеке алғанда ұлттар қоғамының тарихында да басты рөлді ұлы тұлғалар атқарады.

Ұлы тұлғалар – өздерінің саяси немесе рухани еңбегі арқылы қоғам қажеттіліктерін анағұрлым толық қанағаттандыра алып, оның дамуына айтарлықтай әсер еткен, атқарған қызметі өз мемлекетінің аясынан шығып, бүкіл әлемге пайдасын тигізіп, баршаға әйгілі болған адамдар. Сондықтан кез келген мемлекет тарихы ұлы тұлғалар ісінің призмасы арқылы анағұрлым айқын, әрі әсерлі көрінетіні тегін емес. Оның үстіне, тарихтың өзі де кейде осы тұлғалармен сәйкестендіріледі.

Өз заманындағы ұлы тұлғалардың өмірі мен қызметін зерделеу мәселесі ерекше мәнге и болмақ егер осы адамдар тек тарихты жасап қана қоймай, сонымен бірге сол қоғамның мәдени құндылықтарын, адамгершілік принциптері мен дәстүрлерін бойында сақтап, оның жетекшісі бола білген жағдайда.

Өздерінің ұлы бабаларының даңқты тарихына ортақ еткізу адам баласының өз еліне, оның ұлы тарихына, оны жасаған ұлы тұлғаларға деген мақтаныш сезімін қалыптастырады. «Біздің бабаларымыз қазіргі Қазақстанның ұлан байтақ даласын қорғап, төл мәдениетін сақтап, өмірді түйсіну мен танудың ерекше түрін бізге мұра етіп қалдырды. Бұл дала халқының бостандық сүйе білуі мен айбындылығы тарихтың қатал кезеңдерінде де жоғалтылмай, ата-бабаларымыз біз үшін сақтай алды», - деп Н.Ә. Назарбаев Л.И. Гумилев атындағы Еуразиялық Ұлттық университеттің студенттері алдындағы өзінің дәрісінде атап көрсетті (Казахстанская правда, 2007, 27 мамыр).

Сонымен, Қазақстан тарихындағы ұлы тұлғалардың өмірлік қызметінің тарихы қазақстандық отаншылдықты қалыптастыру факторларының бірі болып табылады.

Ұсынылып отырған жинақта Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің оқытушылары дайындаған, ұлы тарихи тұлғалар және олардың Қазақстанның тарихы мен мәдениетіндегі рөлі туралы баяндайтын материалдар берілген. Бұл материалдар кураторларға «Қазақстан тарихындағы ұлы тұлғалар» тақырыбында кураторлық сағаттар дайындау және өткізу кезінде ақпараттық көмек береді.

ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты,

Бүгінгі күні Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев жас мемлекетті нығайту мен бірлікті асқақтату үшін ежелден келе жатқан «ел» деген түбір негізінде ортақтасқан «Мәңгілік Ел» атты Патриоттық акт жасауды және мемлекетімізге Қазақ Елі атауын беруді ұсынды. Бұл ретте Президентіміз өткенге көз сала отырып, көкейкөзділігімен болашақты да көре білді, ол егемен мемлекет құру кезінде уақыт сынынан өткен және «Қазақстан жолы-2050» Жолдауында көрсетілген құндылықтарға негізделу керек. Ол негіздер мыналар: Қазақстанның тәуелсіздігі және Астана; ұлттық бірлік, бейбітшілік және келісім; зайырлы қоғам және жоғары рух; индустриаландыру мен инновациялар негізіндегі экономикалық өсу; Жалпыға ортақ Еңбек Қоғамы; тарих, мәдениет және тіл ортақтығы; ұлттық қауіпсіздік.

Елбасы бізге, өзінің отандастарына былай дейді: өткенді ұмытпаңдар, болашаққа ұмтылыңдар. Мақсат қойылды, мақсатқа жеткізетін жол салынды және мақсатқа жету орны анықталды – ол «Мәңгілік Ел», оның аты Қазақ Елі. Осы жолмен жүре отырып, біз өткеннің ұшқынын емес, алауын алуымыз керек. Бұдан (оттан, құштарлықтан, қуаттан, шөптен, ошақтан, жанұядан) бүгін бізді біріктіріп отырған «отан» (атамекен, ошақ), «отандас» (замандас), «отау» (жанұя, жастар киіз үйі) сөздері пайда болды. Бұл оттың жылулығы – ата-бабамыздың үлкен сенімінде, оны Қазақстанның бүгінгі ұрпағы сақтап келеді, «Жасыл ел» және «Нұр Отан» халық партиясының жетекшілік рөлімен жүзеге асырылып отырған үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту бағдарламаларының орындалуына үлес қосуда.

Қазақ Елінің болашағы бүгін қалануда, мұны Астананың келбетінен көруге болады, бұнда бүкіл елдің өсуі сипат алған және Қазақ елінің сәулет-мүсіндік кешені қалыптасқан. Бұл Отанымыздың асқақ бейнесі, тәуелсіздік символы, мұнда орталықтан стела бой көтерген, ол аспанға ұмтылған алтын Самұрық құсымен бейнеленген, ал стеланы көркемдейтін барельефтер әлемнің төрт жағына бағытталып, астананың еліміздің жүрегі және Еуразияның географиялық орталығы болып табылатындығын көрсетеді. Мұнда әр таң шығыстан Күннің шығуымен басталады, Бейбітшілік және Келісім сарайының үстімен өтеді, Ақ Орданың көгілдір күмбезіне сәулесін түсіреді, ал тал түсте Өмір ағашы – «Бәйтеректі» нұрландырады да, «Хан Шатырдан» асады, бұл бір күнде сәулет өнері жауһарларының бойында сақталған халық тарихын жарқын еткендей көрініс.

Күн сәулесінің тоқтайтын енді бір нүктесі Салтанат аркасы – «Мәңгілік Ел», ол алтын қимасының симметриясымен және үйлесімділігімен астанамызға келетіндер мен астанамыздан шығатындардың әрқайсысын қарсы алады. Тәуелсіздігіміздің 20 жылдығына орай бой көтерген 20 метрлік арка Сарыарқадай, арқадай (арқау, қорғаушы), Шығыс пен Батысты біріктірген «Мәңгілік Ел» атты мемлекетіміздің негізі болып табылады. Астанамыздың аркалық және арқанды көпір конструкциялары мен бірегей ғимараттарына қарап былайша айтуға болады: «Халқым, арқандай берік бола білсең, қанатты боласың». «Мәңгілік Ел» – бұл біздің ортақ үйіміздің ұлттық идеясы және ата-бабамыздың асқақ арманы.

Бүгінгі күні жаһандану деп аталатын өзгерістер әрдайым болды және әр уақытта түрліше аталды. Сол өзгерістер аясында мемлекеттер жойылып та, жаңа мемлекеттер пайда болып та жатты. Тек іштен өзімізді өзіміз ұйымдастыру, жүрек деңгейіндегі бірлік пен патриоттық сезім арқылы егемендігімізді нығайтып, тарихымызды кеңейте аламыз. Сондықтан ата-бабамыздың айтып кеткен нақыл сөздерін ешқашан ұмытпаймыз: «Ел бірлігі – ел теңдігі. Бірлікті ел бұзылмас».

Әр ұрпақтың өз арманы болу керек. Мен Жоғарғы Кеңестің 13-ші шақырылымының депутаты ретінде Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаевтың астананы көшіру туралы сөзін тыңдау және оны қайта орналастыруға дауыс беру бақытына ие болдым. Бүгінгі күні бұл арманымыз орындалды, енді Елбасы Қазақ елі жайлы өзінің жаңа, ежелгі, көкейкесті арманын жариялады. Көшбасшымыздың бұл арманы Отанымыздың патриоттарының жүрегі мен санасына жетіп, үлкен күшке айналсын. Олар, бірінші кезекте, жастар Қазақстандық жолда-2050 бәрін де көтере алады, бұл жолда барлығының бір арманы, бір мүддесі, бір болашағы және Көшбасшымен бір арманы болу керек.
«Казахстанская правда», 2014, 26 ақпан.

С.И. Ферхо,

ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты,

Қазақстанның тәуелсіздік алуы өмірі заманауи қазақстандық мемлекеттіліктің негізіне айналған тарихи тұлғалардың мұрасын халыққа қайтарды. Кеңестік доктринершілік пен европоцентризм заманында, Қазақстанның бірқатар қоғамдық-саяси және мәдениет қайраткерлерінің ар-намысы тапталған уақытта ұмыт болған не әділетсіз қараланған Отан ұлдарының есімін қайтарудың өзін әділеттілік салтанаты деуге болады. Олардың қатарында қазақ халқының аса көрнекті ұлы Қазыбек би де бар, ол XVII ғасырдың екінші жартысы мен XVIII ғасырдың бірінші жартысы аралығында қазақ қоғамының нығаюына зор үлес қосты.

Қазақстанның тарихи өткенін мақсатты түрде иесіздендіру, патриотизм мен ұлтаралық достық сезімін қалыптастырудағы ұлт батырларының маңыздылығын жою замандастарымыздың өткен оқып-үйренуінде еш жеміс бермейді. Көп жылдар бойы тұлға термині сол тұлға өмір сүрген уақыттағы қоғамдық қатынастар жиынтығының бір адам бойында көрінуі деп түсініліп келді.

Алайда тұлға – нақты тарихи шама – константа, онсыз тарихи әрекет жоқ, ол жеке қасиеттерге ие. «Еш кезеңді оның ұлы адамдары туралы білмей түсіну мүмкін емес, – дейді мемлекетіміздің Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев, – өйткені біз адам тағдыры арқылы тарихты көріп қана қоймай, сол тарихтың рухына бөленеміз».

Қандай да бір кезеңдегі тұлғалардың маңыздылығын ұғына отырып, біз сол кезеңді ғана емес, өзіміз өмір сүріп отырған әлемді де ұғына алатындығымызды сеніммен айтуға болады. Өйткені даму тізбегі өзінің ішкі мазмұны бойынша үздіксіз, жүйелі және көңілге қонымды.

Бүгін Қазақстан Республикасының әр жас азаматы ата-бабасының батырлық өткенін білу керек. Бізде ерте заманнан бастау алған идеялық-саяси негіз болу керек. Осы ретте Қазыбек бидің Қазақстан тарихындағы орны мен рөлін бағалау өте қиын. Оның қызметі қазақстандық дипломатияның пайда болуына және қазіргі заманғы қазақстандық заңгерлердің құқықтық мектебіне негіз.

Аталған аймақтық ғылыми-практикалық конференцияның қатысушылары мен қонақтары ғалымдар қоғамына Қазыбек бидің жан-жақты тұлға, шешен болғандығын, қазақ халқының мүддесін қорғауға ұмтылғандығын және көршілермен өзара тиімді шартқа отыруды көздегендігін көрсететін баяндамалар ұсынды.

«Қазақ мемлекетін құрудағы Қазыбек бидің ролі» атты ғылыми білім беретін бейне фильм жасау арқылы Ұлы Қазыбек би бейнесін біздің замандастарымыздың жадында сақтау осы конференцияның жетістігі болып табылады.

Бір тұлғада біріккен дипломат, шешен, сот данышпандығы, – Қазыбек би бойындағы сирек қабілеттер куәсі, бұл заманадастарымыздан асқан дәлдікпен зерттеуді қажет етеді. Ал Қазыбек бидің Әйтеке бимен және Төле бимен бірге атқарған әлеуметтік билер институты қазақ даласының бірегей сот органы болып табылады, және де Орта Азия халықтарының бірінде оған ұқсас ештеңе жоқ.

«Нұр Отан» ХДП партиялық форумының трибунасынан Ұлт Көшбасшысы қазақстандық жас буынға былай деген: «Сендердің көбің тәуелсіздік жылдарында өстіңдер. Тәуелсіздік құрдастары 2020 жылға қарай 30 жаста болады. Сендер басқа өмірді білмейсіңдер, алайда сендер бұл тәуелсіздік пен қазіргі жетістіктерімізге оңайлықпен қол жеткізбегендігімізді білулерің керек! Сендер қазір үлкен өмірге қадам басқалы отырсыңдар. Сендер ата-аналарың мен Отандарыңның алдында міндеттеріңнің бар екендігін ұғынуларың керек. Бұл міндеттер сендердің өмірлік жолдарыңды анықтайды, сонымен бірге нағыз азаматтың парызы мен құқығы болып табылады. Мен сендерді қалыптасқан тұлға, өз ісінің маманы, шынайы патриот ретінде көремін … Патриот болу дегеніміз – өз Отанын шынайы сүю. Өзі мен өз халқына сену, қоғамға қызмет ету. Алайда өз тарихын, ана тілін, ата-тамырын білмей, нағыз париот болу мүмкін емес. Біз сендерді мақтан тұтатын болайық!»

Әрине, біздің жастар өз тарихын, ата тегін, осы тарихты қалыптастырған және қалыптастырып жатқан тұлғалардың өмірі мен қызметін білмесе, жарқын болашақ құра алмаймыз. Сол тұлғалардың өмірлік тәжірибесі, олардың даналығы, қоғам мен Отанға шексіз беріліп қызмет етуі заманауи мемлекеттің қарқынды дамуының негізіне айналу керек. Ата-бабаларымыздың іс-әрекеті, ұлы тұлғаларымыздың өсиеті заманауи жастарда тұлға қалыптастырудың өлшемі болу керек.

Қазыбек бидің қазақстандық мемлекеттіліктің қалыптасуындағы роліне арналған ғылыми-практикалық конференция қорытындысы бойынша іс-шара қатысушылары Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің негізінде ұлы тұлғалардың Қазақстан дамуына қосқан үлесін асқақтататын форумдарды жыл сайын өткізу туралы Білім және ғылым министрлігінің алдында өтініш жасау шешімін қабылдады. Сонымен бірге еліміздің жастарын патриоттық сезімге тәрбиелеу мақсатында Мәдениет және ақпарат министрлігінің жетекшілігіне Қазыбек би туралы толық метражды көркем фильмдерді қаражаттандыру туралы, үлгерімі жақсы дипломаттарға арналған Қазыбек би атындағы үздіктер белгісін шығару туралы ұсыныс жасау мәселесі көтерілді.

Халық жадында өткен тарих беттерін орнына қайта келтіру жолында бізді әлі көп жұмыс күтіп тұр. Халық ата-бабаларының ұлы жеңістерімен өмір сүреді, ұрпақтар сабақтастығы қалыптасады, заманауи қазақстандық мемлекеттілік нығаяды.
«Казахстанская правда», 2012, 30 наурыз

С.Д. Шаймұханова,

т.ғ.к., Қарағанды мемлекеттік

техникалық университеті

Қазақстан тарихы

кафедрасының профессоры

e-mail: sd_52@mail.ru

Н.Ә. НАЗАРБАЕВ – ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТҰҢҒЫШ ПРЕЗИДЕНТІ, ҰЛТ КӨШБАСШЫСЫ,

ОЙШЫЛ, ГУМАНИСТ
1991 жылы 1 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Президентінің бірінші тікелей бүкіл халықтық сайлауы болды, онда Мемлекет Басшысы болып Нұрсұлтан Назарбаев сайланды. Сайлауда ол сайлаушылардың 98,7 % дауысын алып, сенімді жеңіске жетті.

Мемлекеттік тәуелсіздік жарияланған сәтте Қазақстанда еркіндікті сүйетін халықты, кең территорияны және мемлекеттік кеңестік басқару моделін санамағанда, мемлекеттіліктің ізі де болған жоқ. Ел экономикасы тоқырауда болды, дағдарыс, жұмыссыздық және кедейлік қоғамның барлық қабаттарын қамтыған. Жағдайдың күрделі болғаны соншалық, енді ғана пайда болған мемлекет бірден құлар халде болды. Тәуелсіздікті сақтап қалу мен мемлекет қалыптастыру ауырпалығы Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың мойнына артылды. Көшбасшы мен тұлға факторы алдыңғы қатарға шықты.

Қазақстанның тәуелсіздікке ие болғалы бері жеткен жетістіктері мен табыстарының Тұңғыш Президент есімімен, оның саяси күшімен, даналы көрегендігімен, Қазақстанды экономикалық тұрақты, демократиялық мемлекет ету арманымен тығыз байланысты екендігі ешкімге құпия емес. Міне, егеменді Қазақстанның бүкіл әлемге экономика өсуінің, қоғамдық келісім мен саяси тұрақтылықтың үлгісін көрсетіп келе жатқанынан 20 жылдан астам уақыт өтті.

Кеңес үкіметінен кейінгі кеңiстiктегi ең сәтті мемлекеттiк құрылым жобасының авторы Нұрсұлтан Назарбаев өз кітабында Қазақстанның сыртқы саясатының мәнін толық аша білген, оның негізінде еліміздің ұлттық мүдделері жатыр: «Біз о бастан Азия мемлекеттерінің алдыңғы қатарлы тәжірибесін және біздің көп тілді, көп конфессиялық қоғамымыздың ерекшеліктерін ескерумен батыстық демократия принциптеріне сүйене отырып, тәуелсіз мемлекет құрдық. Біздің сыртқы саясат осы идеяға бағынды. Бiз халықаралық ынтымақтастықты Қазақстанның мемлекеттілігі мен тәуелсіздігін нығайтуға арналған құрал ретінде пайдалана алдық. Халықаралық абырой – бұл ойластырылған сыртқы саясат және сенiмдi iшкi даму. Біз бұған қол жеткіздік. Бұл біздің зор жетістігіміз» [1].

Қазақстандықтар ел экономикасының тұрақтылығы мен жаңғыруын, Қазақстан халқы өмірінің сапасы мен стандарттарының артуын, экономикалық серпіліс пен Қазақстанның 30 анағұрлым бәсекеге қабілетті әлем елдерінің қатарына кіруін, саяси жүйкенің демократиялануын, құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғам негіздерінің құрылуын, адамның қоғамдағы құқығы мен еркіндігін жүзеге асыру үшін жағдай жасалуын, ұлт аралық және конфессия аралық келісімнің сақталуы мен нығаюын Тұңғыш Президенттің атымен байланыстырады. Оның жетекшілігімен Қазақстан мемлекет беріктігі мен көпшілік мойындаға демократиялық құндылықтардың дамуы арасындағы теңдікке сенімді түрде қол жеткізіп келеді [2, 81-б.].

Біздің елге келген қандай адам болмасын Қазақстанның бұлайша дамуының нақты нәтижелерін бірден байқайды. Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев жетекшілік етіп отырған мемлекет потенциалының қаншалықты жоғары екендігін әлем көріп отыр.

Мемлекет басшысы айтқандай: «Тәуелсіздік – халықтың басты құндылығы, біздің тарихи таңдауымыз және біздің байырғы өз тағдырымызды өзіміз анықтау құқығымыз». Тұңғыш Президентіміздің жетекшілігімен қазіргі таңда Қазақстан өзіне ұқсас мемлекеттермен болашақ ұрпақтың сәтті дамуы үшін алғышарттар жасап келеді.

Елбасының бастамасымен және дербес жетекшілігімен Қазақстан Республикасында өмір сүріп келе жатқан ұлттар мен халықтардың теңдігі мен еркіндігі үшін барлық жағдай жасалған. Ұлт Көшбасшысы бастап келе жатқан саяси және экономикалық реформалар бағыты мемлекеттің және әр қазақстандықтың гүлденуіне көзделген.

Биыл Қазақстан Республикасының тәуелсізідігіне жиырма бір жыл толады. Бұл бейбітшілік, келісім және жасампаздық жылдары болды. Халық Қазақстан Республикасының Президентін таңдады, ол стартегиялық басымдықтармен ұлттық бірлікті, барлық азаматтардың жалпыға ортақ «Бір ел, бір тағдыр, бір көшбасшы» құндылықтар мен принциптері жүйесін мойындауын айқындады.

Даналық, көрегендік, батылдық және қажымаушылық – ҚР Тұңғыш Президентінің осындай қасиеттері, сонымен бірге Қазақстанды жаңару мен өркендеуге үндеу көптеген қазақстандықтардың Н.Ә. Назарбаевқа ерекше көзқараспен қарауына ықпал етеді. Бүгінгі күні Н.Ә. Назарбаев – құр мемлекет басшысы емес. Бұл Қазақстан Республикасын қазақстандықтар алдында ғана емес, бүкіл әлемдік қоғам алдында бейнелеген жаңа Көшбасшы, мемлекетшіл көшбасшы, көшбасшы.

2010 жылы Қазақстан ТМД елдерінің ішінде ең алғашқы болып ЕҚЫҰ-на төрағалық етті, ал Астана тарихи халықаралық Саммиттің өткізілу орны болды. Мұның бәрі НұрсұлтанӘбішұлы Назарбаевтың халықаралық беделінің арқасында болды.

Біздің Президентіміздің арқасында жаңа Астана бой көтерді, онда қазір мемлекет үшін тағдыр шешті шешімдер қабылданады. Астана – болашаққа деген үміт мен сенімнің символы. Қазақстан халқы Ассамблеясының 2012 жылдың сәуір айында өткен ХІХ сессиясында Елбасы былай деді: «Бүгінде жаһандық әлем бірліктің формуласын іздейді және оны осы жерден біздің Қазақстаннан табады. Осының барлығы біздің еліміздің дұрыс жолмен келе жатқанын айғақтайды» [3].

Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев – Ұлт Көшбасшысы, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті. Бұл еңбекқорлық пен табандылық жемісі. Және оның жастарды дамытудың әрі қаарйғы идеологиясындағы ролі мен маңыздылығын асыра бағаламау мүмкін емес.

Қазақстан Республикасының Конституциясында негізге алынатын мемлекеттік принциптерге қазақстандық патриотизм де жатады. Патриотизмге тәрбиелеу көп жағдайда мемлекеттік тілден басталады, ол да Әнұран, Ту, Елтаңба секілді мемлекеттіліктің символына айналды. Өз еліңнің патриоты болу үшін, ең алдымен, өзіңнен бастаған жөн, қазақ тілін меңгеру керек – осы мақсат қазіргі жастардың, Қазақстанның жас азаматтарының алдына қойылады [4].

Патриотизм жоқ жерден пайда болмайды. Оның бастауы – ел тарихын білуде, тәуелсіздік пен гүлденуге қол жеткізуге күш аямаған ата-бабалар мен буындарды түсіну мен құрметтеуде. Патриотизм отбасына, отанға деген махаббаттан басталады. В. Дальдың айтуы бойынша, «патриот – отанды сүюші, оның игілігін қорғаушы, отан сүйгіш, отаншыл немесе отан жанашыры».

Тұңғыш Президент патриотизмді әсіресе жастарда дамыту керек деп бірнеше рет айтқан. Сонда ғана еліміз гүлдене түседі деп атап өтті Нұрсұлтан Назарбаев. Жастарымыз адалдық, парызға беріктік, инабаттылық, Отанымыздың гүлденуі үшін жасампаздық сияқты жоғары құндылықтарға шынайы берілуі керек. Өзіне деген талап, қоршаған адамдарға қатысты адалдық, елге деген беріктік – өсіп келе жатқан ұрпақты тәрбиелеудің басты сәттері осы.

Жаңа Қазақстандық Патриотизм – біздің көп ұлтты және көп конфессиялы қоғамымыздың табысының негізі. Бұл бағыттағы біздің басты мақсатымыз қарапайым әрі түсінікті: біз қоғамдық келісімді сақтап қалуымыз керек және нығайтуымыз керек. Бұл біздің мемлекет, қоғам, ұлт ретінде қалыптасуымыздың бұлжымас шарты. Қазақстандық патриотизмнің іргетасы – бұл барлық қазақстандықтардың тең құқықтығы және олардың Отан намысы үшін ортақ жауапкершілігі.

Бүгінгі таңда қолданыста кеңінен тараған «Отан үшін отқа түс күймейсің» деген қазақтың мақалы халқымыздың адами құндылықтан жерге, отанға деген махаббатын жоғары қоятындығы жайлы айтылған.Бұған дәлел, тәуелсіздік алғаннан бастап Қазақстанға алыс және жақын шетелдерден мыңдаған отандастарымыздың қайтарылғандығы.

Отансүйгіштікке рухани тәрбие беру қоғамның рухани жаңаруының қайнар көзі болып табылады. Еліміздің көп ғасырлық тарихы бүліктер мен әскери дау-дамайлар болған ауыр уақыттарда Отанға деген махаббаттың, парыз адалдығының арқасында мемлекет қиын дағдарыстан жеңіспен шығып, әлемдік қоғамда өзіне сәйкес орын алуға қажетті шаралар қолданған.

Ел басшылығы ойланып істелген әрекеттерімен Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың басшылығымен Республикада өмір сүретін барлық этнос топтарының экономикалық, саяси және мәдени дамуы үшін тең мүмкіндіктер жасады. Қазақстандағы заңнама қоғам өмірінің барлық салаларындағы азаматтардың тең құқықтығының тәжірибесіне бекітілген және соған сәйкес жүзеге асырылған.

Бұл барлық азаматтарда, әсіресе, өсіп келе жатқан ұрпақ бойында жоғары адамгершілік, моральдық-психологиялық және этикалық қасиеттерді, олардың ішінде маңызды орын алатын патриотизмді, азаматтылықты, Отан тағдыры үшін жауапкершілік және оны қорғауға дайын болу қасиететрін қалыптастыру қажеттілігін болжайды.

Соңғы жылдары орын алған үлкен өзгерістер, өсіп келе жатқан ұрпақты тәрбиелеумен байланысты міндеттер патриоттық тәрбие беру маңызымен, оның қоғамдық өмірдегі орнымен және ролімен байланысты. Патриоттық тәрбие беру Республика өмірінің барлық салаларының ажырамас бөлігі болып табылады.

Тәуелсіз Қазақстан өз алдына батыл мақсат қойып, болашаққа жоспар құра алады. «Қазақстан – 2050» стратегиясында «Біздің бұл бағыттағы негізгі мақсатымыз қарапайым және түсінікті: біз қоғамдық келісімді нығайтып, бекітуіміз керек. Бұл - мемлекет ретінде, қоғам ретінде, ұлт ретіндегі біздің тірлігіміздің бұлжымас шарты».

Біздің мемлекетіміздің тәуелсіздігі Қазақстанның мақтанышы мен патриотизмінің айқын нышаны болып табылады. Ұлы да қасиетті тәуелсiздiк ұғымы – халқымызды бiрiгуге шақыратын Қазақстан бiрлiгі негізі және жалпы ұлттық идеясы, ол болашаққа ұмтылған елімізді әрі қарай дамытуы тиіс ұрпақ үшін баға жетпес игілікке айналады.

Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы:«Қазақстан жолы – 2050: Бір мақста, бір мүдде, бір болашақ»: Біз, қазақстандықтар, бір елміз! Барлығымызға ортақ тағдыр ол – біздің «Мәңгілік ел», біздің лайықты, құрметті, беделді және ұлы Қазақстан!Мәңгілік Ел – ол біздің ортақ қазақстандық үйіміздің ұлттық идеясы, ата-бабаларымыздың сан мың жылдан бергі асыл арманы».Егемен дамудың 22 жылында барша қазақстандықтарды біріктіретін және еліміздің болашақ іргетасын құрайтын басты құндылықтарын құрылды. Олар көктен алынған теориялар емес.Бұл құндылықтар - уақыт сынынан өткен Қазақстандық Жолдың тәжірибесі [5].

Міне, жаңа тарихи жетістік – ең беделді халықаралық көрмесі ЭКСПО-2017 Қазақстанның бас қаласы Астанада өтетін болып сайланды.Тарихта алғаш рет ең жоғары деңгейдегі көрмені Орталық Азия мен ТМДөңіріндегі қабылдаушы ел болады.

Қазақстан Республикасының Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан Халқына Жолдауында, «қазақстандық патриотизмнің іргетасы – бұл барлық қазақстандықтардың тең құқығы мен олардың Отан намысы үшін ортақ жауапкершілігі».

Біз осындай тамаша елде тұрып жатқанымызды және оның қазіргі заманғы әйгілі мемлекеттік қызметкер Нұрсұлтан Назарбаевтың атымен байланысты екендігін мақтан тұтамыз.

Жаңа Қазақстан құру стратегияларын ұғына отырып, Нұрсұлтан Назарбаевтың Ұлт көшбасшысы, әлемдік деңгейдегі мемлекеттік қайраткер атануына не әсер еткенін түсіне бастайсың. Бұл қасиеттерді әр көшбасшы өзінше игереді, алайда ең сенімді тәсіл – күрделі өмірлік өсу жолынан елмен бірге өту жәнеөз еңбегіңнің арқасында жоғары беделге ие болу. Нұрсұлтан Назарбаев кәсіби металлург ретінде еңбек мектебінен (оның ішінде Қарағанды металлургия комбинатының тау-кен домна пешінен) өтті, өз тәжірибесінде еңбек ұжымының өмірімен танысып, мұқтаж адамдарға үнемі қамқорлық көрсетті. Бұл әлеуметтік-экономикалық дамуды және саяси тенденцияны алдын-ала болжай алатын ерекше қабілетті, өз түйсігінле уақыт барысынан алда жүретін стратег әрі ғалым, саясаткер Нұрсұлтан Назарбаевтың өмірбаяны. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентінің жоғары мемлекеттік лауазымдардағы жұмыс тәжірибесі мол, жігер-қуаты мен еңбекке деген қабілеті жоғары, сондықтан оның өз елімізде және шетелде де зор беделге ие болып отырғандығы заңды деп түсінген жөн.

Бүгінгі күні әлемдік қауымдастықта Нұрсұлтан Назарбаевты мүмкіннің шегін кеңейте алатын көшбасшы ретінде сипаттауға болады. Қазіргі таңда шынымен басып озатын бастамаларын ұсына отырып, қазақстандық Елбасы өз елі үшін ғана емес, халықаралық, планетарлық ауқымда да жаңа экономикалық-әлеуметтік және рухани-адамгершілік даму мейнстримін көрсете білді [6].

2. Могильницкий В.М. Наш Назарбаев.- Астана, 2012.- 81 с.

3. Выступление Президента Республики Казахстан Н.А.Назарбаева на XIX сессии Ассамблеи народа Казахстана «Казахстанский путь: стабильность, единство, модернизация» (Астана, 27 апреля 2012 года) // Казахстанская правда. - 2012, 27 апреля.

4. Конституция Республики Казахстан 30 августа 1995 // Казахстанская правда, 1995, 30 августа.

5. Послание Президента Н.А.Назарбаева народу Казахстана «Казахстанский путь-2050: Единая цель, единые интересы, единое будущее // Казахстанская правда, 18 января 2014 года.

6. Лидер нации, мыслитель, гуманист // Казахстанская правда, 5 шілде 2015 жыл.