Магистратура емтиханының бағдарламалар жиынтығы мына негізгі типтік жоспары мен құрылған: Автоматты басқару теориясы. Техникалық өлшем, метрология, стандарттау және сертификаттау. Бағдарламалау және алгоритмдеу негіздері

Магистратура емтиханының бағдарламалар жиынтығы мына негізгі типтік жоспары мен құрылған: Автоматты басқару теориясы. Техникалық өлшем, метрология, стандарттау және сертификаттау. Бағдарламалау және алгоритмдеу негіздері. Есептеу машиналары, жүйелері және желілері. Жүйелерді модельдеу. Автоматтандыру және басқару техникалық құралдары. Баскару жүйелерінің ақпараттық қамтамасыздандыру. Анықтау және дигностика жүйелері. Технологиялық процестері және өндірістері. Технологиялық прооцестерді және өндірістерді автоматтандыру. Басқару жүйесінің сенімділігі. Басқару кұралдарын және жобалау жүйелерін автоматтандыру. Мамандығы 5В070200 – Автоматтандыру және басқару.

Магистранттардың кешендік емтиханының бағдарламасы кафедраның мәжілісінде талқыланған

«____»_________________20___ж, №____хаттамасы
Кафедраның меңгерушісі т.ғ.д., доцент Исмаилов С.И. ______________

(қолы)

(қолы, тегі, аты)

Магистранттардың қабылдау емтиханның бағдарламасы Жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру орталығымен келісілген
ЖООКББО бастығы__________________Ж.Д. Изтаев
Кіріспе

а) Магистратурада мамандық бойынша дайындық екі бағытта өтіледі:

- профильдік;

- ғылыми-педагогикалық.

Магистратура бітіруші түлекке Автоматтандыру және баскару магистірі дәрежесі беріледі.

Толық меңгерген бітіруші магистрлар мына мамандықтарға ие болады:

• 
  автоматты және автоматтандырылған жүйе және бақылау және басқару жүйесі;
  
• 
  математикалық, ақпараттық, техникалық бағдарламамен қамту;
  
• 
  жобалаудың түрлері және әдістері, тексеру, ауыл шаруашылығының әртурлі бағыттарында өндіру және қолдану.
  

• 
  инженер;
  
• 
  технологиялық үрдістерді автоматтандыру инженері;
  
• 
  оқытушы;
  
• 
  ғылыми қызметкер;
  
• 
  жоғары дәрежелі маман және т.б.
  

Магистратурада білім алушының қорытынды аттестациясы кешенді емтихан және диссертацияны қорғау формасында өткізіледі.

Кешендік емтихан мамандық бойынша базалық циклдің және мамандандырылған пәндері магистратураның кәсіби оқу бағдарламасының міндетті компонент пәндері кіреді.

Кешенді емтихан мынадай түрде жүргізілуі керек: ауызша емтихан, жазбаша жұмыс, тест.

Кешендік емтиханның бағдарламасы, оның өткізу формасы және тапсырманың мазмұны жоғары оқу орнымен немесе негізгі оқу пәндері бағдарламасына кіргізілген осы кешендік емтихан ғылыми ұйыммен өз бетінше құраластырады.

1. 
   Пәндердің атаулары және олардың негізгі тараулары.
   

1. 
   Автоматты басқару теориясы:
   

Басқару теорисының негізгі түсініктері: басқару жүйесінің (БЖ) классификациясы; басқару теориясының тапсырмалары; сызықты үзіліссіз моделдері және БЖ сипаттамасы; дифференциалды тендеулер, беріліс функциялары, уақыттық және жиілік сипаттамалары, кіріс-қүйі-шығыс моделі, моделдердің ұсынудың формаларының түрлендіруі, сызықты БЖ негізгі қәсиеттерінің талдауы: тұрақтылығы, әр түрлі нүсқаулығы, сезгіштігі, басқарылуы және бақылануы; сызықты БЖ өтпелі үрдістердің сапасы; сызықты БЖ синтездеудің тапсырмалары және әдістері; сызықты дискретті БЖ моделі: импульсты БЖ негізгі түсініктері, дискретті БЖ классификациясы; дискретты БЖ талдау және синтездеу; БЖ бейсызықты моделі; тең салмақты режимін талдау; бейсызықты модельдердің түрлендіру әдістері; фазалық жазықтықтағы БЖ өзгеруін талдауы; тен салмақ жағдайының тұрақтылығы; Ляпуновтың бірінші және екінші әдістері; стационарлы кездейсоқ әсер кезіндегі сызықты стохастикалық жүйелердін талдауы және синтезі; оптималды басқару жүйелері: оптималды баскару тапсырмалары, оптималды критериялары, оптималды басқару теориясының әдістері: классикалық вариациялық есептеу, максимум принципі, динамикалық бағдарламалау; тез өткізгіш оптималді БЖ, ресурстар шығыны және энергия шығыны бойынша оптималдығы; оптималды реттегіштердің аналитикалық құрастырылуы; робастық жүйелері және адаптивті басқару.

2. 
   Техникалық өлшеулер метрология, стандарттау және сертификаттау
   

Мемлекеттік құрал-жабдықтар жүйесі: құрастыру принциптері, өлшеу және автоматтандыру құралдарының классификациясы, жүйенің негізгі тармақтары, өлшеу және автоматтандыру құралдарының сипаттамаларын түзету; өлшеу құралдарының типтық құрылым; ақпараттық – өлшеу жүйелері; техникалық өлшеулердің түрлері; геометриялық және механикалық шамаларды, температураны, қысымды, деңгейді, шығынды өлшеу; заттардың қасиеттерін және құрамын, экологиялық параметрлерін анықтау, өнімнің сапасың бақылау; техникалық өлшеулерді метрологиялық қамтамасыз ету.

Метрологияның негізгі түсініктемелері және анықтамалары; өлшеу түрлері; өлшеу қателіктері; өлшеу қателіктерін ықтималдылық бағалау; өлшеу құралдары; метрологиялық қамтамасыздандыру негізі; өлшеу экспериментін дайындау; өлшеу нәтижелерін өндеу; өлшем бірліктерінің камтамасыз етудің құқұқтық негізі; өлшем бірліктерін қамтамасыз ету туралы ҚР занының негізгі ережелері; стандартаудың құқұқтық негізі және ғылыми кешені; мемлекеттік стандартардың талаптарын орындауды мемлекеттік бақылау және қадағалау; сертификаттаудың негізгі мақсаттары, объекттері, схемалары және жүйелері; міндетті және ерікті сертификаттау; сертификаттауды өткізудің ережесі және реті.

3. 
   Автоматтандыру және басқарудың техникалық құралдары.
   

Техникалық объектерді және технологиялық үрдістерді автоматтандыру және басқару жүйелерінің құралдары және типтік құрылымдары (А және БЖ), А және БЖ техникалық құралдырының құрамы және тағайындалуы, бағдарламалық-техникалық кешен; басқару объектісінің жағдайы туралы ақпараттарды алатын техникалық құралдар, датчиктер, өлшеуіш түрлендіргіштер; басқару объектісіне әсер ететін және бұйрық беру ақпаратың қолданатың техникалық құралдар, орындаушы құрылғылар, реттеуші органдар; байланыс каналдары бойынша өлшеу және бұйрық беретің ақпараттарды қабылдау, түрлендіру және тарататын техникалық құралдар; басқару объектісімен байланысу құралы, мәліметтерді беру жүйелері А және БЖ интерфейстер; таратылған А және БЖ аппараттық-бағдарламалық құралдары, локальды баскарушы еспетеу желілері, ақпараттарды өндеу, сақтау және бұйрық беру әсерлерін өндіретін техникалық құралдар; А және БЖ ақпараттарды өндейтің сандық құралдар, басқарушы ЭЕМ, баскару есептеу кешені (БЕК); өндірістік (индустриальдық) микро-ЭЕМ және микро-БЕК, бағдарламаланатың логикалық контроллерлер, бағдарламаланатың компьютерлік контроллерлер, біркристалды микроконтроллерлер; А және БЖ бағдарламалық қамтамасыздандыруы; А және БЖ оперативті қызметкерлерінің өз ара жұмыс істеу құралдары; ақпараттарды бейнелейтін және құжаттайтың типтік құралдар, классификацияся және техникалық сипаттамалары; бейнетерминалды құралдар, индикаторлар, мнемосхемалар; операторлық панелдер және станциялар, тіркеуші және көрсеткіш құралдар.

4. 
   Басқару құралдырын және жүйелерін жобалауды автоматтандыру.
   

Қолданалып жатқан басқару жүйелерін (БЖ) жобалау үрдістерін талдау; БЖ автоматтандырылған жобалау жүйелерінің құрылымы (АЖЖҚ); АЖЖҚ техникалық қамтамасыздандыруы; АЖЖҚ лингвистикалық, бағдарламалық және ақпараттық қамтамасыздандыруы; БЖ математикалық модельдерін құруды автоматтандыру; АЖЖҚ көмегімен БЖ модельдеу; БЖ талдауды және синтездеуді автоматтандыру; БЖ конструкторлық және технологиялық жобалауды автоматтандыру.

5. 
   Технологиялық үрдістерді және өндірістерді автоматтандыру.
   

Технологиялық үрдістерді және өндірістерді автоматтандыруға дайындау: құралдарды жанарту, механизациялау және диспетчерлеу; құралдардың сипаттамалары және модельдері; локалды құралдар негізінде технологиялық үрдістерді автоматтандандыру; локалды автоматтандыру жүйелерін тандау, жасау және енгізу; технологиялық үрдістерді басқарудың автоматтандырылған жүйелері, олардың функциясы және құрылымы; бағдарламалық-техникалық кешен негізінде баскаруды автоматтандыру; технологиялық үрдістерді автоматтандыру және басқарудың интегралдарған жүйелері.

2. 
   6М070200 – «Автоматтандыру және басқару» мамандығының қабылдау емтихан сұрақтарының ұсынылған тізімі
   

1. Абсорберді автоматтандырудың функционалды схемасын келтір. Абсорберге шығар жердегі сұйықтын концентрациясына коррекция енгізе отырып, кірер жердегі G_а (абсорбент) G_г (газ) қатынастарын сақта. Барлық кірер жердегі параметрлерді бақыла.

2. Шығынның қатынасы арқылы, деңгейді тұрақтандыра отырып, шығар жердегі температурасын реттеудің функционалды схемасын келтір. Кірер, шығар жердегі температураларды, шығар жердегі өнімнің концентрациясын, кірер жердегі шығынды және деңгейді бақыла. Өлшеу құралдарының спецификациясын құра.

3. Шығынның қатынасы арқылы, деңгейді тұрақтандыра отырып, шығар жердегі концентрациясын реттеудің функционалды схемасын келтір. Кірер, шығар жердегі температураларды, шығар жердегі өнімнің концентрациясын, кірер жердегі шығынды және деңгейді бақыла. Өлшеу құралдарының спецификациясын құра.

4. Шығатын сұйықтың тығыздығын реттеу керек. Ол үшін шығындардың қатынастарына коррекция жасау керек, деңгейді тұрақтандыр. Кірер, шығар жердегі температураны, шығардағы тығыздықты, кірердегі шығынды және деңгейді қадағала.

5. Шығатын сұйықтың тығыздығын реттеу керек. Ол үшін шығындардың қатынастарына коррекция жасау керек, деңгейді тұрақтандыр. Кірер, шығар жердегі температураны, шығардағы тығыздықты, кірердегі шығынды және деңгейді қадағала.

6. Абсорбердің автоматтандырылған функционалды схемасын келтір. Құлама қысымды, тазартылған газ бен денгейін, температураны (жылу алмастырғыштан кейін) тұрақтандыр. Барлық параметлерді бақыла.

7. Абсорберді автоматтандырудың функционалды схемасын келтір. Абсорберге шығар жердегі сұйықтын концентрациясына коррекция енгізе отырып, кірер жердегі G_а (абсорбент) G_г (газ) қатынастарын сақта. Барлық кірер жердегі параметрлерді бақыла.

8. Реактордағы температураны, өнімнің шоғыры бойынша түзетілген А және В заттарының шығындар қатынасын реттеу арқылы В өнімінің шоғырын тұрақтандыратын реакторды автоматтандырудың функционалдық схемасын жасау қажет. Барлық реттелінуге тиіс көрсеткіштерді, сонымен қатар кіріс ағындарының шығындарын және реактордағы деңгейді бақылауды қамтамассыз ету қажет.

9. Реактордағы температура бойынша түзетуі бар, қаптаудағы температураны реттеуді қамтамассыз ететін автоматтандыру функционалдық схемасын жасау қажет. Барлық реттелінуге тиіс көрсеткіштерді, сонымен қатар кіріс ағындарының шығындарын және реактордағы деңгейді бақылауды қамтамассыз ету қажет.

1. 
   Айнымалы қысымдар құлауы шығынөлшегішінің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз. Айнымалы қысымдар құлауы әдісімен құбырдағы газдың шығынын бақылау және реттеу контуры үшін сыртқы желілер схемасын сызыңыз. Оператор бөлмесіне дейінгі қашықтық 50 м. ПГ «Метран» автоматтандыру приборлары және құралдарын қолданыңыз.
   
2. 
   Термоэлектірлік термометрдің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз. Қандай өлшеу құралдарына оны қосуға болады? Төрт нүктеде бақылау жасайтын температураның сезгіш элементінің сыртқы желілер схемасын келтір. Сезгіш элемент пен өзгерткіштің ара қашықтығы 5 м, операторлар бөлмесіне дейінгі қашықтық 100 м.
   
3. 
   Реакторға кірер және шығар жердегі өнімдердің температурасын өлшейтін сезгіш элементтің жұмысын келтір. ПБР-2М, МЭО, блок БСПТ (К, 2К) құралдары үшін қосылу кесесін келтір.
   
4. 
   Құлама қысымға негізделінген шығын өлшегіштің жұмысына «Метран» формасының өлшеу құралдарын қолдан.
   
5. 
   Айнымалы қысымдар құлауы шығынөлшегішінің жұмыс істеу принципін және диафрагманың қажеттілігін түсіндіріңіз. Келесі тәртіппен орналастырылған автоматтандыру приборлары мен құралдары (АПрҚ) және құрылғылары үшін, желілірді жалғау кестесін құрыңыз:Сапфир 22ДД түрлендіргіші, 22БП-36 қоректендіру блогы, БИК-1 функционалды блогы.
   
6. 
   Айнымалы қысымдар құлауы шығынөлшегішінің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз. Айнымалы қысымдар құлауы әдісімен құбырдағы газдың шығынын бақылау және реттеу контуры үшін сыртқы желілер схемасын сызыңыз. Оператор бөлмесіне дейінгі қашықтық 50 м. ПГ «Метран» автоматтандыру приборлары және құралдарын қолданыңыз.
   
7. 
   Хроматографиялық талдау әдісін түсіндір. ПБР-2М, атқару механизмі МЭО, БСПТ (К, 2К). Қатардағы құралдарды қосылуын кесте түрінде келтір.
   
8. 
   Тұрақты қысымдар құлауы шығынөлшегішінің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз. Контактісіз амалмен құбырдағы сұйықтың шығынын бақылау және реттеу контуры үшін сыртқы желілер схемасын сызыңыз. Оператор бөлмесіне дейінгі қашықтық 50 м. ПГ «Метран» автоматтандыру приборлары және құралдарын қолданыңыз.
   
9. 
   Сұйықты манометрдің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз. Реакторге берілетін будың қысымын бақылау және реттеу контуры үшін сыртқы желілер схемасын сызыңыз. Оператор бөлмесіне дейінгі қашықтық 50 м. ПГ «Метран» автоматтандыру приборлары және құралдарын қолданыңыз.
   
10. 
    Кедергі термометрімен бірге жұмыс жасайтын теңестірілген көпірдің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз. Келесі тәртіппен орналастырылған автоматтандыру приборлары мен құралдары (АПрҚ) және құрылғылары үшін желілірдің жалғану кестесін құрыңыз: ТСМ 0879-01 кедергі түрлендіргіші, STT 3000 интеллектуалды сезгіш элементі, В 01.001 диодты қорғаныс құрылғысы, VP131 өзі жазғыш приборы.
    

1. 
   Жоғарыдағы реттеу жүйесіне сай АРЖ-нің құрылымдық схемасын жасаңыз. Жүйенің орнықтылығын тексеріңіз: П-реттегіш R(p)=0.5, объект , мұнда К₁=0,5; Т₁=5 мин; Т₂=2 мин.
   

2. 
   , К = 0,39(Мв/(кмоль/м ), Т₁ = 2,9 мин, Т₂ = 0,9 мин. Реттегішің беріліс функциясы R(p)=0.1+0.2/p.
   
3. 
   Өзара блокировкалайтын релелік – контактілік схеманы келтір. Бір уақытта екі релені қоспайтын болсын және шығыстарын басқаратын орындау механизмдерін.
   
4. 
   Атқару механизмдерін блокировканың көмегімен қосу мен ажыратудың ретін анықтаңыз. Релейлік-контактілі М1, М2, М3.- атқару механизмдерінің схемасын рет – ретімен қосып көрсетіңіз.
   

5. 
   Жоғарыдағы реттеу жүйесіне сай АРЖ-нің құрылымдық схемасын жасаңыз. Жүйенің орнықтылығын тексеріңіз: П-реттегіш R(p)=0.5, объект , мұнда К₁₌0,5; Т₁₌5 мин; Т₂₌2 мин.
   
6. 
   АРЖ тұрақтылығын есептей отырып, П – реттегіштің күшейту коэффициентін табыңыз. Температураны сезгіш элементімен атқару механизмінің апериодты звеносы (1 ретті) өрнектелінеді. Т= 30 К₁= 5 град/м /сағ, К₂ = 1,4 мв/град, К₃ = 0,6 м /сағ/па.
   
7. 
   Ажыратылған жүйенің логарифмдік жиіліктік сипаттамалары бойынша тұйықталған жүйенің орнықтылығын анықтаңызу әдісін мысал келтіріп түсіндіріңіз. АРЖ-нің құрылымдық схемасын сызыңыз.
   

8. 
   Ажыратылған жүйенің логарифмдік жиіліктік сипаттамалары бойынша тұйықталған жүйенің орнықтылығын анықтаңызңыз.
   

1. 
   , мұнда К₁=0,8 ( кмоль/мин) /(м³мин), Т₁ =2 мин, Т₂ = 2 мин.
   
2. 
   Кері әсері ΔG_п=100 кмол/сағат құрайтын тәжірибелік түрде алынған өтпелі функция бойынша «қоректендіру шығыны – кубтегі деңгей» арнасы бойынша жуықталған беріліс функциясын анықтаңызңыз. Объектінің амплитуда-фазалық жиіліктік (АФЖС) сипаттамасын есептеп және құру қажет.
   

   Т[мин]	0	1	2	3	4	5	6	7
   Н[см]	20	20	20	21	22	23	24	25

• 
  
  

1. 
   Араластырғыштың автоматтандыру функционалдық схемасын құру кезінде бейімделген немесе бейімделмейтін АРЖ-н таңдау мәселесі пайда болады. Бейімделген реттеу жүйесі дегеніміз не? Берілген объектіде соны қолдану орынды ма? Берілген процесті басқаруда қолданылатын жаңа үлгідегі өнеркәсіптік компьютердің сипаттамаларын келтіріңіз: процессордың (CPU) маркасы және тактілі жиілігі; оперативтік еске сақтау (RAM) құрылымының өлшемі; қатаң дискінің (HD) сыйымдылығы және айналу жылдамдығы; монитор сипаттамалары.
   
2. 
   Бір контурлы АРЖ үшін ПИД - реттегіштің түзетулерін есептеу қажет:
   

Реттеудің бас арнасының беріліс функциясы келесі түрде берілген:

3. 
   Бір контурлы АРЖ –дегі ПИД - реттегіштің (регулятор) түзетуін есептеңіз:
   

Объектің беріліс функциясы:

Сандық реттегіштің Q_п, Q_и, Q_д. – анықтаңыз

4. 
   Бір контурлы АРЖ, ПИ – реттегішін ( регулятор) есептеңіз.
   

Циглер – Никольс әдісімен S_П, S_И, анықтаңыз . Q_п, Q_и анықтаңыз_.

5. 
   Кестедегі берілген тәжірибелік мәліметтерді қолданып, буландыру аппаратының «ерітінді шығыны Gр – С1 ерітінді шоғыры» арнасы бойынша корреляция және күшейту коэффициенттерін анықтаңызп бағалау жүргізіңіз.
   

6. 
   Араластырғыштың автоматтандыру функционалдық схемасын құру кезінде бейімделген немесе бейімделмейтін АРЖ-н таңдау мәселесі пайда болады. Бейімделген реттеу жүйесі дегеніміз не? Берілген объектіде соны қолдану орынды ма? Берілген процесті басқаруда қолданылатын жаңа үлгідегі өнеркәсіптік компьютердің сипаттамаларын келтіріңіз: процессордың (CPU) маркасы және тактілі жиілігі; оперативтік еске сақтау (RAM) құрылымының өлшемі; қатаң дискінің (HD) сыйымдылығы және айналу жылдамдығы; монитор сипаттамалары.
   
7. 
   ПИ - реттегішінің (регулятор) түзетуін табыңыз.
   

Циглер – Никольстің әдісімен S_П, S_И анықтаңыз. Сандық реттегіштің Q_п, Q_и есептеңіз.

8. 
   Автоматтандыру процесіндегі қолданылатын бір контурлы АРЖ үшін ПИ-реттегішінің түзетулерін есептеңіз: . Объектінің бас реттеу каналы үшін беріліс функциясы келесі түрде берілген: . S_П, S_И түзетулерін Циглер-Никольс әдісімен есептеңіз. Соның негізінде санды реттегіштің Q_п, Q_и түзетулерін де есептеңіз. Осы санды реттеу жүйесін бастапқы ақпараттарды фильтрлеу тәсілін қолданып, іске асыру алгоритмін жазыңыз.
   
9. 
   Келесі өрнектермен анықтаңызлатын G_е²=(К-1)*(K-1)+К*G_х²/G_k², мұнда G_х²=40; G_k²=20 және G_е² фильтрлеу қателігінің ең аз дисперсиясын қаматамассыз ететін К фильтрінің оптималды түзетулерін есептеңіз. ТПАБЖ-нің қазіргі заманға сай бағдарламалық қамтамассыз ету құрамына сипаттама беріңіз. ТПАБЖ-гі қолданылатын фильтрлеу, болжау және тегістеу алгоритмдерінің айырмашылықтарын атап өтіңіз.
   
10. 
    Бір контурлық санды АРЖ-де ПИ-реттеу заңымен реттеу әсерін қалыптастыруды және экспоненциалды тегістеу әдісі бойынша бастапқы сигналды алдын-ала фильтрлеуді есептеуге қажет өрнектерді айырмалық пішінде жазыңыз. ТПАБЖ-нің құрамына және соның жаңа үлгідегі компоненттеріне (қамтамассыз ету түрлеріне) сипаттама беріңіз.
    

1. Газды қосылыстардан тазалауға арналған, насадкалы абсорберді автоматтандыру. Сорбент жабық циклмен циркуляцияланады, және оның тазалауы өткір будың ысыту әсерінен жүзеге асады.

Берілгені: G₁= 10000 м³/с, G_а=50 м³/с, тазаланған газдағы қосылыстар концентрациясы С_г=0.01 %, Р=Р₁-Р₂=0.1*10⁵ Па

Цилиндрлік форманың үзіліссіз араластыру әсерін автоматтандыру, бұл жерде суық және ыстық сұйық ағыны араласады. Берілгені: G₁=0.002 м³/с, Т₁=120 ⁰С, Т₂=30 ⁰С, D=1.2 м, Т_см=60 ⁰С.

3. Сұйықтың екі ағынын идеалды түрде араластыру реакторын автоматтандыру.

Дано: G₁=0.002 м³/с, G₂=0.003 м³/с,

Т₁=120 ⁰С, Т₂=20 ⁰С, D=1м, Н=0.5м.

4. Автоматтандыру үздіксіз – қолданылып тұрған араластырғыш цилиндрлік форма бойынша сұйықтың екі ағынын араластыру. Берілгені: G₁=0.007. м³/с, G₂=0.002 м³/с, Т₁=10 ⁰С, Т₂=20 ⁰С, _см=1 г/см³, D=2 м, G=1.8*10^-4*SQRT(2gH), мұнда Н – сұйық деңгейі (м).

5. Цилиндрлік форманың үзіліссіз араластыру әсерін автоматтандыру, екі сұйықты араластыру бойынша.

Берілгені: G₁= 0.0002 м³/с, G₂=0.0004 м³/с, _см=1.1 г/см³, G=1.77*10^-4*SQRT(2gH) м³/с, мұнда Н–сұйық деңгейі (м).

6. Газды премистерден тазалауға арналған насадкалы абсорберді автоматтандыру. Сорбент жабық циклда циркуляцияланады, және оның тазалануы өткір буды қыздыру арқылы жүзеге асады.

Берілгені: G₁= 10000 м³/с, G_а=50 м³/с, тазаланған газдағы қосылыстар концентрациясы С_г=0.01 %, Р=Р₁-Р₂=0.1*10⁵ Па

7. Газды моноэтаноламинді тазалауға арналған абсорбциялы қондырғыны автоматтандыру СО - дан.

Берілгені: G_г= 100000 м³/с, G_а=500 м³/с, раствор концентрациясы С_шығ=0.6 моль СО/моль МЭА, газ концентрациясы С _кір=18 % СО, С_шығ=0.01% СО

8. Үзіліссіз әсер ететін химиялық реакторды автоматтандыру сулы көйлек типті жылуалмастырғыш және қарапайым гомогенді реакцияны орындау үшін араластырғыш қондырғы.

Берілгені: G_a=0.04 м³/мин, G_b=0.007. м³/мин, с_a=0.5 кмоль/м³, c_b=0.9 кмоль/м³, V=0,75 м³, константа жылдамдық реакциясы екінші қатардағы К=1.8 м³/(кмольмин).

9. Үзіліссіз – әрекеттесетін химиялық реакторды автоматтандыру химиялық реактор ыситын булы көйлекпен бұл жерде, қарапайым бірінші қатардағы АR реакция жүреді.

Берілгені: G_a=0.05 м³/с, с_а0=0.85 кмоль/м³, V=0.4 м³, константа жылдамдығы тікелей реакциядағы К₁=2.1 с^-1, константа тепе-теңдігі К_с=4.

10. Қосу үрдісін және реактордың қалыпты периодтық әсерде жұмыс істеуін автоматтандыру.

Берілгені: Т₀=35 ⁰С, V=0.5 м³, =0.9 г/см³, жылусиымдылық с_р=3.1 кдж/кгград, жылуалмасудың беті F=1.4 м³, Т_пар=120 ⁰С, жылу берудің коэффициенті К=1500 кдж/м³сағград.

1. 
   Эйкхофф П. Основы идентификации систем управления. Пер. с англ. -М.: Мир, 2005, -683с
   
2. 
   Гроп Д. Методы идентификации систем. - M.: Мир, 2007.
   
3. 
   C.А. Немнюгин Turbo Pascal. Учебник. Издательство: Питер, 2001 г., 496 стр.- + в электронном виде.. Формат PDF
   
4. 
   Изерман Р. Цифровые системы управления. -М.: Мир, 2004.-541с
   
5. 
   Ротач В.Я. Теория автоматического управления теплоэнергетическими процессами. -М: Энергоатомиздат, 2006.-29
   
6. 
   Наладка средств автоматизации и автоматических систем регулирования: Справочное пособие /А.С. Клюев, А.Т. Лебедев, С.А. Клюев, + в электронном виде.
   
7. 
   А.Бекбаев, Д.Сулеев, Б.Хисаров. Автоматты реттеу теориясы. Оқулық-Алматы. 2005ж-267бет
   
8. 
   А.Бекбаев, Д.Сулеев, Б.Хисаров. Сызықты және бейсызықты жүйелердің автоматты реттеу теориясы. Оқулық. «Эвера»-Алматы. 2005ж-бет
   
9. 
   Наладка средств автоматизации и автоматических систем регулирования: Справочное пособие /А.С. Клюев, А.Т. Лебедев, С.А. Клюев, + в электронном виде.
   
10. 
    А.Бекбаев, Д.Сулеев, Б.Хисаров. Автоматты реттеу теориясы. Оқулық-Алматы. 2005ж-267бет
    
11. 
    Анисимов В.И., А.А. Вавилов, А.В. Фатеев. Сборник примеров и задач по линейной теории автоматического регулирования М-Л. Госэнергоиздат, 2001.
    
12. 
    Брюханов В. Н. и др. Теория автоматического управления. –М: Высшая школа, 2000 г.
    
13. 
    М.Атанс, П. Фолб. Оптимальное управление. «Машиностроение».2008.
    
14. 
    Перов В.Л. Основы теории автоматического регулирования химико-технологических процессов. –М: Химия, 1970, 352с
    
15. 
    Автоматизации технологических процессов пищевых производств/ Под ред. Е.Б.Карпина -2-е изд. пер. и доп. -М.: Агропромиздат, 2002. -536с.
    
16. 
    Голубятников В.А., Шувалов В.В. Автоматизация производственных процессов в химической промышленности. - 2-е изд. перераб. и доп. -М.: Химия, 2005. -352с.
    
17. 
    Коткин Г. Л., Черкасский В. С. Компьютерное моделирование физических процессов с использованием MATLAB. Новосибирск: Новосибирский гос. ун-т, 2001
    
18. 
    Блейхут Р. Быстрые алгоритмы цифровой обработки сигналов. Пер. с анг. - М.: Мир, 2000. – 448 с., ил.
    
19. 
    Автоматическое управление в химической промышленности: учебник для вузов. Под ред. Дудникова Е.Г. -М.: Химия, 1999. -368с
    
20. 
    Мартынов Н. Н., Иванов А. П. MATLAB 5.Х. Вычисления, визуализация, программирование. М.: КУДИЦ-ОБРАЗ, 2000
    
21. 
    Автоматизации технологических процессов пищевых производств/ Под ред. Е.Б.Карпина -2-е изд. пер. и доп. -М.: Агропромиздат, 1999. -536с.
    
22. 
    Стефани E.П. Основы построения АСУ ТП: - M.: Энергия, 1982. 352 с,ил
    
23. 
    6П2.1545(С55) М42 Медеуов Е.У. Основы управления компьютером; учебное пособие, Шымкент, ЮКГУ, 2004, 104 с;ил
    
24. 
    6П2.154 М14 Майоров С.А.Электронные вычислительные машины. Введение в специальность: Учебное пособие для вузов.-М.: Высшая школа, 1982-175с.: ил
    
25. 
    Перов В.Л. Основы теории автоматического регулирования химико-технологических процессов. –М: Химия, 2001, 352с