Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу кодексінің 58 бабының 1 бөлігіне сәйкес азаматтар өз істерін сотта өздері немесе өкілдері арқылы жүргізуге құқылы және азаматтың іске өзінің қатысуы оның бұл іс бойынша өкілі болу құқығынан айырмайды деп көзделген. Сотта өкілдік ету процессуалдық заңмен барлық азаматтық істер бойынша соттарда және азаматтық процестің барлық сатыларында болады.
Мемлекетте әр адамның соттық қорғауда конституциялық құқығының іске асырылуына байланысты жұмыс жасау қажет. Елімізде толық демократиялық құқықтық мемлекеттің қалыптасуы азаматтардың және заң қызметкерлерінің конституция нормасында көрсетілген құқыларын білуді қажет етеді. Сондықтан да Конституцияның 12-ші бабының 1-ші бөлігінде енгізілгендей Қазақстан мемлекетінің негізі заңында адам және оның құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілділік беріледі, сонымен қатар оларды іске асыруы мемлекеттің және қоғамның бастамалары үшін ең жоғарғы баға болып табылады 1. Алайда құқықтық бостандықты ресми түрде мәлімдеу олардың сақталуына және жүзеге асуына кепілдік бере алмайды. Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының бұзылуы олардың жүзеге асырылуына зиянын тигізеді, сондықтан да оларды қорғау қажеттілігін жасауға мәжбүр болады. Азаматтар өздерінің құқықтары мен мүдделерін сотта қорғау үшін өздері немесе өкілдері арқылы жүгінуге құқылы. Азаматтардың өз демократиялық-конституциялық құқықтарын пайдалана отырып, сотқа әділдікке жүгінуі әділсоттың қолайлығымен сипатталады. Әділсотқа жүгіну жолын оңайлату үшін мемлекет міндетті түрде барлық әдістерді қолдануы қажет. Заң шығару мен заңдар әрдайым дамып отыруы керек [2].
Әрбір тұлға сот өндірісіне өзі тікелей де, өкілдің көмегімен де қатысуға құқылы. Біздің ойымызша егерде өкіл іске қатысушы тұлғалардың мүдделерін олардың туған тілінде немесе еркін меңгеретін тілінде қорғай алмайтын болса, онда тек олардың келісімімен ғана өкілдің өзінің туған тілінде немесе еркін меңгеретін тілінде сотта шағым немесе наразылық келтіре алады деп өзгерту керек. Сондықтан да АІЖК-нің 61 бабына 1.2. тармақшасы ретінде «Егерде өкіл іске қатысушы тұлғалардың тілін меңгермейтін болса, онда олардың келісімімен ғана іске қатысушы тұлғалардың мүдделерін өзінің туған тілінде немесе еркін меңгеретін тілінде сотта шағым немесе наразылық келтіре алады» деген норманы енгізу қажет деп ойлаймыз.
Кез-келген азамат сотқа талап арыз бере алады. Сонымен қатар әрекет қабілеттігі жоқ азаматтардың, әрекет қабілеттігі шектеулі азаматтардың құқықтары бұзылған жағдайда сотта олардың мүдделерін қорғау үшін талап арызды олардың заңды өкілдері бере алады. Ал ымдау тілімен өз ойларын жеткізетін азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін сотта қорғау үшін ымдау тілін түсінетін мамандардың қатысуымен сотқа талап арызды заңды өкілдері береді.
Басқа тұлғаның мүддесіне және оның атынан (өкілдік берушінің) өзіне берілген өкілеттігі шегінде процессуалдық әрекеттер жасайтын бір тұлға (сот өкіл етуші), оның себебіне өкілдік берушінің сәйкесті құқықтар мен міндеттер туындайды. Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу кодексінің 61 бабының 1 бөлігіне сәйкес сотта іс жүргізуге арналған өкілеттік өкілге, талап арызға қол қоюды, істі аралық сотқа беруді, талап қою талаптары мен талап қоюды танудан толық немесе ішінара бас тартуды, талап қоюды тануды, талап қоюдың нысанасын немесе негіздемесін өзгертуді, бітімгершілік келісім жасауды, өкілеттіктерді басқа адамға беруді (сенімді басқа біреуге аудару), соттың қаулысына шағым беруді, соттың қаулысын мәжбүрлеп орындатуды талап етуді, берілген мүлікті немесе ақшаны алуды қоспағанда өкілдік берушінің атынан барлық іс жүргізу әрекеттерін жасауға құқық береді [3].
Азаматтық істі сотта қарау барысында сот ісінің тілінде іске басқа тұлғаның мүддесіне және оның атынан (өкілдік берушінің) өзіне берілген өкілеттігі шегінде процессуалдық әрекеттерді жасайтын талап қоюшының атынан қатысатын өкіл іске келуге тиіс. Егерде тараптардың мүддесінің атынан қатысатын өкілдердің сот отырысына келмеу салдарларын атап кетсек:
-
Іске қатысушы тұлғалардың мүддесіне және оның атынан (өкілдік берушінің) өзіне берілген өкілеттігі шегінде процессуалдық әрекеттерді жасайтын келмеу себептері туралы сотқа хабарлауға және бұл себептердің дәлелді екендігіне дәлелдемелерді ұсынуға міндетті.
-
Іске қатысушы адамдардың біреуі сот отырысына келмеген жағдайда, оларға хабарлағаны жөнінде мәліметтер жоқ болса, істі қарау кейінге қалдырылады.
-
Егер іске қатысушы адамдар сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісінше хабарланса, олардың келмеу себептері дәлелді деп танылған жағдайда сот істі қарауды кейінге қалдырады.
-
Сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісінше хабарланған іске қатысушы адамдардың қайсыбірі келмеген жағдайда, егер олардың келмеу себептері дәлелсіз деп танылса, сот істі қарауға құқылы. Сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісінше хабарланған жауапкер болмаған жағдайда, сырттай іс жүргізу тәртібімен, егер келмеу себептері туралы мәліметтер жоқ болса не сот оның келмеу себептерін дәлелсіз деп тапса, не жауапкер іс бойынша іс жүргізуді қасақана созып отыр деп таныса, сот істі қарауға құқылы.
-
Тараптар соттан істі олардың қатысуынсыз қарау және оларға шешімінің көшірмесін жіберу туралы жазбаша өтінуге құқылы. Егер бұл істің мән-жайлары бойынша қажет болса, сот тараптардың сот отырысына қатысуын міндетті деп тани алады.
-
Сот отырысының уақыты мен орны туралы хабарланған іске қатысушы адам өкілінің келмеуі істі қарауға кедергі бола алмайды. Іске қатысатын адамның өтінімі бойынша сот оның өкілі дәлелді себептермен келмеуіне байланысты істі қарауды кейінге қалдыра алады.
Тараптар соттың істі олардың жоқ кезінде қарау туралы жазбаша нысанда және азаматтық іс жүргізу құқығының диспозитивтік қағидасының іс-әрекетінен туындайтын шешімнің көшірмесін өздеріне жіберуді сұрауға құқылы.
АІЖК-нің 194-ші бабының 1-ші бөлігінде іске қатысушы тұлғалардың түсініктемелері көзделген. Сот талап қоюшының және оның тарапынан қатысатын үшінші тұлғаның, жауапкердің және оның тарапынан қатысатын үшінші тұлғаның, сондай-ақ іске қатысушы басқа да адамдардың түсініктемелерін олардың ана тілінде немесе еркін меңгеретін тілінде тыңдайды. Прокурор, мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, ұйымдардың өкілдері, сотқа басқа адамдардың құқықтары мен мүдделерін қорғауға жүгінген азаматтар бірінші болып түсініктемелер береді. Іске қатысушы адамдар бір-біріне сұрақтарды ана тілінде немесе еркін меңгеретін тілінде қоюға құқылы. Іске қатысушы тұлғалардың бірі сот ісінің тілін меңгермейтін жағдайда, судья аудармашыны міндетті түрде қатыстыру керек. Тараптар, іске қатысушы тұлғалар мен үшінші тұлғалар түсініктемелерін бере отырып, өздерінің талаптары мен қарсылықтарын анықтап және толықтырады. Көрсетілген тұлғалардың түсініктемелері ауызша немесе жазбаша болуы мүмкін (АІЖК-нің 194-ші бабының 1-ші бөлігі).
Басқа тұлғаның мүддесіне және оның атынан (өкілдік берушінің) өзіне берілген өкілеттігі шегінде процессуалдық әрекеттер жасайтын тұлға істі қарау сатысында түсініктемелер бергенде, дәлелдемелерді ұсынғанда, сот ісінің тілін меңгермеген жағдайда аудармашы қамтамасыз етіледі.
Сот жарыссөздері іске қатысушы адамдар мен өкілдердің сөздерінен тұрады. Алдымен талап қоюшы және оның өкілі, ал содан соң жауапкер мен оның өкілі сөз сөйлейді. Басталып кеткен процесте даудың нысаны бойынша дербес талаптар қойған үшінші тұлға мен оның өкілі тараптар мен олардың өкілдерінен кейін сөз сөйлейді. Прокурор, мемлекеттік органдардың және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, ұйымдардың өкілдері және басқа адамдардың құқықтарын, бостандықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау үшін сотқа жүгінген азаматтар сот жарыссөздерінде соңынан сөз сөйлейді (АІЖК-нің 211-ші бабы). Сонымен қатар сот жарыссөзі болып жатқан кезде кейде тараптар сот ісінің тілін меңгермейтін жағдайлар кездесіп жатады. Мысалы, азаматтық іс қазақ тілінде жүргізіліп жатыр дейміз. Талап қоюшы қазақ тілінде еркін меңгереді, жауапкер қазақ тілінде еркін сөйлей аламайды ол тек орыс тілінде еркін сөйлей алатындығы байқалады. Даудың нысаны бойынша дербес талаптар қойған үшінші тұлға мен оның өкілі татар тілінде еркін сөйлей алатындығы байқалады. Яғни мұндай жағдайда судья іске аудармашыны қатыстырған кезде, оның бірнеше тілінде меңгермейтіндігі байқалатын болса, онда іске бірнеше аудармашының қатыстырылуы керектігін қамтамасыз ету керек болады. Яғни бұл істің тез әрі объективті шешілуіне көмегін тигізеді.
Сот шешімге қол қойылғаннан кейін сот отырысы залына қайтып келіп, сот шешімін жариялайды. Мұнан соң шешімге шағымданудың тәртібі мен мерзімдері түсіндіріледі. Шешім шығарылған кезде судья іске қатысушы адамдарға және өкілдерге шешіммен қашан танысуға және оның көшірмесін алуға болатынын жариялауға міндетті (АІЖК-нің 216-шы бап). Шешімді жариялаған кезде, сот отырысындағы іске қатысушы тұлғалар немесе олардың өкілдері сот ісінің тілін меңгермейтін болса, онда оларға соттың шешімі түсінікті болу үшін, аудармашының көмегімен соттың шешімі аударылып берілуі керек.
Сот өкілдері, егер тиісті түрде құзыреттері қарар бөлімінде рәсімделсе, сот шешімдеріне өзінің туған тілінде немесе еркін меңгеретін тілде шағым беруге құқылы. Заңды өкілдер процесте өздерінің өкіл берушілерінің барлық құқықтарына ие. Сондықтан, олар сенімхатсыз да сот шешіміне шағымдана алады (АІЖК-нің 63 бабы).
Сонымен қатар кейде іске қатысушы тұлғалардың атынан өкілдер шағым бере алатынын білеміз. Практикада көбінесе өкілдер іс тез шешілу үшін іске қатысушы тұлғалардың туған тілінде немесе еркін меңгеретін тілінде емес, өздерінің туған тілінде немесе еркін меңгеретін тілінде сотқа шағымды іске қатысушы тұлғалардың атынан беріп жатады. Мұнда іске қатысушы тұлғалар әрқашан да сот ісінде болып жатқан туралы мәліметтерді тек өкілдері арқылы білуі мүмкін. Бұл әрине іске қатысушы тұлғаларға ыңғайсыз болып келеді. Біздің ойымызша егер де өкіл іске қатысушы тұлғалардың мүдделерін олардың туған тілінде немесе еркін меңгеретін тілінде қорғай алмайтын болса, онда тек олардың келісімімен ғана өзінің туған тілінде немесе өзі еркін меңгеретін тілінде сотта шағым немесе наразылық келтіре алады деп өзгерту керек.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
-
Қазақстан Республикасының Конституциясы. / 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданды. ( 284-1 1998 жылы 7 қазанда Қазақстан Республикасының заңына толықтырулар мен өзгерістер енгізілген) // 1996. № 4, 217 б. 1998. № 20 245 б. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы.
-
«Азаматтық сот ісін жүргізуіндегі ұлттық тіл қағидасының түсінігі» Құқық және мемлекет №1 (37) 2008 ж. 95 бет.
-
Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі / 1999 жылғы 13 шілде (өзгертулер мен толықтырулармен) // 1999. № 18. 644б. Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы.
Байменова К.Г.
Судья суда города Астаны
ИНСТИТУТ ПРЕДСТАВИТЕЛЬСТВА В ГРАЖДАНСКОМ СУДОПРОИЗВОДСТВЕ КАК СПОСОБ ОБЕСПЕЧЕНИЯ ЗАЩИТЫ ПРАВ ГРАЖДАН
В послании народу Казахстана Глава Государства Нурсултан Назарбаев озвучил основные контуры Стратегического плана развития страны до 2020 года. Президент подчеркнул, что в новом десятилетии мы продолжим совершенствовать нашу политическую систему, подкрепив успех своих экономических планов, последовательной политической модернизацией и важная роль будет играть правовая реформа.
В этой плоскости Председатель Верховного Суда РК Алимбеков М.Т. с учетом задач, поставленных Главой Государства на V съезде судей республики, сделал акцент на необходимость отхода от обвинительного уклона в судопроизводстве, внедрения внесудебных ( альтернативных ) методов расширения конфликтов, развития института медиации, усиления судебного контроля в досудебном производстве с целью укрепления авторитета государства в обеспечении защиты прав граждан.
Таким образом, на данном этапе развития поставлена задача создания эффективной защиты прав и интересов человека, отвечающая требованиям международных правовых норм.
Тема данной конференции актуальна. Происходящие изменения в правовом пространстве нашей страны, требуют новых подходов в обеспечении прав и свобод граждан . На современном этапе за защитой нарушенных прав гражданин или юридическое лицо вправе прибегнуть к помощи административных, судебных органов, органов прокуратуры и др. Судебная защита является наиболее эффективной формой защиты личных и представляемых прав и свобод.
Гарантированное Конституцией РК право на получение квалифицированной юридической помощи в гражданском судопроизводстве, сталкивается с определенными проблемами.
Закрепленный главой 6 ГПК РК институт представительства, призван способствовать более полному осуществлению процессуальных прав и обязанностей сторон, третьих лиц и других участников процесса, в тех случаях , когда в силу тех или иных обстоятельств не могут вести дела в суде лично и явиться в суд ( организации, для граждан- недееспособность, болезнь, длительная командировка , пребывание на военной службе и пр.)
Дела недееспособных лиц ведут их законные представители, а юридических лиц ведут в суде их органы или их представители.
Отношения между представляемым и представителем регулируются как нормами гражданского, так и семейного, трудового и административного права.
Институт представительства, предусмотренный нормами гражданско-процессуального кодекса РК, допускается по всем гражданским делам во всех судах и на всех стадиях гражданского процесса, начиная с возбуждения гражданского дела, при пересмотре судебных постановлений в апелляционной, кассационной инстанции, надзорном порядке , по вновь открывшимся обстоятельствам, а также на стадии исполнении судебных актов - исполнительном производстве .
В гражданском процессе по делам судебное представительство означает, что дееспособное лицо совершает процессуальные действия , в пределах предоставленных ему полномочий от имени и в интересах стороны, третьего лица или другого участника процесса( представляемого), осуществляя в гражданском процессе процессуальные права и обязанности представляемого лица.
Независимо от того, что действия совершаются представителем, права и обязанности возникают у представляемого.
В гражданском судопроизводстве право вести дело в суде через представителя принадлежит сторонам и другим участвующим в деле лицам, при этом, участие судебного представителя по делам, не препятствует участию в процессе представляемого лица (будь это истец, ответчик или третье лицо).
Стороной или третьим лицом в процессе всегда является представляемое лицо, от имени и в интересах которого действует судебный представитель.
В силу представительства при отправлении правосудия по гражданским делам представитель от имени истца или ответчика представляет доказательства, дает суду устные или письменные пояснения, подает жалобу на постановления судов, выражает отказ от иска или признание исковых требований, совершает мировое соглашение и др. процессуальные действия.
Перечень лиц, которые могут быть представителем в суде, не исчерпывающий .
В то же время законом предусмотрено некоторое ограничение в праве представительства в суде.
Круг лиц, которые не могут быть представителем в суде перечислен в ст. 60 ГП ПК РК.
В имущественных отношениях представительство регламентировано положениями ст. 163 ГК РК.
Следует отметить характерные признаки представительства , приведенные в названной норме закона , так и содержащиеся в нормах о представительстве других отраслей законодательства .
Как отмечалось выше, в отношениях представительства участниками выступают стороны- представляемый, представитель и третье лицо. В правоотношениях, складывающихся между представителем и третьим лицом, представитель выступает перед третьим лицом не от своего имени. Представителем может быть как физическое лицо, так и юридическое лицо. Представляемым может быть любой субъект гражданского права. Наличие дееспособности у представляемого лица необходимо лишь для добровольного представительства.
Наряду с положениями ст.164 ГК РК , предусматривающими совершение сделок законными представителями от имени недееспособных граждан , ст. 63 ГПК РК содержит правило о законных представителях в суде. В соответствии с положениями данной нормы права, свободы и охраняемые законом интересы недееспособных граждан, лиц, не обладающих полной недееспособностью или признанных ограниченно дееспособным, защищают в суде их родители, усыновители, опекуны, или попечители, представляющие суду документы, удостоверяющие их полномочия.
Права и интересы подопечных в судебных органах по брачно-семейному законодательству защищают опекуны и попечители.
Здесь не требуется оформление полномочий, поскольку, представительство опекунов и попечителей от имени подопечных вытекает из сущности их отношений.
Юридические лица участвуют в процессе через свои органы или представителей. Органы юридического лица действуют в рамках полномочий, предоставленных им законом, Уставом или Положением.
На практике подавляющая часть дел , где стороной является юридическое лицо, ведут в суде их представители.
Какие бы действия представитель не совершал, исходя из требований гражданского законодательства права и обязанности, вытекающие из его действий возникают полностью для представляемого, то есть любые действия представителя влекут юридические последствия для представляемого .
Полномочия представителя приведенные в п.1 ст. 163 ГК РК полномочия представителя – это прежде всего границы дозволенного для представителя в гражданских правоотношениях. Существуют различные виды представительств полномочий.
В добровольном представительстве полномочия определяются соглашением сторон, где перечень и условия совершаемых действий оговариваются ими в тексте договора или в доверенности, выдаваемой представителю.
В гражданском и трудовом праве в качестве основания представительства являются договоры. К их числу относятся такие договоры: договор подряда, трудовой договор. В трудовом договоре (личного найма) указывается возложение работодателем на работника обязанностей представителя.
В отличие от добровольного представительства законное представительство построено на судебном или административном акте.
В случае установления судом отцовства , то основанием для регистрации рождения ребенка и выдачи свидетельства о рождении является вступившее в законную силу решение суда и только тогда на основании этого документа родители признаются представителями своих детей несовершеннолетних.
Как показывает практика рассмотрения гражданских дел , в подавляющем большинстве случаев в суде в качестве представителей выступают адвокаты. Роль адвоката в судебном представительстве заключается не только в защите интересов представляемого им лица , но и соблюдении законности .
О необходимости совершенствования казахстанского законодательства, направленного на повышение роли адвоката неоднократно подчеркивались правоведами различных уровней .
Жизнь показала, что наиболее квалифицированная юридическая помощь исходит от адвокатов при представительстве в суде по уголовным, гражданским , административным и др. делам. Сфера деятельности адвоката не ограничивается только этими рамками, юридическая помощь ими оказывается гражданам и юридическим лицам и при разрешении иных проблем , возникающих в нашей повседневной жизни в период рыночных преобразований.
В гражданском судопроизводстве обязательное участие адвоката – официального представителя, обладающего полномочиями законного представителя , устанавливается только в случаях при рассмотрении дел о признании гражданина ограниченно дееспособным или недееспособным.
В соответствии с законом, юридическая помощь такого адвоката предоставляется бесплатно.
В остальных случаях квалифицированную юридическую помощь за счет бюджетных средств получают те лица, имущественное положение которых дает суду право освободить частично или полностью от оплаты юридической помощи. На практике данная норма закона ( п.1 ст. 114 ГПК РК) не находила реализацию в полной мере , поскольку законом не были установлены критерии, позволяющие определять имущественное положение лица и его нуждаемость в получении бесплатной юридической помощи.
Нововведения , внесенные в названную норму Законом РК от 10 декабря 2009 года « О внесении изменений и дополнений в Уголовный , Уголовно- процессуальный и Гражданский процессуальный кодексы РК по вопросам совершенствования судебной системы» возложили на суд обязанность освободить лицо по его ходатайству от оплаты юридической помощи и возмещения расходов, связанных с представительством и отнесения их за счет бюджетных средств в двух случаях:
-при рассмотрении споров о возмещении вреда, причиненного смертью кормильца увечьем или иным повреждением здоровья, связанным с работой;
-при рассмотрении споров, не связанных с предпринимательской деятельностью, для истцов и ответчиков, являющихся участниками Великой Отечественной войны и лицами, приравненными к ним, военнослужащими срочной службы, инвалидами 1 и 11 групп, пенсионерами по возрасту.
Конституция РК гарантирует каждому на получение квалифицированной юридической помощи ( пункт 3 ст. 13 Конституции ). Но это не означает, что юридическая помощь должна быть монопольной и ее обязаны осуществлять только адвокаты.
На практике в процессе отправления правосудия по гражданским делам судьям приходится сталкиваться и с фактами, когда юридическая помощь зачастую оказывается лицами по доверенности , не имеющими юридического образования. К сожалению, в ряде случаев эта помощь выглядела неэффективной и по всей вероятности оказывалась этими лицами не безвозмездно .
В истекшем 2009 году судами города Астаны , специализирующими на рассмотрении гражданских дел, отказано в принятии 313 исковых заявлений. Как показало изучение данного вопроса, основанием к возврату судом исковых заявлений послужили неподсудность спора данному суду, заявление подписано лицом, не имеющим на это полномочий. Указанные недостатки , допущенные лицами, инициировавшими судебные иски, прежде всего свидетельствуют о незнании норм действующего законодательства участниками процесса , включая представителей.
В такой ситуации вряд ли можно говорить о полной реализации конституционного права на получение квалифицированной юридической помощи в гражданском судопроизводстве.
В своем выступлении на форуме , посвященному вопросам совершенствования системы бесплатной юридической помощи, гарантированной государством, председатель Верховного Суда РК Алимбеков М.Т. отмечал о необходимости расширения роли и полномочий адвокатов в гражданском, уголовном административном судопроизводстве, внедрении эффективного механизма оплаты труда из бюджета гарантированной юридической помощи .
Это видение нашло свое отражение в положениях ст. 114 ГПК РК, с изменениями и дополнениями внесенными Законом РК от 10 декабря 2009 года .
Акцентируя внимание на том, что в институте представительства большая роль принадлежит адвокату, хотелось бы остановиться на некоторых аспектах его деятельности и каким эта деятельность видится с точки зрения судейского корпуса. Адвокат- это дипломированный, квалифицированный юрист , получивший статус в установленном законом порядке. На сегодняшний день статусом адвоката наделяется лицо, получившее лицензию Министерства юстиции РК.
Вопрос о лицензировании государством адвокатской деятельности обсуждался неоднократно. Вместе с тем, я разделяю мнению многих моих коллег судей, не соглашающихся с тем, что деятельность адвоката, должна быть обязательно лицензирована.
Любому лицу, обратившемуся за юридической помощью, совершенно небезразлично качество оказываемой юридической помощи.
Профессиональная деятельность адвоката по гражданским делам прежде всего связана со сбором, представлением документов и сведений, необходимых для защиты интересов представляемого при рассмотрении того или иного спора.
В соответствии с положениями п.2 ст. 15 ГПК РК суд полностью освобожден от сбора доказательств по собственной инициативе в целях установления фактических обстоятельств дела, однако по мотивированному ходатайству стороны оказывает ей содействие в получении необходимых материалов, в порядке предусмотренном ГПК.
В связи с этим, без всякого сомнения заслуживает внимания точка зрения Балтабай М.А, судьи Верховного Суда РК , по мнению которой судье гораздо легче с адвокатом вести разговор на правовые темы, нежели с гражданином, не обладающим знаниями в правой сфере, иногда выбравшим неправильную позицию в ущерб в своим интересам.
В соответствии с внесенными Законом РК от 10 декабря 2009 года изменениями в Гражданский процессуальный кодекс РК по вопросам совершенствования судебной системы, институт апелляционного производства не предусматривает такого полномочия как направление апелляционной инстанции дела на новое рассмотрение в суд первой инстанции. Исключение составляют факты существенного нарушения судом первой инстанции норм процессуального права.
Согласно требованиям ст. 350 ГПК РК суд апелляционной инстанции по правилам, предусмотренным для суда первой инстанции, исследует имеющие значение для правильного разрешения дела представленные сторонами или истребованные по их ходатайствам дополнительные материалы, полученные экспертные заключения, допрашивает вызванных в заседание лиц.
Считаем, что квалифицированно собрать и представить их суду в качестве доказательства может только лицо, оказывающее юридическую помощь, на профессиональной основе.
Квалифицированно оказанная юридическая помощь еще со стадии досудебной подготовки дела позволит сторонам предметно подойти к спору, а представленные им материалы во обоснование заявленного иска будут соответствовать обстоятельствам дела, а следовательно, данная деятельность намного облегчит работу судов в целях своевременного и правильного разрешения дел любой сложности.
Кроме того, следует отметить, что материалы отдельных гражданских дел, содержат сведения, отнесенные к государственным секретам, таким правом на ознакомление с информацией, содержащей коммерческую или служебную тайну, имеют ограниченный круг лиц.
В этой связи представляется правильным закрепить законодательно институт представительства за ограниченным кругом лиц, с обязательным требованием наличия юридической квалификации, в противном случае, будет продолжать иметь место оказание юридической помощи другими категориями лиц , в том числе, гражданами по доверенности, в большинстве случаев, не обладающими элементарными знаниями в области юриспруденции и незаконно извлекающими от этой деятельности доход.
В конечном итоге, заложниками обстоятельств в результате неграмотно составленного искового заявления, апелляционной или кассационной жалобы в виду незнания норм материального и процессуального законов лицами, которым поручено ведения дела в суде по доверенности , остаются граждане , прибегнувшие к помощи, а поэтому , утверждать , что на современном этапе благоприятно сложилась ситуация с реализацией гарантированного конституционного права на получение квалифицированной юридической помощи в судопроизводстве пока рано.
На современном этапе развития и становления страны как правового государства судейский корпус суда гор. Астаны разделяет точку зрения о необходимости усиления в институте представительства роли адвоката , обеспечивающего реальную защиту прав и свобод граждан , юридических лиц, ведь не случайно гражданским процессуальным законодательством РК адвокат указан в числе первых, кто отнесен к категории представителей.
Если речь идет о развитии правового государства и обеспечении конституционных прав граждан на получение квалифицированной юридической помощи, то назрела необходимость рассмотрения вопроса о представлении интересов в суде лицами, которые обладают юридическими познаниями. В то же время мы не далеки от мысли о существовании наряду с адвокатскими организациями других альтернатив, способных на профессиональном уровне предоставить квалифицированную юридическую помощь, гарантированную государством.
Достарыңызбен бөлісу: |