РЕСПУБЛИКАЛЫҚ БЮДЖЕТКЕ ТҮСІМДЕРДІҢ ТОЛЫҚ ЖӘНЕ УАҚТЫЛЫ ТҮСУІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІ БАҒАЛАУ

Есепті жылы кірістердің 1 667,8 млрд. теңгесін немесе 90,2%-ын салық түсімдері, салықтан тыс түсімдер – тиісінше 49,2 млрд. теңге яғни 2,7%, негізгі капиталды сатудан түскен кіріс түсімдері – 8,3 млрд. теңге, яғни 0,5%, трансферттерден түскен түсімдер – 121,9 млрд. теңге немесе 6,6% құрады.

Республикалық бюджетке салық түсімдерінің толық әрі уақтылы түсуіне жүргізілген бағалау және бақылаудың қорытындылары

2006 жылғы республикалық бюджеттің салық түсімдері бойынша нақтыланған және түзетілген көрсеткіші тиісінше 31,7% және 15,9%-ға асыра орындалып, 1 667,8 млрд. теңгені құрады.

Салық түсімдерінің жоспарын асыра орындау негізінен 216,1 млрд. теңгесі (1,4 есе) корпоративтік табыс салығы мен 127,0 млрд. теңгесі (1,9 есе) табиғи және басқа да ресурс­тарды пайдаланудан түскен түсімдер есебінен қамтамасыз етілді.

Өткен жылдардағы сияқты корпоративтік табыс салығы, қосылған құн салығы, табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланудан түскен түсімдер республикалық бюджетке түсетін са­лық түсімдерінің негізгі көздері болып табыла­тынын құрылымдық талдау көрсетіп отыр. Мәселен, жалпы салық түсімдерінің арасында корпоративтік табыс салығының үлесі 2006 жылы – 46,6%, ал 2005 жылы – 53,4%, ҚҚС тиісінше 29,4% және 22,0%, табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланудан түскен түсімдер 16,0% және 19,5% құрады.

2006 жылы республикалық бюджетке түскен салық түсімдері 2005 жылмен салыстырғанда 105,9 млрд. теңгеге немесе 6,8%-ға ұлғайды. Салық түсімдерінің арасында ең жоғары өсім қарқыны кедендік төлемдер (85,3%) мен акциздердің (56,4%) үлесіне келеді.

Республикалық мониторингке жататын салық төлеушілер бойынша 2006 жылы бюд­жетке төленген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге жүргізілген талдау көрсетіп отырған­дай, шикі мұнай мен табиғи газды өндіретін кәсіпорындар үшін салықтық жүктеме коэф­фициенті жедел деректер бойынша орташа алғанда – 31,3%, ал мұнай өнімдерінің сауда­сын жүзеге асыратын шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін 6,5% құрады. Салық комите­тінің жедел деректері бойынша “Север-ойл” ЖШС-інде салықтық жүктеме коэф­фициенті – 0,3%, ал “Гелиос” ЖШС-інде 1,7% құрады. Екін­ші деңгейдегі банктердің салықтық жүкте­месі орташа алғанда – 6,6%, ал сақтан­дыру және аудиторлық компанияларда – 26,4% құра­ды. Бұл ретте Салық комитеті мен оның аумақтық бөлімшелері көбінесе салықтық жүк­темелері 10%-дан төмен шаруашылық жүргізуші субъектілерге тексеру жүргізіп, екінші деңгей­дегі банктерге есепті жылы тексеру жүргізбеген.

2006 жылы жүргізілген 45071 тексерудің қорытындылары бойынша қосымша 114,9 млрд. теңге есептеліп, 14,9 млрд. теңге немесе 13% өндіріліп алынды. 3925 тексеру нәтижесіз аяқталды.

Республикада бюджетке артық төленген салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің көлемі ұлғаюда, 2007 жылғы 1 қаңтарға 693,5 млрд. теңге артық төленіп, есепті жылдың бастапқы кезімен салыстырғанда 150,4 млрд. теңгеге немесе 27,7%-ға өскен. Осыған байла­нысты, шаруашылық жүргізуші субъектілердің айналым қаражатының бір бөлігі оқшауланып, салық төлеушілердің салық жүктемесі артуда, сондай-ақ республикалық бюджетке түскен түсімдерді қайтару ұлғаю үстінде.

2007 жылғы 1 қаңтарға мемлекеттік бюд­жет­ке салықтар бойынша артық төленген қар­жының ең көбі қосымша құн салығы мен корпоративтік табыс салығының үлесіне тиеді.

Есеп комитеті Салық комитетінің орталық аппаратында 2004-2006 жылдары шаруашылық жүргізуші субъектілерді тексерудің жиынтық жоспарының, сондай-ақ мониторинг пен аудит бөлімшелерінің өзара іс-қимылын реттейтін нормативтік құқықтық актілердің жоқ екенін анықтады.

Жоғарыда келтірілген фактілер салықтық әкімшілік жүргізу тетігінің күрделі әрі тиімсіз екенін көрсетеді. Салық заңнамасында норма­лар мен ережелерді екіұшты түсіндіруге жол берілген, ал уәкілетті орган салық тексеруле­рінің сапасын арттыруға, салықтық әкімшілік жүргізу тетігін оңайлатуға жүйелі шаралар қабылдамаған.

2006 жылы 776,6 млрд. теңге корпоративтік табыс салығы (бұдан әрі – КТС) немесе нақтыланған көрсеткіштің 118,6%-ы түскен. Бұл ретте шикізат секторы ұйымдарынан 172,9 млрд. теңге КТС немесе осы салық түрінің жал­пы көлемінің 22,3%-ы түсті. 2007 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша Қазақстан Респуб­ликасы Ұлттық қорына шикізат секторы ұйым­дарынан келіп түскен КТС 376,4 млрд. теңгені құрады. 2006 жылы заңды тұлғалар – резидент­тер мен резидент еместерден КТС бойынша 11,7 млрд. теңгенің артық түсуіне байланысты, КТС бойынша жалпы 68,3 млрд. теңге артық төленіп, 2005 жылмен салыстырғанда 24,1 млрд. теңгеге немесе 54,6%-ға өскен.

Сонымен қатар, артық төлемдер заңды тұлғалар – шикізат секторы ұйымдарынан түскен КТС есебінен 11,3 млрд. теңгеге ұлғай­ған.

2006 жылғы КТС тоқсандық түсімдерін талдау аталған салық түрі түсімдерінің біркелкі түспейтінін көрсетеді, бұл республикалық бюджет түсімдерінің жалпы көлемінде КТС үлесінің қалыптасқан басымдығы кезінде бюджет қаражатының толық және тиімді игерілмей қалу қаупін арттырады.

Есеп комитеті корпоративтік табыс салығы бойынша аванстық төлемдердің біркелкі түсуін қамтамасыз ету мақсатында КТС әкімшілік жүргізу тәртібін жетілдіру бойынша бірнеше рет ұсыныстар енгізгенімен уәкілетті орган оларды ескерген жоқ.

Республикалық бюджетке қосымша құн салы­ғы бойынша түскен түсімдер 489,6 млрд. теңгені құрап, 2005 жылмен салыстырғанда 42,4%-ға ұлғайған.

Есепті жылы республикалық бюджеттен ҚҚС өтеу өткен жылмен салыстырғанда 19,0%-ға көбейіп, 195,1 млрд. теңгені құрады. Бұл негізінен нөлдік ставка бойынша ҚҚС салына­тын шикізаттар мен тауарлар экспорты көлемі­нің артуынан туындаған. Бұл ретте салық төлеу­шілердің есеп айырысу шоттарына 132,0 млрд. теңге немесе өтелуге жататын жалпы қаржының 67,7%-ы қайтарылды.

Республикалық бюджеттен негізінен мұнай, газ, металл прокат, бидай және басқа шикізат экспорттайтын ірі компаниялар ҚҚС өтемін алды.

ҚҚС бойынша артық төлемдер 2007 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша артық төленген салық және басқа да бюджетке төленетін міндетті төлемдердің жалпы көлемінің 57,7%-ын немесе 400,6 млрд. теңгені құрады, оның ішінде есепке жатқызылған ҚҚС-ғы есептелген ҚҚС-нан 278,5 млрд. теңгеге асып кеткен.

Есеп комитеті салық төлеушіні есепке қою­да, салық тексерулерін жүргізуде және тексеру нәтижелеріне шағым жасаудың тетігінде, сондай-ақ мәжбүрлеп өндіріп алу шараларында кемшіліктердің бар екенін анықтады.

Заңды тұлғаларды тіркеу жүйелері Әділет министрлігінде, Статистика агенттігінде және Салық комитетінде жұмыс істейді. Осы жүйелер арасында кешенді байланыстың болмауы ҚҚС-қа әкімшілік жүргізудің тиімділігіне әрі “бір күндік” және “қолма-қол ақшаға айналдыру” фирмаларын жедел анықтауға кері әсер етеді.

Есеп комитеті ҚҚС ақпараттық жүйесінің жұмысында ұйымдастырушылық және жүйелік кемшіліктерді, оның ішінде Салық комитетінің басқа жүйелерімен өзара айқын іс-қимылының жоқ екенін анықтады.

Республикада салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу, жедел-іздестіру шаралары ҚҚС бойынша берешегін азайтуға елеулі ықпал ете алмай келеді. 2007 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ҚҚС бойынша берешек 19,0 млрд. теңгені құрады. Сонымен бірге, қазіргі уақытқа дейін “қолма-қол ақшаға айналдыру” фирма­лары мен “бір күндік” фирмаларды жою, сон­дай-ақ өндірісті ынталандырып, қосылған құны жоғары тауарларды өткізу үшін ҚҚС қайтару­дың тетігін жетілдіру жөніндегі Есеп комитеті ұсынған кешенді шаралар қабылданбаған.

Табиғи және басқа да ресурстарды пайда­ланудан түсетін түсімдердің нақтыланған жыл­дық жоспары 140,3 млрд. теңге, ал іс жүзінде түскен түсімдер 267,4 млрд. теңгені немесе 190,5% құрады, оның ішінде шикізат секторы ұйымдарынан – 386,0%, басқа салық төлеу­шілерден – 143,0%. Жоспардың асыра орында­луы, негізінен, үстеме пайдаға салынатын са­лықтан – 28,7 млрд. теңге (1,3 есе), бонус­тардан – 9,7 млрд. теңге (3,6 есе), роялтиден – 5,8 млрд. теңге (1,3 есе) құралды.

2006 жылы табиғи және басқа да ресурс­тарды пайдаланудан түскен түсімдер негізінен роялтидің (79,0%), бонустардың (58,5%) және жасасқан келісім-шарттарға сәйкес шикізат сек­торы ұйымдарынан өнімді бөлу бойынша ҚР үлесі (37,3%) есебінен 2005 жылмен салыс­тырғанда 12,1%-ға азайды.

Табиғи және басқа да ресурстарды пайда­ланудан түскен түсімдер құрылымында үстеме пайдаға салынатын салық негізгі салық болып табылады, 2006 жылы оның үлесі 42,9% құрады. Республикада үстеме пайдаға салынатын салық түсімдері тұрақты түрде артып келеді, бұл мұнай бағасының өсуіне байланысты болып отыр. Мәселен, 2006 жылы үстеме пайдаға салынатын салық түсімдері 2005 жылмен салыстырғанда 2,6 есе өскен.

Мемлекет мұнай операцияларынан қосым­ша кіріс алу үшін және мұнай-газ секторына салық жүктемесін көбейту мақсатында 2004 жы­л­ғы 1 қаңтардан бастап экспортталатын мұ­найға рента салығын енгізді. Сонымен бірге, Үкімет Салық кодексінің 304-3-бабын бұза отырып, шикі мұнайдың ұқсас сорттарының салық ставкасын айқындайтын тізбесін белгілемеген. Сараптамалық бағалау бойынша көрсетілген Тізбе дер кезінде белгіленген жағ­дайда, 2004 жылы республикалық бюджет кірісіне экспортталатын мұнайға салынатын рента салығынан қосымша 1,5 млрд. теңге түсетін еді.

Кеден органдары әкімшілік жүргізетін сырт­қы экономикалық қызметтен түсетін ке­дендік төлемдер мен салықтар бойынша 2006 жыл­ғы болжам 110,0%-ға орындалды. Тапсыр­мада белгіленген 441,1 млрд. теңгенің орнына іс жүзінде 485,4 млрд. теңге түскен.

Есепті жыл ішінде, Қаржы министрлігінің Кедендік бақылау комитеті жоспарды орындау мақсатында жоспарларын орындамайтын де­пар­таменттердің көрсеткіштерін азайтып, ал жос­парларын асыра орындайтын департамент­тердің көрсеткіштерін көбейту арқылы бастап­қы бекітілген көрсеткіштерді бес рет түзеткен.

Республикада кедендік салықтар мен төлем­дерді төлеу бойынша елеулі жеңілдіктер және төлеу мерзімін ұзартуға артықшылықтар беріл­ген. 2007 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша кедендік салықтар мен төлемдер бойынша бе­рілген жеңілдіктердің көлемі, сондай-ақ есепке жатқызу және мерзімін ұзарту әдісімен төленген ҚҚС көлемі 457,3 млрд. теңгені немесе сыртқы сауда операцияларынан республикалық бюд­жетке іс жүзінде түскен қаражаттың 94%-ын құрады. Бұл ретте көрсетілген қаржының 393,1 млрд. теңгесін кедендік салықтар мен төлем­дерді төлеу бойынша жеңілдіктер құрады, оның ішінде кедендік төлемдерге салық салудан Қазақ­­стан Республикасының заңнамасында бел­гіленген тәртіппен босату жеңілдіктері – 132,8 млрд. теңге, кедендік одақ пен еркін сауда аймағы шеңберінде берілген тарифтік артық­шылықтар – 103,7 млрд. теңге.

Республикалық бюджетке түскен салықтан тыс түсімдерді бағалау және оларға жүргізілген бақылаудың қорытындысы

Республикалық бюджетке түскен салықтан тыс түсімдер 49,2 млрд. теңгені немесе 125,0% құрады, ал олардың нақтыланған жоспардағы мөлшері – 39,3 млрд. теңге.

Салықтан тыс түсімдердің ішінде ең көбі 33,0 млрд. теңге мөлшерінде немесе 67,0% мем­лекеттік меншіктен түскен кірістердің үлесіне тиеді, оның ішінде 5,8 млрд. теңге респуб­ликалық меншіктегі акциялардың мемлекеттік пакетіне есептелген дивидендтер құрайды. Бұл ретте 2005 жылмен салыстырғанда есепті жылы дивидендтер түсімі 3 есеге немесе 12,6 млрд. теңгеге азайған. 2006 жыл ішінде мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Ұлттық банкі­нің бюджетінен (шығыстар сметасынан) ұста­лып, қаржыландыратын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдардан, өсімақыдан, санкция­лардан, өндіріп алулардан республикалық бюджетке 5,2 млрд. теңге түсті немесе нақты­ланған бюджеттен 6,9 есе асты. Бұл ретте, осы­лардың негізгі үлесін зиянды өтеу туралы та­лап-арыздар бойынша табиғат пайдалану­шы­лардан алынған қаражаттар, тәркіленген аң жә­не балық аулау құралдарын, түскен түсімдердің 14,7% немесе 766,4 млн. теңге мөлшерінде заңсыз өндірілген өнімдерді сатудан түскен қаражаттар, түскен түсімдердің 8,8%-ы немесе 457,6 млн. теңге мөлшерінде атқарушылық санкциялар құрады.

2006 жылы салықтан тыс төлемдердің жоспардан тыс түсімдері 4,0 млрд. теңгені құрады, оның ішінде орталық мемлекеттік органдар мен олардың аумақтық бөлімшелері салған әкімшілік айыппұлдардан, өсімақыдан, санкциялардан, өндіріп алулардан 3,4 млрд. теңге түсті.

623,2 млрд. теңгеге ауыл шаруашылығының өнімі өңделді, соның ішінде сусындарды қоса алғанда, тамақ өнімдерін өндіру 559,9 млрд. теңгені құрады, бұл 2006 жылдың осы кезеңінің көрсеткішінең 7,2 %-ға жоғары.

Былғары және былғарыдан жасалған бұйымдар мен аяқ киімдер өндірісі 47,6 %-ға, химия өнеркәсібі - 26,7 %-ға, резина және пластмасса бұйымдары - 25,9 %-ға, машина мен жабдықтар 21,6 %-ға ұлғайды.

Электр энергиясын, газ бен суды өндіру мен бөлу 7,3 %-ға ұлғайды. Электр энергиясын өндіру 76,1 млрд. кВт. сағ. құрады, бұл 2006 жылғы қаңтар-желтоқсандағы деңгейден 6,2 %-ға жоғары.

Ауыл шаруашылығы. 2007 жылдың 12 айында ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 1069,6 млрд. теңгені құрады, бұл 2006 жылдың осы кезеңінен 8,4 %-ға артық, бұл ретте мал шаруашылығы өнімі – 4,0 %, өсімдік шаруашылығы – 12,7 %.

Өсімдік шаруашылығы. 2007 жылы алдын-ала деректер бойынша астықтың жалпы жиналуы қайта өңдеуден кейінгі салмағында 22,0 %-ға ұлғайып, 20,1 млн. тоннаны құрады, оның ішінде солтүстік облыстар үлесіне – 15,4 млн. тонна келеді, бұл 2006 жылдың деңгейінен 20 %-ға жоғары. Дәнді дақылдар шығымдылығы тұтастай республика бойынша гектарынан 13,3 центнерді құрады.

2007 жылы 6,8 млн. тонна экспорт жіберілді, астыққа эквивалентте – 2,1 млн. тонна ұн экспортталды (ұн – 1,5 млн. тонна). 2006 жылғы деңгеймен салыстырғанда астық экспорттың көлемі 2,2 млн. тоннаға (47,6%-ға), ұн – 339,9 мың тоннаға (30,3%-ға) ұлғайды.

Тірі салмақта ет өндірісінің көлемі 3,9 % -ға, сүт – 3,0 % -ға, жұмыртқа – 6,8 % -ға өсті.

Тұрғын үй құрылысына 489,6 млрд. теңге инвестиция жіберілді (негізгі капиталға инвестициялар жалпы көлемінің 15,1 %), бұл 2006 жылы инвестициядан 26,2 %-ға көп.

Жалпы алаңы 8,1 млн. шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді, бұл 2006 жылы қол жеткізілген көрсеткіштерден 29,8 %-ға көп.

Көлік. 2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда республикада жүк айналымы 350,4 млрд.ткм құрады, бұл 2006 жылғы қаңтар-желтоқсаннан 6,7 %-ға көп.

Темір жол көлігінің жүк айналымы 5,1 %-ға, автокөлік жүк айналымы – 14,1 %-ға, магистралдық құбырдың жүк айналымы - 5,4 %-ға, әуе көлігінің жүк айналымы – 28,8 %-ға және өзен көлігінің жүк айналымы 1,3 есе өсті.

Инфляцияның жеделдеуіне оның құрамдас бөліктері бағаларының өсуі негіз болды, азық-түлік тауарларына – 26,6 % (2006 жылғы желтоқсанда - 7,3 %) және азық-түлікке жатпайтын тауарлар – 10,5 % (7,1 %). Ақылы қызметтер құнының өсуі 15,4 %-ды (11,6 %) құрады.

2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда инфляция жылдың мәнде 2006 жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 10,8 % (8,6 %) деңгейде қалыптасты.

Сыртқы сауда айналымы. 2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы 80,5 млрд. АҚШ долл. құрады және 2006 жылғы қаңтар-желтоқсанмен салыстырғанда 30,0 %-ға ұлғайды, оның ішінде экспорт – 47,8 млн. АҚШ долл. (24,8 %-ға), импорт – 32,8 млн. АҚШ долл. (38,3 %-ға).

Экспорттың жалпы көлімінде ең үлкен үлес – 69,7 % минералдық өнімдерге тиесілі. Асыл емес металдар және олардан жасалған бұйымдар 17,1% -ды, химия өнімі 4,0 %-ды, азық-түлік тауарлар және оларды өндіруге арналған шикізат 4,3 %-ды, машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар және аппараттар 2,0 %-ды құрады.

Импорттың құрылымында машиналар, жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар және аппаратар (жалпы импорт көлемінің 46,6 %), металдар және олардан жасалған бұйымдар (13,3 %), минералдық өнімдер (13,1 %), химия өнімі (10,6 %) үлкен үлеске ие.

Негізгі капиталға инвестициялар. 2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда негізгі капиталға инвестициялар ­ 3234,2 млрд. теңгені құрады, бұл 2006 жылғы қаңтар- желтоқсанмен салыстырғанда 8,2 %-ға көп.

Негізгі капиталға қаражат салудың негізгі көздері шаруашылық жүргізуші субъектілердің меншікті қаражаты (54,4 %) мен шетел инвестициялары (18 %) болып табылды. Бюджет қаражаты 15,7 %-ды, қарыз қаражаты - 11,9 %-ды құрады.

Негізгі капиталға инвестициялардың негізгі көлемін жеке меншік нысанындағы кәсіпорындар мен ұйымдар (60,9 %), сондай-ақ Қазақстан Республикасы аумағында қызметін жүзеге асыратын басқа мемлекеттердің шаруашылық жүргізуші субъектілері (23,0 %) игерді. Мемлекеттік сектордың үлесі 16,1 %-ды құрады.

Инвестициялық тартымдылық бойынша негізгі капиталға инвестициялардың жалпы көлемінде мыналар басым салалар болып табылады: мұнай және табиғи газ өндіру, осы салада қызмет көрсету – 27,9 %, жылжымайтын мүлікпен жасалатын операциялар және тұтынушыларға қызмет көрсету – 25,4 %, көлік және байланыс – 13,4 %, өңдеу өнеркәсібі – 10,5 %.

Ағымдағы жылдың 12 айында Ұлттық қордың ақшасын қоса алғанда елдің халықаралық резервтері 15,7 %-ға ұлғайып, 38,4 млдр. АҚШ долларын құрады, оның ішінде Ұлттық қордың активтері – 21,0 млрд. АҚШ доллары.

Валюта нарығы. 2007 жылдың 12 айында теңгенің орташа өлшемді айырбас бағамы бір доллар үшін 122,61 теңге болды. Кезеңнің соңында биржалық бағам бір доллар үшін 120,3 теңге болды. Жыл басынан бері теңге АҚШ долларына номиналдық мәнде 5,28 %-ға нығайды.

Депозит нарығы. Депозиттік ұйымдардағы депозиттер жыл басынан бері 25,9 % өсіп, 2008 жылғы 1 қаңтарға 3873,9 млрд. теңгеге жетті.

Халықтың (резидент еместерді қоса алғанда) банктердегі салымдары 2007 жылдың 12 айында 40,5 %-ға 1432,6 млрд. теңгеге жетті. 2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда халықтың салымдары құрылымындағы теңгедегі депозиттер 31,5 %-ға өсіп, 904,0 млрд. теңгеге, ал шетел валютасындағы депозиттер 59,0 % -ға 528,3 млрд. теңгеге өсті. Нәтижесінде, теңгедегі депозиттердің үлес салмағы 2006 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда 66,7 %-дан 63,1 %-ға дейін төмендеді.

Теңгемен берілген кредиттердің үлес салмағы 2006 жылғы желтоқсанмен салыстырғанда 51,6 %-дан 57,2 %-ға дейін жоғарылды.

Ұзақ мерзімді кредиттердің өсу үрдісі байқалады. Мәселен, ұзақ мерзімді кредиттер қаңтар-желтоқсанда 68,9 % өсіп, 5800,8 млрд. теңгені құрады, ал қысқа мерзімді кредиттер 16,0 %-ға өсіп, 1457,6 млрд. теңгені құрады. Нәтижесінде ұзақ мерзімді кредиттердің үлес салмағы 73,2 %-дан 79,9 %-ға дейін жоғарылды.

Банктердің шағын кәсіпкерлік субъектілеріне берген кредиттері 2007 жылы 75,2 % ұлғайып, 1508,2 млрд. теңгені құрады.

Салалық бөлуде экономиканың сауда (41,2 %), құрылыс (20,2 %), өнеркәсіп (7,4 %) және ауыл шаруашылығы (7,2 %) тәрізді салаларына мейлінше көбірек кредит берілді.

Еңбек нарығы және еңбек қатынастары. 2007 жылдың төртінші тоқсанында экономикалық белсенді халық саны 8,3 млн. адамды құрады, бұл 2006 жылдың тиісті кезеңінен 225,6 мың адамға көп (2,8 %-ға). Республика экономикасында 7,7 мың адам жұмыспен қамтылған. 2006 жылғы төртінші тоқсанмен салыстырғанда олардың саны 265,5 мың адамға (3,6 %-ға) өсті. Жұмыспен қамтылған халықтың құрылымында негізгі үлесті – 65,6 % жалдамалы қызметкерлер құрады, өзін өзі жұмыспен қамтығандар – 34,4 %.

2007 жылдың төртінші тоқсанында жұмыссыздар деңгейі 578,8 мың адам болды және 2006 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 39,9 мың адамға азайды. Жұмыссыздық деңгейі 7,0 % болды (2006 жылғы 4 тоқсанда – 7,7 %).

2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда 211,2 мың адам жұмысқа орналастырылды, бұл жұмыс іздеп келгендердің 88,7 % құрады.

Еңбекақы төлеу. 2007 жылғы қаңтар-қарашада бір қызметкердің орташа айлық номиналды жалақысы 51101 теңгені құрады және 2006 жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда 29,0 %-ға, нақты мәнде – 17,3 %-ға ұлғайды.
Өңірлерді дамыту
Өнеркәсіп. 2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда 2006 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда Қарағанды облысынан басқа республикамыздың барлық өңірлерінде өнеркәсіп өндірісінің өсуі байқалды. Ең жоғары өсу қырқыны Ақмола (19,8 %-ға), Батыс Қазақстан (12,5 %-ға), Жамбыл (9,0 %-ға) және Қостанай (6,3 %-ға) облыстарында, тағы да Астана және Алматы қалаларында (тиісінше 21,7 % және 9,2 %) байқалды. Өнеркәсіп өнімі өндірісінің төмендеуі Қарағанды облысында 0,7 %-ға байқалды.

Ауыл шаруашылығы. 2008 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 2006 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда жалпы облыс шаруашылықтарының барлық санаттарында ірі қара малдың, жылқының, қой мен ешкі санының өсуі байқалып отыр.

2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда 2006 жылмен салыстырғанда республиканың барлық облыстарында ет өндіру көлемі өсті. Ет өндіру Шығыс Қазақстан (6,4 %), Оңтүстік Қазақстан (5,9 %) Қарағанды (5,8 %) және Жамбыл (4,1 %) облыстарында барынша өсті.

2006 жылғы қаңтар-желтоқсанмен салыстырғанда Астана және Алматы қалаларын қоспағанда, республиканың барлық облыстарында сүт өндірісі ұлғайды. Сүт өндірісі көлемінің барынша өсуі Манғыстау (13,8 %), Оңтүстік Қазақстан (7,6 %), Атырау (4,7 %) және Қарағанды (4,6 %) областарында байқалды.

2007 жылғы қаңтар-желтоқсанда жұмыртқа өндірісінің ұлғаюы 2006 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда Қазақстанның 12 өңірінде байқалды. Алматы (19,1 %), Манғыстау және Батыс Қазақстан (әр қайсында 14,3 %), Шығыс Қазақстан (9,2 %) және Қостанай (7,6 %) облыстарында және Алматы қаласында (44,4 %) ең жоғары өсу қарқынына қол жеткізілді.

Астана (өсуі 1,8 есе) қаласында, Атырау (2,0 есе), Қарағанды (1,5 ece) және Шығыс Қазақстан (1,4 есе) облыстарында тұрғын үй салу белсенді түрде жүргізіліп жатыр. Тұрғын үй құрылысы өсуінің жоғары қарқыны сонымен қатар Маңғыстау (27,8 %), Ақмола (28,7 %) және Қостанай (23,4 %) облыстарында да байқалды.