ҚОРЫТЫНДЫ
Бастауыш мектеп оқушыларының ауызша сөйлеу мәдениетін қалыптастыру деп - оқушылардың ауызша және жазбаша тiлдiк қатынаста өз ойын анық, тiлдiк нормаларға сай толық, дәлелдi және тiл тазалығын сақтай сөйлеуiн айтамыз.
Оқушылардың ауызша сөйлеу мәдениетін қалыптастыруға арналған алғашқы іргелі еңбектерге А.Байтұрсынұлы, Ғ.Бегалиев, Ә.Сәдуақасов, Р.Әмiров, К.Бозжанова, С.Рахметова т.б. ғалым-әдiскерлердiң жұмыстарын атауға болады.
Бастауыш мектепте ауызша сөйлеу мәдениетін қалыптастыру жұмысы төмендегідей мақсаттарды көздейді:
1. Оқушылардың бақылағыштық, ойлау қабілеттері мен тілін, дүниетанымын дамыту, әр нәрсені салыстыра талдап, жинақтап, жалпылап, нақтылап, салыстыру негізінде өз беттерімен қорытынды шығара білуге үйрету.
2. Оқушыларға қазақ тілінің қалыптасқан нормасына сай, өз сезімін, ойын дұрыс айтып, жазып бере алатындай дағдылар беру.
3. Оқушыларды сөз мағыналарын орынды қолдануға, ойын анық та түсінікті жеткізуге үйрету. Яғни, тілдік қатынас дұрыс сөйлеуге үйрету. Сөйлеу - әрекет, адамның әрекеті, яғни қарым-қатынас жасау үшін ойын, білімін, сезімін екінші біреуге жеткізу үшін тілді қолдану болып табылады.
4. Оқушыларға ана тілін сүюге, оның алтын қорын, тамаша сырлы, нәзік сөз байлығын қолдана білуге және оны сезініп, құрметтей білуге тәрбиелеу.
5. Қазақ тілі ғылымының жеткен табыстары негізінде оқушылардың ауызша және жазбаша тілін дамытуға септігі тиетін жұмыстардың оңай да тиімді түрлерін іріктеп алып ұсыну.
Бастауыш мектепте «Қазақ тілі мен əдебиеті» пəнін оқыту мақсаты – оқушылардың тілдік жəне əдеби құзыреттіліктерін дамыту, көркем сөздің құдіреті мен əсемдігін түсініп, тілдік құралдар арқылы қарым-қатынас жасау əрекеттерін меңгерту, жазбаша сауаттылығы жəне ауызша сөйлеу дағдыларын сабақтастыра қалыптастыру. Өйткені бастауыш сыныпта тілді жақсы меңгеру – барлық пəндер бойынша жетістікке жетудің алғышарты.
Бастауыш мектепте сауат ашу кезеңінде қазақ тілінің заңдылықтарын оқып-үйрену барысында балалардың өздерінің сөйлеу дағдылары да ұштала түседі, олар өз ойларын ауызекі және жазба тілде бейнелеп, өзгелердің сөзін толық түсінуді үйренеді және тіл туралы материалдар осы тілді қолданудың ең жарқын үлгісі болып табылатын әдеби туындылар, жеке-жеке бөліктер арқылы түсіндіріліетін тіл теориясы – осының бәрі қазақ тілі пәнінде интегративті ұштастырыла меңгертіледі.
«Сауат ашу» пәнінде тыңдалым және айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамытуға ықпал ететін тапсырмалар арқылы ауызша сөйлеу дағдыларын дамытуға болады.
Оқушылардың ауызша сөйлеу мәдениетін қалыптастыруымыз үшін біз мына негізгі мәселелерді үйретуіміз қажет
Достарыңызбен бөлісу: |