«Мәдени МұрА» МеМлекеттік бАғдАрламасының кітАп сериялАры
жүктеу/скачать 1.63 Mb. Pdf көрінісі
|
| 258. «Төрт толғау»
(ІI нұсқа) Бір жылы Тоқа мал жайылатын құнарлы жер іздеп, иманақ тауының етегендегі исен дейтін шұрайлы жерге барыпты. Сол жерден ауылдың қонатын орнын белгілеп, жанындағы жігіттерге құдық қаздырып, оларға: «Елді көшіріп келіңдер, 238 күй аңыздар біз осында күтеміз»,—деп, жанында жеті жасар баласы бар Тоқа әлгі жерде қалып қояды. Тоқа атының ерін алып жайылысқа жібереді де, көгалға тоқымды төсеп, айнала табиғаттың сұлу көркіне қызықтап қарап біраз отырады. Сәл тынығып, қолына домбырасын алып бір мезет күй тартады. Күйге берілгені сонша—тіпті, жанын- да жүрген баласын ұмытып кетеді. Домбырасын тартып бо- лып, баласы есіне түсіп шақырса, бала көрінбейді. Айнала- ны шарқ ұрып іздейді, таппай, сілесі қатып шаршаған Тоқа тамағы кеуіп шөлдеп, су алып ішейін деп құдыққа келсе, судың бетінде қалқып жүрген баланы көреді. Баласын құдықтан шығарып, өзі отырған жерге әкеліп жатқызады да, бетін жау- ып қояды. өзі қатты қапаланып, қайғырып, үкілі сары домбы- расынан күңіренте бір күйді тарта береді. Сол мезетте ауыл да көшіп келіп, жаңа конысқа үйлерін тіге бастайды. Бірақ Тоқа баласының өлімі жайлы ешкімге тіс жарып ештеңе айтпайды, жұртқа сездірмейді. Ал сұрағандарға: —ойын баласы ғой, балам шаршаған шығар ұйықтасын,— дейді. Ел үйлерін тігіп, түгел орынға отырып жайғасады. Мал сойып, кешкі тамақ ішіліп, жұрт жата бастады-ау деген кез- де, Тоқа домбырасын алып, күңіренген бір күйді тарта береді. Тоқаның күйлері құлағына қанық отбасы, мына тартқан күйінің бұрын естілмеген жаңа екенін бірден сезіп, әйелі: —Мынау бұрын тартылмаған, естілмеген зарлы күй ғой, қайдан шықты? Не пәлеге бастадың?—деп сұрайды. Бірақ Тоқа бұларға ешқандай жауап қатпай күйін жалғастырып тар- та береді. Күйдің тіліне түсінген Тоқаның әйелі: —Құртқан екенсің ғой жалғызды. Домбыра қақсады ғой, жалғызым,—деп жылай бастайды. Сол кезде Тоқа: —Тоқтатыңдар жылауды! Ел жаңа қонысқа келіп, қуаны- сып жатқанда, түн ішінде дауыстап жылап ауылды дүрліктір- меңдер. Кетер бала, кетті. Жылағанмен қайта келмейді. Бізге қазір дауыстап жылауға болмайды. Домбырамен ғана жылай- тын күніміз болды бүгін. Менің әлгі тартқаным «Естірту» күйім еді,—депті Тоқа. Тоқа «Естірту» күйін тартып болып, енді мына тартатыным балама арнаған «Арнау» күйім,—деп бір күйді күңіренте тарта беріпті. «Арнау» күйдің бітуіне әрең шыдап отырған әйелі: 238 239 күй және күйшілер туралы аңыздар —Әкелші бермен домбыраңды! Ішім жанып барады, құ лы- ныма мен де бір зарлап күй тартайын,—деп домбыраны алып «Зарлау» күйін тартып, күй аяқтала бергенде, талып жығылады. Бұл жағдайды естіп отырған Тоқаның шешесі күңірене келіп: —Әкелші домбыраны! Мен де құлыным деп жоқтап жіберейін немеремді,—деп, «Жоқтау» күйін тебіренте тарта беріпті. Сонымен Тоқаның «Төрт толғау» күйі өмірге осылай келген екен. жүктеу/скачать 1.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|