Мәдениеттану тарихы ғылыми пән ретінде
Номадизм мәдениеттің түрі ретінде. Номадизм тұжырымдамасы
жүктеу/скачать 212.9 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 18.Скифтердің, сақтардың, массагеттердің, сарматтардың номадтық мәдениеті.
| 17. Номадизм мәдениеттің түрі ретінде. Номадизм тұжырымдамасы.
Көшпенділік (номадизм) - шаруашылық қызметтің ерекше түрі және онымен байланысты Қоғам түрі, халықтың көпшілігі экстенсивті көшпелі мал шаруашылығымен айналысады. Кейбір жағдайларда көшпелілер жылжымалы өмір салтын ұстанатындардың барлығын (қаңғыбас аңшылар-жинаушылар) немесе сығандар сияқты қоныс аударатын топтарды атайды. Малшылардың барлығы бірдей көшпенді емес. Көшпенділікті үш басты белгімен байланыстырған жөн: 1) шаруашылық қызметтің басты түрі ретінде экстенсивті мал шаруашылығын; 2) халық пен малдың басым бөлігінің кезеңдік қоныс аударуын; 3) дала тұрғындарының ерекше материалдық мәдениетін, қоғам түрін және дүниетанымын. Жануарлар үнемі жаңа жайылымдарды қажет ететіндіктен, малшылар жылына бірнеше рет бір жерден екінші жерге көшуге мәжбүр болды. Көшпенділерде тұрғын үйлердің ең көп таралған түрі әдетте жүнмен немесе терімен (киіз үй, шатыр немесе шатыр) жабылатын жиналмалы, жеңіл тасымалданатын конструкциялардың әртүрлі нұсқалары болды. Көшпелілерде үй ыдыстарының саны аз болған, ал ыдыс-аяқтар көбінесе сынбайтын материалдардан (ағаш, былғары) жасалған. Киім мен аяқ киім, әдетте, былғарыдан, жүннен және жүннен жасалған. 18.Скифтердің, сақтардың, массагеттердің, сарматтардың номадтық мәдениеті. Б.з. б. бірінші мыңжылдықта Ұлы дала кеңістігінде қола дәуіріндегі (б. з. д. XVIII—XII ғғ.) шабындық археологиялық мәдениет сарматтар мен скифтердің көшпелі тайпалары өмір сүрді. Сарматтар мен скифтердің көшпелі тайпаларының мәдениеті тайпалардың андроновтық мәдени-тарихи қауымдастығына жатады. мыңжылдық мекендеуіндегі жалғыз ескерткіштері биіктігі 5-7 метр болатын көптеген қорғандар болып табылады. Оңтүстік Орал даласында б.з. б. VI — V ғасырларға жататын сармат тайпаларының қорғандары өте көп. ер адамдар қарумен жерленді — скиф типті қысқа темір қылыш-акинак, темір найзалар, жебелердің қола ұштары, қола, алтын және күмістен жасалған әшекейлер. Сармат тайпалары өздерінің ата — бабалары-андроновтықтар мен ағаш кесушілер сияқты жерлерде қазба жұмыстарын жүргізді. Сармат тайпаларының шаруашылығының негізін көшпелі мал шаруашылығы-қой, жылқы, ірі қара, сондай-ақ түйе өсіру құрады. Үй жануарларының табынына жүн, тері, киіз, ет, сүт берілді, яғни олар адамдарды тамақтандырып, киіндірді. Сақтар аң стилін Алдыңғы Азия мен Иранға жорық жасаған кезінде қабылдаған. Бұл өнер б.д, д. 7-6 ғасырда қалыптасқан. Аң стилі дегеніміз түрлі жануарлардың бейнелерін ыдыс-аяққа, киімге, тұрмыс заттарына, түрлі әшекейлерге, қару-жараққа салған. Сақтар күнге, найзағайға, жел-дауылға табынған. Сақтар мифологиясында сәйгүлік ат күнмен, отпен байланысты болған. Дүниені жаратқан көк тәңірісі Митра, жердікі Варуна, жер астыныкі Индира секілді құдайлар болған. Мал шаруашылығымен де егін өсірумен де айналысқан. Суықта сыр бермейтін, жүні қалың, тебін малы болды.Егіншілік пен суару. Қыстау маңындағы егін сақтарды астықпен қамтамасыз еткен. Олар тары, арпа, бидай еккен. жүктеу/скачать 212.9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|