Мәдениеттану тарихы ғылыми пән ретінде
-14. Мәдениет символының түсінігі. Мәдениеттің негізгі нышандары
жүктеу/скачать 212.9 Kb.
|
| 13-14. Мәдениет символының түсінігі. Мәдениеттің негізгі нышандары.
Мәдениет, бір жағынан, артефактілер әлемі – адам қызметінің және оның өнімдерінің әлемі. Артефактілер-адам қызметінің өнімдері мен нәтижелері, адамның жасанды жасаған заттары мен құбылыстары (адамдар жасаған заттар, олар туған идеялар, олар тапқан және пайдаланатын құралдар мен іс-әрекеттер тәсілдері). Артефактілер адамнан бөлек объективті түрде бар. Оңымен бірге олардың субъективті жағы да бар. Адам өзінің түсініктерін, мақсаттарын, ниеттерін және т. б. жүзеге асырады, яғни оларға белгілі ішкі мазмұнің таныйды және мағынасыңа ие болады, қоршаған әлемді түсінуге мүмкіндік алады, оның мақсатың, рөлің, функцияларың ұғына бастайды. Мағынасың білдіретің тек сөздер ғана емес, сонымен қатар оның мекендеуінің мәдени ортасын құрайтың өнер туындылары мен этикет ережелері, діни рәсімдер мен ғылыми зерттеулер, оқу мен спорт және басқа құбылыстар оны тудырады. Адам өзінің қажеттіліктеріне сәйкес оның айналасында болып жатқан құбылыстар мен процестерді түсініп, бағалап, реттеп отырады. Мағынаның түрлері: 1) білім (когнитивті мән) — бұл объектінің қасиеттері туралы ақпарат. Мәдениетте жинақталған барлық білім шынайы емес. Әрбір дәуірде бұрын-соңды ақиқат деп саналған білім бар, бірақ одан кейін бұл олай емес деп табылған. Бір мәдениетте шынайы деп танылған білім бар, ал басқа мәдениетте олар жалған деп бағаланады. 2) Құндылық (құндылық мағынасы) — бұл адамның санасында бекітілген объектінің адамға қатынасының сипаттамасы. Құндылық-адамның санасында көрсетілген бір нәрсенің маңыздылығы, пайдалылығы. Құндылықтар түрлері: виталдық (өмірлік), материалдық (сезілетін), рухани (әлеуметтік, саяси, моральдық, эстетикалық, діни). 3) Реттеушілер (реттеушілік мән) - бұл адамдар өз мінез-құлқы мен қызметін жасайтын ереже немесе талап. Мәдениеттегі реттеулер осы мәдениетте қабылданған мінез — құлық және қызмет нормаларын анықтайды, яғни мақсаттарға қол жеткізудің қандай жолдары мен құралдарының жол берілетінін, не «қалыпты», ал қайсысы-жоқ екенін көрсетеді. Мәдениет тілдерінің мақсаты-мәдениеттің мәнін көрсету. Мәдениет тілі-белгілер мен таңбалық жүйелердің жиынтығы. Белгінің көмегімен біз оның мәнін белгілейміз және оның мәнін көрсетеміз. Дыбыс тілі қатынас құралының ең маңызды түрі болғанымен, оны қолдану әрдайым мүмкін де, тиімді де бола бермейді. Кейде дыбыс тілі арқылы хабарлауға, білдіруге болмайтын жайттар өмірде жиі кездеседі. Мұндай жағдайларда бір нәрсе жайында басқаларға хабар беру үшін, сол хабардың шартты көрсеткіші ретінде әр түрлі материалдық белгілерді қолданған. Ондай шартты белгілер орыс тілінде знак, қазақ тілінде таңба деп аталады. жүктеу/скачать 212.9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|