Мәдениеттің мақсаты негізінен адамзаттың әр ұрпағының келесі ұрпаққа өлмес те, өшпес мұра қалдыру, олай болса, аталған Батыс п

" (Риккерт Г. О системе ценностей // Логос. 1914, Т.1. Вып

жүктеу/скачать 3.17 Mb. Pdf көрінісі бет 76/130 Дата 17.09.2024 өлшемі 3.17 Mb. #503684 түрі Оқулық

" (Риккерт Г. О системе ценностей // Логос. 1914, Т.1. Вып  1). Г.Риккерттің құндылықтар классификациясы қандай принципке негізделген  жəне оның жүйесінің негізі неде? Г.Риккерттің құндылықтар иерархиясының  принципі "бағалаушы субъекттен" келіп шығады. Жоғарыда айтылғандай  құндылықтар қоғамдық-тарихи практика процесінде пайда болады жəне оның  сипаттамалары болып табылады. Құндылықтардың көптүрлілігі адамдардың  практикалық əрекетіне енген субъект-объекттік жəне тұлға-қоғамдық  қатынастардың көптүрлілігінен туындайды. Субъект объекттің қасиетін  адамның танымдық жəне өзгертуші əрекеті процесінде бағалайды. Өйткені  əлемді танудан оны өзгертуге көшу алуан түрлі бағалаулар жүйесінде іске  асады.  Белгілі поляк философы жəне эстетигі Р.Ингартен құндылықтарды  витальды (өмірлік) жəне мəдени деп бөледі. Алғашқылары – бұл утилитарлық  құндылықтар, пайдалылық құндылықтары. Екіншілері – бұл таным  құндылықтары, эстетикалық құндылықтар, əлеуметтік қасиеттер мен  адамгершілік құндылықтары (Ингартен Р. Исследования по эстетике. М.1962)  Н.Ресчер өзінің құндылықтар типологиясында оларды əртүрлі адамзаттық  қажеттіліктерімен,  мүдделерімен,  талап-тілектерімен  байланыстырады.  Н.Ресчер  бойынша  құндылықтардың  мынадай  категориялары  бар:  материалдық, экологиялық, моральдық, əлеуметтік, саяси, эстетикалық, діни,  интелектуалдық, кəсіби, сезімдік.  Құндылықтардың типологиясын сондай-ақ ресейлік жəне қазақстандық  зерттеушілер де келтіреді. РҒА əлеуметтік зерттеулерінің мəліметі бойынша  негізгі он төрт құндылықтың тұрақтылығы байқалады (яғни адамдардың  құндылықтың санасының негізін құрайтын жəне ресейліктер өмірінің əртүрлі  салаларында үнемі өзінің ықпалын байқататын құндылықтар): адам өмірі,  еркіндік, адамгершілік, қарым-қатынас, отбасы, жеке бақыт, ұрпақ көбейту,  əрекеттің мəні жəне күнкөріс көзі ретіндегі жұмыс, игілік (кіріс, денсаулық),  инициативтілік (дəстүрді құрметтеу), тəуелсіздік, мейірімділік, беделділік,  заңдылық.  ҚР ҰҒА саясаттану жəне əлеуметтану институтының 1996 жылғы мəліметі  бойынша республика тұрғындары үшін ең басты құндылықтарды былайша төрт  218  топқа біріктіруге болады  жүктеу/скачать 3.17 Mb. Достарыңызбен бөлісу: