Деректер қорын басқару жүйесінің архитектурасы

ДҚБЖ ортасында бес негізгі компонент бар: жабдық, бағдарламалық жасақтама, мәліметтер, процедуралар және пайдаланушылар.

Жабдық. ДҚБЖ және қосымшалардың жұмыс істеуі үшін кейбір жабдықтар қажет. Кейбір ДҚБЖ-лар тек операциялық жүйелердің немесе аппараттық құралдардың белгілі бір түрлерімен жұмыс істеуге арналған, ал басқалары кең ауқымды аппараттық құралдармен және әртүрлі операциялық жүйелермен жұмыс істей алады. Әдетте МҚБЖ-на жедел жады мен дискілік кеңістіктің белгілі бір минимумы қажет, бірақ жүйенің қолайлы өнімділігіне жету үшін бұл ең аз конфигурация жеткіліксіз болуы мүмкін.

Бағдарламалық жасақтама. Бұл компонент операциялық жүйені, ДҚБЖ бағдарламалық жасақтамасын, қолданбалы бағдарламаларды, егер желіде МҚБЖ пайдаланылатын болса, желілік бағдарламалық жасақтаманы қамтиды. Әдетте, қосымшалар C, COBOL, Fortran, Ada немесе Pascal сияқты үшінші буын тілдерінде немесе SQL сияқты төртінші буын тілдерінде жазылады, олардың операторлары үшінші буын бағдарламаларына енеді. ДҚБЖ-да кірістірілген процедуралық емес тілдерді, есептер генераторларын, формаларды, графиканы және тіпті толыққанды қосымшаларды қолдана отырып, қосымшаны жылдам дамытуға арналған төртінші буын құралдары болуы мүмкін.

Деректер соңғы пайдаланушы тұрғысынан маңызды компонент болып табылады. Мәліметтер базасында жедел деректер де, метадеректер де бар, яғни. «деректер туралы деректер».

Мәліметтер базасын жобалау және пайдалану кезінде ескеру қажет нұсқаулар мен ережелерді қамтитын процедуралар: ДҚБЖ тіркеу; жеке ДҚБЖ құралын немесе қосымшасын қолдану; ДҚБЖ-ны іске қосу және тоқтату; ДҚБЖ резервтік көшірмелерін құру; аппараттық және бағдарламалық жасақтаманың ақауларымен жұмыс істеу, оның ішінде істен шыққан компонентті анықтау, істен шыққан компонентті түзету (мысалы, жабдықты жөндеу техникін шақыру арқылы) және ақаулық жойылғаннан кейін мәліметтер базасын қалпына келтіру; кестені қайта құру, дерекқорды бірнеше дискілерде қайта құру, өнімділікті жақсарту және қайталама сақтау құрылғыларындағы деректерді мұрағаттау.

Қолданушылар: мәліметтер базасының клиенттері, мәліметтер базасының әкімшісі, қолданбалы бағдарламашылар. Бұл компонент 9-дәрісте толығырақ талқыланады (ДҚ әкімшілігі)

ДҚБЖ-лері сипаттамалары мен қызметтері бойынша айтарлықтай ерекшеленеді. Логикалық тұрғыдан оларда үш компонентті ажыратуға болады. (Cурет2)

Жобалау құралдарының ішкі жүйесі - бұл мәліметтер базасын және олардың қосымшаларын жобалау мен жүзеге асыруды жеңілдететін құралдар жиынтығы. Әдетте, бұл жиынтыққа кестелер, формалар, сұраулар мен есептер құруға арналған құралдар кіреді. ДҚБЖ-да бағдарламалау тілдері және олар үшін интерфейстер бар. Мысалы, Access бағдарламасында бағдарламалаудың терең білімін қажет етпейтін макро тіл және Basic тілінің нұсқасы, Visual Basic for Application.

Өңдеу ішкі жүйесі жобалау құралдарының көмегімен жасалған қолданбалы компоненттердің өңделуін қамтамасыз етеді. Мысалы, Access 2002 кесте деректерімен форма элементтерін байланыстыратын форма құрастырушыны ұсынады.

ДҚБЖ-нің үшінші компоненті - оның ядросы (DBMS Engine) жобалау және өңдеу құралдары мен деректердің ішкі жүйесі арасында делдал рөлін атқарады. Мәліметтер қорының қозғалтқышы басқа екі компоненттен кестелер, жолдар және бағандар түрінде көрсетілген сұраныстарды алады және бұл сұраныстарды физикалық құрылғыдан мәліметтерді жазатын және оқитын операциялық жүйенің командаларына айналдырады.

Сонымен қатар, мәліметтер базасының қозғалтқышы транзакцияны басқарумен, құлыптаумен, сақтық көшірмемен және қалпына келтірумен айналысады.

Microsoft Access 2002 үшін екі түрлі ядро ұсынады: Jet Engine және SQL Server. Jet Engine шағын дербес және ортақ мәліметтер базасы үшін қолданылады. SQL Server қозғалтқышы үлкен мәліметтер базасына арналған.