Қарастырылатын сұрақтар: Зат есім сөзжасамының зерттелуі. Зат есімнің синтетикалық тәсіл арқылы жасалуы. Зат есімнің синтетикалық сөзжасамы екі морфеманың қатысы арқылы жүзеге асуы, олар: негіз сөз бен жұрнақ. Сын есімнің синтетикалық тәсіл арқылы жасалуы. Сын есім жасауға негіз болатын сөз таптары, сөз тұлғалары. Сын есімнің сөзжасамдық жұрнақтары. Есімдерден сын есім жасайтын өнімді жұрнақтар. Етістіктен сын есім жасайтын өнімді жұрнақтар, етістіктерден сын есім жасайтын өнімсіз жұрнақтар. Синтетикалық тәсілдің де сан есім жасауға қатысатыны, оның өзіндік ерекшелігі, бұл туралы түрлі көзқарастар. Синтетикалық тәсілдің есімдік жасауға қатысы. Үстеу сөзжасамға кедей сөз табы. Үстеудің жасалуының өзіндік ерекшелігі. Үстеудің сөзжасамдық түрлері: аналитикалық, синтетикалық тәсілдер, көнеру арқылы үстеуге көшудің белгілі орын алатындығы.
Тапсырма: Зат атауларының синтетикалық тәсіл арқылы жасалуы деген не? Көп мағыналы және бір мағыналы жұрнақтар? Синоним жұрнақтар деген не? Кіріккен атауларға А.Ысқақов қандай анықтама берген?
Жаттығу жұмысы: 191-жаттығу. Зат есімдерді теріп алып жасалу жолына, тұлғасына қарай кесте бойынша топтап жазыңыздар («Қазіргі қазақ тілі» жаттығулар жинағы. –А.,1997). 237-жаттығу («Қазіргі қазақ тілі» жаттығулар жинағы. –А.,1997). Есімдіктің жасалу жолын түсіндіріңіз. Талдау үлгісі: әлдеқандай-бірігу тәсілі арқылы жасалған, аналитикалық тәсіл. 312 –жаттығу («Қазіргі қазақ тілі» жаттығулар жинағы. –А.,1997). Негізгі, туынды үстеуді ажыратып, туынды үстеудің қалай жасалғанын талдаңыздар; үстеудің аналитикалық, не синтетикалық тәсіл арқылы жасалғанын ажыратыңыздар; көнеру арқылы жасалған үстеуді тауып, оның себебін түсіндіріңіздер. Талдау үлгісі: таңертеңнен қара кешке- тіркестіру арқылы жасалған үстеу, аналитикалық тәсіл, үш мүшелі тіркесті үстеулер.
7- тақырып. Семантикалық сөзжасам.
Семантикалық сөзжасам. Тіл біліміндегі транспозиция туралы ілімдерге шолу. Транспозиция түрлері. Конверсия құбылысы туралы.
Сөздің антонимдік, синонимдік, көпмағыналылығының даму сипаты. Көпмағыналылық пен омонимия құбылысының арақатынасы. Оның номинация теориясы негізінде түсіндірілуі.
8-тақырып. Аналитикалық сөзжасам
Синтаксистік сөзжасам тәсілі. Синтетикалық сөзжасамның қалыптары, ол туралы көзқарастарға шолу. Есім сөздердің синтаксистік сөзжасамы. Есім сөздер негізінде жасалған біріккен сөздер мен қос сөздер. Есім негізді күрделі сөздер. Олардың зерттелуі, орфограммасы туралы көзқарастар. Күрделі сөздердің атау теориясы арқылы зерделенуі. Етістік негізді сөздердің синтаксистік сөзжасамы. Күрделі етістіктер – сөзжасамдық аспектіде, зерттелуі, ғылыми пікірлерге шолу. Күрделі етістіктің сыңарларының мағынасы мен олардың сөзжасамдық мағыналары, сөзжасамдық тізбек жасау қасиетінің молдығы. Етіс тұлғалы туынды етістіктер. Олардың семантикалық сыры мен сипаты, ғылыми көзқарастар. Сөзжасамның үлгілерінің өнімділік, құнарлылылқ сипаттары, тіл дамуындағы маңызы.
Достарыңызбен бөлісу: |