Минимизациялау деп логикалық функцияларды аппаратық
Жылуөткізгіштіктің стационарлы және стационарлы емес
жүктеу/скачать 160.31 Kb. Pdf көрінісі
|
| 1 Жылуөткізгіштіктің стационарлы және стационарлы емес
Жылу өткізгіштік — дененің температура айырмасы бар нүктелері арасында бір нүктеден екінші нүктеге жылу энергиясын жеткізу қасиеті; дененің температурасы жоғары жақтан температурасы төмен жағына қарай жылу өткізу қабілеті. Жылуөткізгіштің негізгі заңдары. Жылулықтың таралу процессін жалпы алғанда және жылу өткізгіштік сондай-ақ, дененің температурасының таралуымен тығыз байланысты. Сондықтан, алдымен температуралық өріс және температура градиенті ұғымдарымен байланыстығын анықтау керек. Температуралық өріс деп, сол моменттегі қаралып отырған дененің барлық нүктелеріндегі температураларының лездегі, сол момент уақыттағы, шамаларының жиынтығын айтады. Егер, дененің қандай болмасын, температурасының уақыт аралығында өзгермеуі және сондықтан, ол, тек ғана, кеңістіктегі координат нүктелерінің (x,y,z) функциясы болуы, онда, мұндай температуралық өрісті тұрақталған немесе тұрақты деп атайды. Егер температура уақытқа байланысты болса, яғни t = f(x, у, z, Ί), онда, температуралық өріс тұрақталмаған немесе тұрақсыз деп аталады. Температуралық өрістің, қарапайым категориясы болып, бір өлшемді тұрақталған өрісі болып есептеледі, ол, бір координатты өске бағытталған, температураның өзгеруін сипаттайды. Өрістегі барлық нүктелердің, бірдей температуралықтарын қосып сыза, изотермиялық бетті табамыз. Бұл беттер, бір бірімен қиылыспайды; олар, өзімен тұйықталмайды, немесе дене шекарасында бітеді. Жылулықтың денеде таралып өтуі, тек ғана, бір изотермиялық беттен екінші жағына температураның төмендеуі бағытында болады. Денедегі, жылулықтың таралу жолы, изотермиялық бетке нормалы бағытпен сәйкес келеді. Δn нөлге үмтылғандағы, изотермиялардың аралық қашықтығының, Δt температура шегінде өзгеру қатынасын температуралық градиенті деп атайды: grad t = lim (Δt/Δn) Δa→0 =dt/ n ḋ Оның, оң бағытта қолдануы температураның ұлғаю бағыты болып есептеледі. Жылулық мөлшері қатынасының, тең шамадағы бет арқылы өтетін уақыттағысы, бұл жылу мөлшерінің - осы бет арқылы өтуін, жылулық ағыны деп атайды. Ф = dQ/d'Ί , Вт. Егер ағын тұрақты болса: Ф = Q/Т Жылулық ағынының беттік тығыздығымен - жылулық ағынының, ауа бетінің қатынасына тең, шама арқылы, осы ағын ағып өтеді, (Вт/м2). q = dФ/dҒ немесе q = Ф/Ғ. Жылу жүргізгіштің (Фурье) негізгі заңына сәйкес, жылулық ағынының тығыздығы, градиент температурасына пропорционалды болады: -λ grad t = -λ t / n ḋ ḋ . Осы формуланың, оң жақ бөлігіндегі теріс таңбаның көрсетуі, таралу бағытындағы, дененің жылулық температурасы азаяды және шама grad t, теріс таңбалы шамада болады. Сонымен, жылу жүргізгішпен берілген жылулық мөлшерін, мына формуламен табады: dQ = -λ(ḋt/ḋn) dF d'Ί. Бүл байланыстылықты 1822жылы Ж. Фурье анықтаған және оны, Фурье заңы деп атайды: жылулық мөлшерін, жылу жүргізгіштік жолымен берілуі, температураның төмендеуіне, пропорционалды уақытына және қима ауданына, жылулықтың таралу бағытына перпендикулярлы болады. Қарапайым жағдайда, қашан жылулық жазық қабырғамен және бір бағытта (х өсі бойымен) таралса, онда Фурье заңы былай жазылады: q x = -λ t/ n = - ḋ ḋ λ t/ x, ḋ ḋ мүндағы λ = - q/grad t. Теңдеудегі (-λ grad t = -λ t / n ḋ ḋ ) көбейткіш х, пропорционалдылығының жылужүргізгіштігі деп атайды. Ол, физикалық көрсеткіш болып, дененің жылулық өткізгіштік қабілеті немесе үдемелі қарқындылығын сипаттайды, заттардың жылу жүргізгіштік процессі және температуралық градиенті кезіндегі, жылу жүргізгіштік әрекетінің жылулық ағыны, тығыздығының санына тең, ол бірге тең. Сонымен, X - өлшем бірлігі Вт/(мК). Заттардың жылу жүргізгіштігі әр түрлі және өте көп санды факторларға байланысты. Газдар үшін, елеулі болып, температурасы мен қысымдары жатады. Мысалы, газ үшін, температураның көбеюінен, жылу жүргізгіштігі артады, ал өте қыздырылған бу үшін, сол сияқты артады, қысымы да, дәл солай артады; сұйықтар үшін, температураның артуынан біраз азаяды. Бұған, су қосылмайды, оның шамамен 120°С температура кезінде, жылу жүргізгіштігі максимумда болады, ал одан ары температурасын көбейткен сайын, судың X кемиді. Көп металлдар үшін, температура ұлғайған сайын, X кемиді. құрылыс материалдары үшін, кеуектілігі мен ылғалдығы ерекше шамасында болады. Кеуектілігі көбейген сайын, X азаяды, себебі материалдардың кеуегі газбен толып, аз жылу өткізгішті болады. Жылуөткізгіштік- температураның біртекті емес таралуы нәтижесінде, жазық ортада микробөлшектердің жылулық қозғалысының нәтижесінде жылудың берілу үрдісін айтамыз. Қатты денелерде үрдіс таза күйінде, ал сұйықтар мен газдарда –ортаның орын ауыстыруының болмауымен орындалады. Жылуберілу - қатты қабырғамен бөлінген, сұйық және газ тәріздес орта араларындағы жылуберілу үрдісін айтамыз. Стационарлы тәртіп деп температуралық өрістің уақыттан тәуелсіз болғандағы жылулық тәртіпті айтамыз. Жылулық ағын Q,, Вт, — уақыт бірлігіндегі берілетін жылу мөлшері (1 Дж/с=1 Вт). Жылу ағынының беттік тығыздығы q, Вт/м 2 , — жылуалмасу бетінің Р ауданының бірлігі арқылы өтетін жылу ағыны. q = Q / F . Жылу ағының сызықтық тығыздығы , Вт/м, — цилиндрлік құбырдың ұзындық бірлігіне байланысты жылулық ағыны: . (2) Материалдың жылуөткізгіштігі немесе жылуөткізгіштік коэффициенті λ , Вт/(м ∙ К), — жылу ағынының тығыдығының q температура градиентіне қатынасына тең шама: λ = q / |grad T| . (3) Қабырға беттеріндегі и температура айырымы диапазонындағы орташа интегралдық жылуөткізгіштік: , (4) мұндағы — температураға байланысты жылуөткізгіштік. Жылуөткізгіштіктің температурадан тәуелділігі t , °С, сызықтық функция түрінде көрсетуге болады: , (5) мұндағы λ 0 — 0°С кезіндегі жылуөткізгіштігі, Вт/(м'К); b — тәжірибе арқылы анықталатын, материалдың табиғатынан тәуелді, тұрақты шама, . шамасы (5) тәуелділікті қолдану кезіндегі, қабырғаның орта арифметикалық температурасы арқылы анықталатын : . (6) Кейбір материалдардың жылуөткізгіштігі (λ = const) қосымшадағы 1- кестеде келтірілген. |