-11 ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРДЫ ВОЛЕЙБОЛДАҒЫ ҚОЗҒАЛЫС

202 
Волейбол материалына негізделген сабақтардың басты бағыты-волейбол 
арқылы оқушылардың дене тәрбиесі мәселелерін шешуге көмектесу, осы ойынның 
дағдыларының негіздерін үйрету және тұрғылықты жері бойынша сабақтан тыс 
уақытта жүйелі жаттығулар жасау әдетін қалыптастыру, ол үшін тиісті білім мен 
дағдыларды қаруландыру. Сабақтарда олар волейболшыларды дайындамайды, 
секцияда немесе спорт мектебінде волейбол ойнауды үйренген оқушыларға 
артықшылық бере алмайды. Сонымен қатар, олар мұғалімге сабақ өткізуге 
көмектесуі керек. 
Волейбол ойнаудың техникасы мен қарапайым тактикасын зерттеу дене 
шынықтыру сабақтарында 5-11 сыныптарда және спорт секцияларында (сыныптан 
тыс жұмыс түрі) жүзеге асырылады. 
Волейбол сабақтарын өткізу кезінде ойын әдісіне тән ерекшеліктер сақталуы 
керек: іс-әрекеттерді сюжеттік ұйымдастыру, ұжымдық іс-әрекетке негізделген 
қызығушылықтың жоғарылауы, тәуелсіз шешімдер қабылдауға жағдай жасау және 
бастаманы көрсету. Қарсыластық бастамалар тек оқу ойындары кезінде ғана емес, 
сонымен қатар жеке жаттығуларда да болуы керек (қабылдауды кім дәл орындайды, 
допты кім ұзақ жонглерлейді және т.б.). 
Сабақтың дайындық бөлігіне сынып ұйымы (құрылыс, сабақ тапсырмаларын 
хабарлау) және жылыну (5-8 мин) кіреді, оған саусақтар мен қолдарды, тізе мен 
Тобықты жылытуға арналған жаттығулар, әртүрлі секірулер, Имитациялық 
техникалық әдістермен қозғалыстар кіреді. Жылыту тапсырмалары сабақтың негізгі 
міндеттеріне сәйкес келуі керек. 
Негізгі бөлімде (30-35 мин) волейболдың ойын әдістерін оқыту және бекіту, 
балалар ағзасының жас ерекшеліктерін ескере отырып, доппен Имитациялық, 
жетекші, негізгі жаттығулардың көмегімен физикалық қасиеттерді дамыту 
міндеттері шешіледі. 
Волейбол бойынша оқу бағдарламасында тіректер мен орын ауыстыруларды, 
доптың төменгі және жоғарғы берілістері мен берілістерін, тікелей шабуылдаушы 
соққыны, жалғыз блоктауды зерделеу, сондай-ақ қорғаныс пен шабуылдағы 
қарапайым тактикалық әрекеттерді зерделеу көзделуге тиіс. 
Волейбол сабақтарында оқушыларға ойын туралы, жарыс ережелері, жеке 
гигиена, ойын техникасы мен тактикасының негіздері туралы теориялық ақпарат 
беріледі. 
Ойын техникасын үйрету кезінде сабақтың жалпы уақытының 70% - на дейін 
доп жаттығуларына бөлу керек. Игерілген материалды бекіту ретінде сынып ішінде, 
шағын волейбол сабақтары арасында, Жеңілдетілген ережелер бойынша ойындар, 
волейболдың техникалық-тактикалық әдістерін орындау бойынша жарыстар өткізу 
қажет. 
Волейболдан спорт секциялары осы спорт түрімен айналысқысы келетін 
оқушылар үшін ұйымдастырылады. Іріктеу кезінде ата-аналардың келісімі, сынып 
жетекшісі мен дәрігердің рұқсаты қажет. 
Волейбол секциялары ұлдар мен қыздарға (8-9,10-11,12-13 жас), ұлдар мен 
қыздарға (14-15,16-17 жас) бөлек жинақталады. 
Балалар топтары үшін сабақтардың ұзақтығы - аптасына екі рет 60 минут, 
жасөспірімдер топтары үшін - аптасына үш реттен кем емес 90 минут. 

203 
Жасөспірімдер мен жасөспірімдер топтарында оқушылар ойын техникасы 
мен тактикасының негіздерін меңгереді. Секциялардағы жаттығу сабақтары мен 
волейбол сабақтарын оқушылардың денесіне жүктеменің жоғарылауымен де, 
зерттелетін материалдың көлемінің ұлғаюымен де ажыратамын. 
Жарыс кезеңінде оқушылар өз сыныптары үшін мектеп біріншілігінде, мектеп 
үшін аудан, қала және т. б. біріншіліктерінде ойнайды. 
Волейболдан басқа, топтар ішінде және топтар арасында дене шынықтыру 
және ойын техникасы бойынша жарыстар өткізу қажет. 
Оқушылардың өзіндік жұмысы-бұл дене шынықтыру, ойын техникасын 
жетілдіру, ұсынылған әдебиеттерді зерттеу бойынша тапсырмаларды орындау. 
Оқу күні режимінде волейболдан жаттығулар ұзартылған үзілістерде және 
ұзартылған күн топтарындағы дене шынықтыру сабақтары кезінде қолданылады. 
Мұнда жаттығуларды таңдаудағы негізгі нұсқаулық "Волейбол"бөлімінде 
зерттелген жаттығулар болады. 
Волейбол ойыны аумағы 9∕18 м алаңда өткізіледі. Ортаңғы сызық алаңды 
екіге бөліп тұрады. Ортаңғы сызықтың үстіне екі бағанға керілген волейбол торы 
орнатылады. Жасөспірім ер балаларға арналған тордың биіктігі – 220 см. қыздар 
үшін 210 см. болады. Ойынға әрқайсысына 6 ойыншыдан болады. Ойынға диаметрі 
65 – 68 см. салмағы 250 г – дық доп пайдаланылады. Бір команданың 
ойыншылары үштен артық қол тигізуіне болмайды. Бір ойыншы допқа екі рет қол 
тигізуі рұқсат етілмейді. Ойын барысында доп қай алаңға түссе, сол команда осы 
жолы ұпайдан ұтылған болып есептеледі. Жасөспірімдер ойыны 3 немесе 5 
кезеңнен тұрады. 
Ережелері: 
1. Доп жерге тисе; 
2. Команда допқа үш реттен артық қол тигізсе; 
3. Доп лақтырылса немесе қолда кідіріп (ұсталынып) қалса; 
4. Доп дененің белден төмен кез – келген жеріне тисе; 
5. Ойыншы допқа қатарынан екі рет қол тигізсе; 
6. Ойыншы торға тиіп кетсе; 
7. Қарсы жақтағы допқа ойыншының қолы тиіп кетсе; 
8. Доп кезексіз ойынға қосылса; 
9. Допты арнаулы орыннан ойынға қоспаса; 
10. 
Допты ойынға қосқан кезде сол ойыншы алаңның сызығын басып 
тұрса немесе ішке еніп кетсе; 
11. 
Ойынға қосылған доп бағанға, торға т.б. тиіп немесе алаңнан шығып 
кетсе. 
Волейболда допты берудің тәсілдері 
Волейбол ойынының ереже – талабы мынадай айла – тәсілдерден тұрады: 
оқушылардың орын ауыстыруы, допты бір – біріне беруі, допты ойынға қосу, 
шабуыл соққысы және оған тосқауыл қою. Волейболдағы орын ауыстыру 
тәсілдерін тіркемелі адыммен, қосарланған адыммен, жүгірумен, секірумен, 
бағытты кенеттен өзгертумен және допты құлап бара жатып алумен орындайды. 
Волейболда допты берудің екі тәсілі болады. 
1. Допты жоғарыдан беру. 

204 
Ол үшін волейболшының тұрысынан ойыншы бір аяғын екіншісінің жанына 
әкеліп доп бағытына сәйкес қозғалыс жасап, ілгері қарай бүгіліңкіреген күйде 
допты қолдарын жоғары көтеріп қарсы алады. Доп қолына тиісімен жазылып, 
серпіле бере оны тиісті жаққа бағыттап жібереді. 
2. Допты төменнен беру. 
Бұл жағдайда қол алда, алақандар біріктіріліп ұсталады. Қолдың қозғалысын 
қиындатпау үшін оны еркін ұстайды. Соққыны жұмсарту үшін, допты қабылдау 
кезінде екі шынтақты жақындатады, қолдың қарын (тоқпақ жілікті) көтеріп, 
бұрады. 
Ойын алаңында тұру және орын ауыстыру. 
Дұрыс тұра білу - жаңа бастаған волейболшы үшін басты шарт. Ойыншының 
дұрыс қалпы аяғы иық кеңдігінде тізеден бүгілген күйде кеуде ілгері еңкейтіледі, 
аяқтың біреуі шамалы ғана ілгері шығарылады. Қол шынтақтан бүгіліп, бір-біріне 
қаратылады. Бұл қалып тұрақты болып қалмауы керек, ол ойын кезіндегі жағдайға 
байланысты үнемі өзгеріп отырады. Егер тордан шоршыған допты қабылдау керек 
болса, онда ойыншы біршама бүгіледі де, секіре жазылып, допты соғу арқылы 
ойынды жалғастырады. 
Волейболшылар алаңда қосарланған адыммен жүгіру және секіру арқылы 
орын ауыстырады. 
Допты төменнен тіке ойынға қосу 
Допты ойынға қосу торға қарап тұрғанда орындалады. Шынтақ буыннан 
бүгілген бір қолмен белдің деңгейінде допты алда ұстап тұрады. Екінші қол сермеу 
үшін артқа қарай созылады. Саусақтар шамалы ғана алақанға қарай бүгіледі. 
Ойыншы допты жоғары қарай сәл лақтырып қалып, созылған қолмен допты ұру 
арқылы ойынға қосады. 
Допты соғумен қатар ойыншы бір мезгілде артта тұрған аяғын жазып, алда 
тұрған аяғына дененің салмағын түсіреді. 
Допты ойынға қосқаннан кейінгі ойыншының қалпы доптың соңынан 
ұмтылғандай ыңғайда болады. 
Тіке шабуылдау соққысы 
Шабуылдау соққысы екпін алудан, секіруден және жеке соққы жасаудан 
тұрады. Ұшып келе жатқан допты көргеннен кейін, қолдарын алға әрі жоғары 
көтере серпіле секіру керек. Ұратын қол допты соғу үшін сермеледі. Кеуде шамалы 
ғана артқа шалқайтылады. Соғу кезінде кеуде соғатын қолмен бір мезгілде ілгері 
қарай ұмсынады. 
Соққы допқа күшті тиюі үшін қолдың ұшы бос ұсталуы керек. Соққы дәл 
болуы үшін саусақтар жинақы болғаны дұрыс. 
Шабуыл соққыларын жасауды бірден үйрену қиын. Сол себепті сабақта 
болмаса жеке жаттығу кезінде мына қимыл-қозғалыстарды орындап машықтанған 
жөн: 
• Бір не екі қадаммен секірген кездегі аяқ пен қол қимылдарының 
үйлесімділігін орындап көру; 
• Шабуыл соққысын жасау; 

205 
• Екпін алып, тор арқылы теннис добын лақтыру (бұл жаттығуды 
орындағанда шабуылдап доп соғуға тән қимыл-қозғалыстардың ырғағын сақтай 
білу); 
• Резеңке серіппедегі (амортизатордағы) допты ұру; 
• Екпін алып секіріп, теннис добын қағып алу; 
• Теннис добын жоғары лақтырып, тор арқылы "шабуыл соққысын" жасау 
(әуелі тек жай секірістен және жұппен орындау); 
• Тордың маңындағы ұстағышқа (держатель) бекітілген допты соғу; 
Серігінің көтере лақтырып берген добын тор арқылы соғу. 
Қорытындылай келе, әр түрлі қимылдарды түрлі қарқында,бағытта,түрлі 
жылдамдықпен орындай отырып,адам ағза жүйесінде және ішкі қүрылыстарына 
жақсы әсер алады. 
Адам ойын үрдісі кезінде жоғары эмоциялды жүктеме және үлкен қуанышқа 
бөлініп,қанағат алады. Дене тәрбиесі жүйесінде волейбол ойынының маңызы зор. 
Балалар және үлкендер қажетті дағдыларды имене отырып,өз бетінше үнемі 
дене шынықтыруды жетілдіруге,ден саулықты сақтауға, көңіл- күйін көтеруге 
және ұзақ өмір сүруге мүмкіндік бар. 

жүктеу/скачать 5.2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: