Назарбаев Қазақстан халқына кезекті
жүктеу/скачать 1.32 Mb.
|
Әншілік дауыстарының дауыс диапазонының кестесі
Хор дауыстары:
Жеке дауыстар:
Вокалдық өнерде әншілік дауыс түрлерін анықтау ғылыми тұрғыдан кеңінен зерттеліп көптеген заңдылықтары қалыптасқан. Ғалым-фониатор Е.Н.Малютин әнші дауысын таңдай доғасының көлемі арқылы анықтауға болады деген. Оның тұжырымы бойынша таңдай құрылымы терең, әрі ойыс доғалы болса, дауыс солғұрлым биік болатынын, ал таңдай доғасы таяз болса дауыс төмен, әрі жуан болады деп тәжірибе жүзінде дәлелдеген [23]. Малютиннің тұжырымы Рауль Юссонның жаңа теориясының пайда болуына себепші болатын шешуші факторлардың бірі болып саналады. Нәтижесінде, жаңа электрофизиологиялық фонетика теориясы құрылған, оны ғалым-фониатор Р.Юссон «нейрохроникалық» теория (немесе «нейромоторлық» теория) деп атады [24]. Ол әншілердің дауыс түрлерін айқындауда дауыс пернелерінің еттерін қозғалысқа келтіретін сезімтал нейрондардың кемегімен дауыс пернелерінің тербеліс жиілігін хронаксиметр арқылы зерттеп, үш түрге бөлген: күшті, аралық және әлсіз импедансты. Әншілер импедансты бейсаналық түрде басқарады. Хронаксия - ең қысқа уақыттағы дауыс пернелерінің еттерінің жиырылуы. Дауыс пернелерінің тербеліс жиілігі миллисекундпен өлшенген. Р.Юссон тәжірибесі нейрохронаксия ұғымын дүниеге әкелді. Дауыс түрін анықтауда дауыс пернелерінің ең қысқа уақыттағы тербеліс жиілігі төмендегі көрсеткіштер арқылы байқалған: сопрано - 0,065, 0,070 мл.сек; коллоратуралық сопрано - 0,055 мл.сек; мецце-сопрано - 0,095 мл.сек; тенор - 0,075, 0,080 мл.сек; баритон - 0,100,0,105 мл.сек; бас - 0,140,0,150 мл.сек. Хронаксия әдісі табиғи дауысты дәлірек ажыратып табуға мүмкіндік берді. Дауыс түрін анықтауда көмей мен дауыс пернелерінің анатомиялық құрылымы әр әншіде әртүрлі болатыны ғылыми іәжірибелерден айқындалып отыр. Айталық жоғары дауысты әншінің көмейі кіші, қалқан шеміршегі дөңес, трахея жузік шеміршегі де нәзік жіңішке және дауыс пернелері қысқа жіңішке, нәзік келеді. Жуан дауысты әншілердің көмейі үлкен, қалқан шеміршегі үшбұрыш түрінде алға бұлтиып шығып тұрады, дауыс пернелері ұзын, жуан болады ал трахея жүзік шеміршектері ірі болады. М.И.Фомичевтың тәжірибесі бойынша биік дауысты әншілердің дауыс пернелерінің ұзындығы - 15-17 мм, ал көлденеңнен - 2,5-3 мм, төмен дауыстыларда - 19-22 мм, көлденеңнен 3,4- 4,5 мм болатыны жайында анықтамалар келтіреді. Ғалым М.С.Эрбштейн бет сүйектерінің құрылымы арқылы да дауыс түрін ажыратуға болады деген пікір айтқан [25]. Ән айту өнері – ықылым заманнан бері көптің ортасына жылдам жетіп, кең таралатын өнердің ең түсінікті және көне түрі. Әншілік өнер әншінің дауыспен орындауы, музыканың бейнелік- идеялық мазмұнын әнші дауысының мәнерімен, күшімен жеткізу болып табылады. Қорыта айтқанда дауыс түрінің нақты анықталуына ғылыми тәжірибелердің тұжырымдары мен ұстаздар тәжірибесінің қорытындылары негіз бола алады, өйткені әнші өнерінің ұзақтығы дауыс түрінің дұрыс анықталып, дауыс техникасының еркін қалыптасуына тікелей байланысты. жүктеу/скачать 1.32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|