О каугабай p65
-ТАРАУ “СЕЛДЕГI” КЕМЕЃГЕРДIЃ КЕЛБЕТI
жүктеу/скачать 0.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| 17-ТАРАУ
“СЕЛДЕГI” КЕМЕЃГЕРДIЃ КЕЛБЕТI АЛАТАУДАЅЫ АЛАПАТ НЕМЕСЕ ЋЫЗЫЛАЅАШТАЅЫ ЋЫРЅЫН. Алматы облысыныѓ Аћсу ауданындаѕы топан судыѓ ћайѕы-ћасiретi “Ћызылаѕаш ћырѕыны” деген атпен халыћтыѓ жадында ћалды. Алапат сел, жойћын-тасћын #ткен жердi #з к#зiммен к#рiп, тып-типыл болѕан ауылдыѓ орнында тџрып жљрегiм ауырды. ;йткенi селге кеткен 45- адамныѓ ћазасын егiле айтћан кiсiнiѓ с#зi жљрек емес сай- сљйегiѓдi де сырћыратћандай едi. Ћџдай-таѕаланыѓ ћџдiретiнде шек жоћ ћой. Бiраз адам ажалынан бџрын опат болса мџндаѕы мешiтке, мешiттегiлерге Ћџдай таѕаланыѓ кќрi жљрмептi. Тасћын шексiз залал-апат ќкелген ауылда мешiт дiн аман тџр. Сондай-аћ ауылдыѓ жота тџсындаѕы ћорым-мазарларѕада топан су бармаѕан. Жойћын тасћын мешiт пен мазарлардан басћасын тљк ћалдырмай жермен жексен етiптi. Ћаралы #ѓiр, су жойѕан сџрыћсыз мекендi, су аѕызѕан дќу тастар мен ћџлаѕан аѕаштарды к#ргенде Есiк к#лiнде 1963 жылы болѕан топан су сойћаны ерiксiз еске тљстi. Содан соѓ 1973 жылѕы Медеудегi жойћын- селдiѓ дљрбелеѓi к#з алдыма келдi. ;йткенi ол кезде мен “Алматы апат алдында тџр” деп љрейленгендердiѓ с#зiн естiген бозбала – студент едiм. Жарыћтыћ Димекеѓнiѓ басын бќйгеге тiгiп, жанын шљберекке тљйiп, Медеуде б#гесiн љстiнде, тасћын су жиегiнде селге ћарсы т#тенше iс-ћимыл тобын баћылап, #зi де тiлсiз жаумен жанталаса айћасћанын к#зiмен к#ргендер бiрде маѕан ќсiрелемей ќѓгiмелеген болатын. Б#гесiн љстiнде жљрген Димекеѓ мен оныѓ ћасындаѕы Орталыћ комитеттiѓ гаражында ћызмет еткен орыс азаматын бiр ћатерден ћџдай саћтап ћалады. Ћатты сел тасћыны келiп, б#гесiндi џрѕанда к#кке шапшыѕан су тасћыны екеуiн аѕызып кете жаздайды. Зќресi џшћан бiр топ гидротехник ћорћып т#мен ћашады. Димекеѓ ћолындаѕы дыбыс кљшейткiш арћылы “Азаматтар, сабыр саћтаѓыздар. Дљлей тасћын соѕылып ћайта ћайтты. Ендi ћауiп жоћ, љрейленбеѓiздер. Б#гесiн љстiнде тџрѕан менi су аѕызып кеткен жоћ ћой. Сондыћтан, 157 таѕы да айтамын сабыр саћтаѓыздар, азаматтар” деп ары ћарай машаћаттанып жатћан мамандармен кеѓеседi. Димекеннiѓ кљзетшiсiнiѓ айтуынша Ћонаев СОКП орталыћ комитетi Саяси бюросыныѓ мљшесi болѕандыћтан ћауiптi аймаћћа (сел) баруѕа рџћсат етiлмеген. Апат хабары келгенде басшы кабинетiнде отыра алмайды. Жоѕарѕы жаћтыѓ тќртiбiн тындамай, ћауiптi елемей, тќуекелге барып Медеудегi т#тенше жаѕдай штабын #зi баћылауына алады. Кљндiз-тљнi кiрпiк ћаћпай тiлсiз жаумен айћасћан штаб жџмысшыларын, ћуатты техника кљштерiн жќне тасћынѕа ћарсы арнайы мекемелер мен ќскерилердiѓ ќрекетiн Димекеѓ тiкелей #зi баћылады. Ћонаев атаѕы мен беделiнiѓ арћасында Чехославакиядан су соратын арнайы насостар ќкелiндi. Яѕни, бiр ћиырдаѕы шетелдерден де к#мек келдi. Сол апатты сел Димекеѓнiѓ #зi 1963 жылы тауды ћопарып салдырѕан б#геттi жарып #ткенде Алматыныѓ теѓ жартысы суѕа кетiп, Ћызылаѕаштыѓ кебiн киер едi. Ћонаевты ћазiр халыћ текке ќулие демейдi. ;йткенi Медеудегi осы апаттыѓ бiр болатынын Димекеѓ 10-жыл бџрын болжаѕан. Сондыћтан 60-шы жылдардыѓ басында тауда жойћын жарылыс жасап, Медеудегi ћазiргi плотинаныѓ селге ћарсы алѕашћы ћалћанын тџрѕызды. Тџйыћ судан ћџлаѕан тас пен лай сол б#гесiн-ћалћаннан т#менге ћарай аћпай жиналѕан су апатты селдi елестеткен едi. Алдымен Ћџдай таѕала, содан соѓ Ћонаевтыѓ селге ћарсы амал мен iс ќрекетi, аћылмен бiлiп џйымдастырѕан iсiнiѓ нќтижесiнде Алматы бiр жойћын апаттан аман ћалѕан едi. Бџл ќлемде аѓызѕа айналѕан оћиѕа болды. ;кiнiштiсi, мџны тарихшылар айтпайды. жүктеу/скачать 0.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|