О каугабай p65
жүктеу/скачать 0.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| ДИМЕКЕЃНIЃ ДАРХАНДЫЅЫ
Димекеѓ мџражайына келмесе к#ѓiлi ћџлазитын Ва- силий Васильевич Зотов ЦК гаражында ћатардаѕы жљргiзушi болѕан. Димекеѓе ћатысты есiнен кетпейтiн љш оћиѕаны Василий жиi ћайталайды. ЦК гаражында М. есiмдi тљрiк жiгiт iстейдi. Басћа жерден де табыс таба ма, аћша онда к#п болса керек. Бќрi ћат, бќрi зќру кезде М. «Волга» машинасын алѕысы келедi. Алдымен #тiнiшiн тiкелей бастыѕына айтып к#редi. Бас- тыћ с#збџйдаѕа салып, наћты ешнќрсе айтпайды. ;йткенi оны жџмысћа аларда: «ЦК-да сџрамшаћтыћ болмайды, љлкен љйден аны-мџны дќметпейсiѓдер» деп ескерткен. Димекеѓнiѓ алдына келсе кiмдi де болса ренжiтпейтiн кеѓдiгi мен дархандыѕын бiлiп алѕан М. бiр ретiн тауып, љлкен кiсiге кiредi. Кљнде кешкiлiк «Вечерняя Алма-Ата» газетiн баспаханадан алдырып оћитын Димекеѓе осы жолы газеттi ќкелу М-ѕа жљктелсе керек. Кабинетiнде жалѕыз отырѕан Димекеѓе алдымен газеттi бередi. Ол кiсi аман- дыћ-саулыћ сџрайды. М. шаруасы бiткеннен кейiн кiшкене кiдiрiп, «Димаш Ахметович, #зiѓiзге #тiнiшiм бар едi», – дейдi. «Айт, ћысылма, не жаѕдай?» – «Волга» машинасын алайын деп едiм. Соѕан к#мектессеѓiз!» – «Оѕан аћшаѓ жете ме?» – «Жетедi, ескi машинамды сатамын». К#п #тпей М. «Волга» жеѓiл машинасын алады. Ћонаевтыѓ #зiне кiрiп «арызданѕаны» љшiн бастыћтар кейiн оѕан сыбаѕасын да бередi. 278 Арада отыз жыл уаћыт #тiп, Димекеѓ зейнеткерлiк демалыста жљргенде, Т#лебаев к#шесiндегi гљлзарда М. кездейсоћ Димекеѓе кездесiп ћалады. Димекеѓнiѓ зейнет- те жљргенiн бiлмей ме, «Сiз берген машина тозды, ендi жаѓасын алсам деп едiм» дейдi. Сонда жљргiзушi М-ныѓ ќлi кљнге дейiн тљр-тљсiн, тiптi фамилиясын џмытпаѕан Димекеѓ: «Типанов жолдас, мен ћазiр зейнеткермiн. Ендi бџл #тiнiшiѓдi орындай алмаймын», – дейдi оѕан кљлiмсiреп. Василийдiѓ енесi Мария Тимофеевна вокзал жаћтаѕы темiр жолдыѓ бойында тџрады. Рельс љйiнiѓ дќл тљбiнен #тедi екен. Пойыз #ткен сайын ескi љй дiрiлдеп, к#рпе, жастыћ ћџлап, ыдыс-аяћ шылдырлап, кейде жарыћ с#нiп ћалып, дљрсiлдеген темiр жолдан ќбден ыѕыр болады. Арыз, шаѕым жазбаѕан жерi ћалмайды. Ћызы Вера соѓын- да тќуекел ћылып, љлкен љйге жетiп, сќтi тљскенде бiр т#тенше жолмен Димекеѓнiѓ кабинетiне кiрiп келедi. Кеѓ кабинетте к#п адам отырады. Оларѕа айтып жатћан кеѓесiн ћоя тџрып, Димекеѓ абыржып тџрѕан ћыздыѓ с#зiн тыѓ- дайды. Оныѓ шаруасы сќтiнде тиiстi адамѕа жљктеледi. С#йтiп, рельс жолдан азап к#рген отбасы Айнабџлаћ жаћ- тан љй алады. * * * Жетiсу жерiндегi бiр совхозда егiн #те бiтiк #седi. Бидай бас алып, масаћ байлаѕан кезде астыћты алћапты к#руге Димекеѓ келедi. Егiннiѓ iшiнде тџрып, бiр бидай- дыѓ масаѕын љзiп, дќнiн аузына салады. Ћасындаѕы аудан- ныѓ бiрiншi хатшысы ол да бiр масаћты љзiп, болашаћ нанныѓ дќмiн татады. Димекеѓ мен хатшы с#йлесiп, дќм татып жатћанда совхоз директоры ћалай шыдасын. Ол да бiр уыс к#к ба- лаусаны жџлып алып, оны аузына тiстеп Димекеѓдерге ћарап «жеп» тџрады. * * * Димекеѓнiѓ ата жџрты Балћаш #ѓiрiне жиi келiп, аудан орталыѕы Баћанаста елмен етене жаћын кездесу #ткiзуi #мiрiнiѓ соѓына дейiн жалѕасты. Бiр сапарында Димекеѓ мектеп, балабаћшаларды к#рiп, малшы балала- 279 ры оћитын интернатћа келедi. Алдын ала дайындалѕан басшылар, мектеп директорлары шамалары келгенше «жоћтан бар жасап», бќрiн џйымдастырады ѕой. Интер- наттаѕы бес-алты балаѕа жаѓа киiм кигiзiп, тiптi шџлыћ, аяћ киiмдерiне дейiн ауыстырса керек. Бiр баланыѓ аяѕына тќрбиешiлер асып-сасып жљрiп, размерi љлкен аяћ киiм кигiзiп, алдыѓѕы ћатарда тџратын топтыѓ iшiне ћосады. Интернат ауласына кiрiп, ћатар тџрѕан кiшкене балалар- дыѓ ћасына жаћындаѕан Димекеѓ ћызыћ болѕанда су жаѓа дќу аяћ киiм киген сол балдырѕанныѓ жанына келiп, оны жерден к#терiп алып, ћалай оћып жљргенiн сџрайды. Осы сќтте ћолћылдаѕан љлкен бќтеѓке баланыѓ аяѕынан сыпы- рылып жерге тљседi. К#рiп тџрѕан басшылар ћатты ыѓѕай- сызданады. Димекеѓ мџны к#рмегенсiп, баланы басынан сипап, оныѓ жаѓа киiмiне к#з салмай, жанарын басћа жаћћа тайдырып ќкетедi. * * * Белгiлi Раћымбай Ћаналиев Димекеѓмен бiрнеше рет кездесiп, суретке тљсiрiп, ќѓгiмесiн тыѓдаѕан фотограф едi. Ћазаћстанѕа одаћтас республикалардыѓ барлыћ бас- шылары келген бiр алћалы кеѓесте Медеу жаћта ћонаћ- тарѕа арналѕан демалыс џйымдастырылады. Ќдейi балыћ жiберiлген бассейннен ћонаћтар шоршытып шортан аулайды. Ћармаћты салса болды, шабаћ, сазандар iлiнiп жатады. Димекеѓнiѓ бџѕан онша ћџлћы болмайды. ;збек- станныѓ сол кездегi басшысы Шараф Рашидов балыћ «аулаудыѓ» ћызыѕын к#рсе керек. Димекеѓ оѕан iшiнара #збек с#зiн ћосып ќзiлдеп, Шараф ќканы кљлдiрiп жљредi. Жаѓа тiс салуына байланысты Димекеѓнiѓ с#зi кейде бџзылып, тџтыѕып шыѕатын к#рiнедi. Асыћћанда быдыћ- тап кететiн Раћымбайѕа бiрде «Ћараѕым, сен де мен сияћ- ты «кекеш» екенсiѓ ѕой» дейдi. Љлкен адамныѓ ћџрдасын- дай ќзiлдегенiне ћуанып, бойын батылдыћ билеген Раћаѓ бiр к#ѓiлдi ќѓгiме кезiнде «Аѕа, оттыѕыѓыз жаћсы екен. Сiзден маѕан ескерткiш-тќбќрiк болсын. Осы затыѓызды ћаладым», – дейдi. «Ей, iнiм, менiѓ «ауруым» оттыћ жи- нау. Ћайта сен бер маѕан ћолыѓдаѕы к#к оттыћты» дейдi Димекеѓ оѕан кљлiп. Раћымбай Димекеѓнiѓ «хоббиi» оттыћ жинау екенiн кейiн бiледi. 280 Желтоћсан оћиѕасы кезiнде Димекеѓмен тљскен суреттерi #зiне сор болѕан Раћымбай да жазаѕа iлiнiп кете жаздаѕан. * * * Димекеѓ бiр туыс-жаћындыѕы бар жасы #зiмен ша- малас ћџрдасымен машина iшiнде ќѓгiмелесiп келе жата- ды. Жол џзаћ болса керек. Емен-жарћын ќѓгiме ћызып, арасында ќзiл-ћалжыѓ да айтылады. Димекеѓдi #зiмсiнiп с#йлейтiн ћџрдасы: – Саѕан айтатын #кпем к#п, – дейдi. — Жолда келе жатып #кпе айтпайды, — дептi оѕан Димекеѓ. * * * Димекеѓ Алматыдаѕы #зiне орнатылѕан бюст- ескерткiштi ашылѕанда бiр-аћ рет к#рген, содан кейiн ћасы- на жаћындамаѕан. |