О каугабай p65
жүктеу/скачать 0.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЋЫЗЫЛБ,РIК – ЋЫЗЫЛБАС ЕМЕС
| НЕГЕ ТЉСIМЕ КIРДI
Зейнеткерлiкке шыћћан соѓ Димекеѓнiѓ љйiне бџры- нѕы достары, туыстары жќне кезiнде #зi #сiрген жаны таза, ары аћ адамдар жиi келiп, аћсаћалмен ќѓгiмелесiп тџрѕан. Белгiлi бiр аћын сќлем беруге барѕанда iнiсiнiѓ ќйелiне «Мынау Ысты. Ћайныѓ болады. Алдына мљше салып, табаћ тарт» деп ет астырады. Туыс аѕа љйiнде ћызара б#ртiп к#ѓiлдi отырѕан аћын Димекеѓе џнайды. Со- ѓында жаћсы ыћыласћа жаны жадырап, толћыѕан аћк#ѓiл аћын: «Аѕа, Ыстыда екi џлы адам бар. Сiз мџны бiлесiз бе?» – дейдi. Ћапелiмде не дерiн бiлмеген Димекеѓ: «Жоћ, мџны бiлмеймiн», – дейдi. Сонда аћын орнынан тџрып, «Оныѓ бiрi сiзсiз, бiрi менмiн» деп шабыттана #леѓ оћиды. «Иќ, аћындар осылай асћаћтап с#йлеуге тиiс», – деп Димекеѓ оѕан риза болып, арћалы аћынѕа шыѕармашылыћ табыс тiлейдi. Бџл аћын кейiн денсаулыѕына байланысты таѕдыр тќлкегiне тљсiп, ќрi #мiрден тљѓiлiп, ќрi тџрмыс ћаражаты- нан тарыѕып жљредi. Ћос шыраѕы заћымдалып, к#з ауруы асћынып, «жљйке-жљрегiне» салмаћ тљскен аћын тљс к#редi. Тљсiнде Димекеѓ екеуi бiр т#секте жатады. Бiраћ бастары ќр жаћћа тартады. Таѓертеѓ бусанып оянады. К#п #тпей тљсiн бiр жерлесiне барып жорытады. «Мынау жаћсылыћ ћой. Џлы адамныѓ тљсiѓе кiргенi – олжа-баћ, баѕыѓды сынап, жыр бќйгелерiне ћатысып к#р, жеѓiмпаз атанарсыѓ» дейдi оѕан жерлесi. Димекеѓ елестеген тљс #зiне рух, ћуат берген аћын, батыр-ћањарман Бауыржан Момышџлыныѓ 90-жылдыћ мерейтойына байланысты #ткен жыр сайысына ћатысады. 37 С#йтiп, ойламаѕан жерден бас бќйге — «темiр тџлпарѕа» ие болады. Димекеѓнiѓ бойындаѕы ерекше ћасиет туралы аћын- жазушылар арасында ќѓгiме болѕанда белгiлi аћын, «Ше- шен елiнiѓ батыры» атанѕан Рафаэль Ниязбеков осы естелiк-шындыћты жиi ћайталайды. ЋЫЗЫЛБ,РIК – ЋЫЗЫЛБАС ЕМЕС Асы, Тљрген деген атаћты жайлау-#лкеде #сiп-#нiп, Хантќѓiрi сiлемдерiндегi шџрайлы жерлердi ћоныс-мекен еткен албан-ћызылб#рiк ежелден iргелi ел. Батырлары дастан, аћындары аѓыз болѕан ћызылб#рiктен Ер Ќжiбай, Б#лтiрiк, Ћџланаян Ћџлманбет сияћты атаћтылар шыћћан. Ел билiгiн де к#п жаѕдайда ћызылб#рiктер џстаѕан. Хантќѓiрi ћазаћтарыныѓ: «Ћызылб#рiкше с#йле- сейiк», «Ћызылб#рiктiѓ ертоћымыныѓ #зi бiр кiсiнi алдай- ды», «Америкада да бес љй ћызылб#рiк бар» дейтiн тќлсiм- мќтелдер ћанат жайып, iргелi тайпаныѓ атын жалпаћ ћазаћћа айѕаћтап келедi. «Ћџдай ћосћан ћџда болады» деген ѕой. Димекеѓдi Алла-Таѕала осы ћызылб#рiкке ћџда ћылѕан. Димекеѓнiѓ туѕан ћарындасы Нќйлќ ћызылб#рiк iшiнде белгiлi ќулет- тен шыћћан ћоѕам ћайраткерi Мырћасым Серiкбаевтыѓ џлы Дќулетпен тџрмыс ћџрѕан. 1916 жылѕы Албан к#терiлiсi к#семдерiнiѓ бiрi Серiкбай Ћанаевтыѓ немересi Дќулет Димекеѓе кљйеу бала. Ћџда-туыстыћтары жарасып, сый- ласћан Ћонаевтар мен Серкебаевтардыѓ ћыл #тпес жегжат- тыћ байланыстары кљнi бљгiнге дейiн љзiлмеген. Облысћа iссапары кезiнде Димекеѓ ата салтты џстанып, ћџдалары- нан ћия #тпеген. Ћџдалары да Димекеѓнiѓ жаћсылыћ, ћуаныштары кезiнде љйiне келiп, бiр дас-тарћанда отырып, талай «ћызылб#рiкше шќй iшiп» ћаућылдасып жарасћан. Ћаза-ћайѕыда хабарласћан. Бiр жылы Димекеѓ ћызылб#рiктердiѓ ежелгi ћоныс- жайлауы Асыдаѕы шопандар тойына келедi. Бiр т#беде отырѕан љлкендерге алдымен сќлем берiп, ћарияларымен ќѓгiмелеседi. «Ћызылб#рiктiѓ шалдарына сќлем беру парыз» деп ќзiлдейдi. Љлкен бiр саланыѓ бастыѕы болуы керек ћасындаѕы сапарлас серiгiне: «Сен осы ћызылб#рiк деген жџртты бiлесiѓ бе?» – дейдi. «Бiлем, Димеке, бiр кiтаптан 38 оћыѕам. ;здерi бiр баскесер, бџзыћ халыћ болѕан» деп ол ћызылб#рiктi «Батырлар жырындаѕы» Ћобыланды шабатын ћызылбастармен шатастырса керек. Димекеѓ ешнќрсе де- мей кљлiп ћана ћояды. Бiр кезде халыћ к#п жиналѕан салта- натты жиналыс #тетiн жерге келедi. Ел-жџртпен кездес- кенде кейде кљлдiре ќзiл-ћалжыѓ айтуды џнататын Димекеѓ ендi жанындаѕы сапарласына «Мына ћаптаѕан халыћтыѓ бќрi таѕы ћызылб#рiк. Ћызылб#рiк деген жџрт мiне осы» дейдi. Бiрге жљрген сапарласы сонда ѕана ћызылб#рiктiѓ ћазаћтыѓ бiр руы екенiн бiлiп, жаѓсаћ кеткенiн сезiп, Ди- мекеѓнен кешiрiм сџрап, аѕаттыѕын жуып-шаяды. Соѓында ќрi патша, ќрi ћызылб#рiкке ћџда Димекеѓнiѓ ћџрметiне арнайы сойылѕан малдыѓ басы мљжiлiп, дастарћан басында ќѓгiме басталады. Жас ќншi, кљйшiлер #нер к#рсетедi. Димекеѓнiѓ ћџдасы, бџрынѕы Кеген ауданыныѓ бiрiншi хатшысы Сќдуаћас Серкебаев дќм љстiнде ћонаћтарын кљлдiру љшiн ћызылб#рiктер жа- йында ћызыћ ќзiл-ћалжыѓдар айтып, с#зiнiѓ соѓында «Мына ќн салып, домбыра тартып, би билеп жатћан жеткiншектердiѓ бќрi ћызылб#рiктiѓ балалары. Ендi ћызылб#рiктiѓ кiм екенi тљсiнiктi шыѕар» дегенде Диме- кеѓ ћатты кљлiп, сапарласына ћарайды. Бџдан кейiн Димекеѓнiѓ сапары Асыдан Ћарћараѕа жа- лѕасады. жүктеу/скачать 0.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|