Омонимдер, антонимдер, синонимдер және көп мағыналы сөздер



Дата17.02.2024
өлшемі21 Kb.
#492193
№4 семинарлық сабақ


Омонимдер, антонимдер, синонимдер және көп мағыналы сөздер
Омоним туралы түсінік-шығуы жағынан да, мағына жағынан да басқа-басқа, айтылуы және жазылуы бірдей сөздер.
Омоним сөздерді көп мағыналы сөздерден ажырату қажет. Өйткені бұлардың үйлестігінен гөрі айырмашылыктары көбірек. Қазақ тілінде ат деген түрде біріне-бірі байланысы жоқ, екі-үш түрлі сөз бар.

  1. Ат – жұмыс көлігі;

  2. Ат – есім, атау;

3.Ат – етістік (бұйрық рай).
Мәндес сөздер (Синонимдер) -Тұлғалары белек, мағыналары жуық
Мәндес сөздер көркем әдебиеттің, оның ішінде поэзия тілінің ең бір қажетті қүралы. Керкем сөз шебері Мәндес сөздерді дүрыс қолдана білуі арқылы айтпақ идеясын дәл үсыну, образды әсерлі етіп шығару сияқты шарттарды жүзеге асырады. Ұйқас жасауда да ақын Мәндес сөздердің кемегіне жүгінеді. Бір сөзді шағын микротексте, яғни бір сейлемнің немесе бір өлең шумағының ішінде қайталамау сияқты қарапайым эстетикалық талапты орындау үшін де Мәндес сөздер бірден-бір қажет қүрал болып табылады. Бұл қажеттікті Абай жақсы сөзініп, Мәндес сөздердің дүрыс жүмсалуына баса кеңіл белген. Еңалдымен, ол Мәндес сөздердің мағыналық реңктерін айтпақ ойының мазмүнына сай қолдануды көздеген. Антоним (гр. ἀντι- — «қарсы», гр. ὄνυμα — «ат», «атау») — мән-мағынасы бір-біріне қарама-қарсы қолданылатын сөздер[1]. Лексикологияда құбылыстың (күн — түн), ұғымның (бақ — сор, жақсылық — жамандық), сапаның (жаңа — ескі), қимылдың (кіру — шығу), т. б. қарсы мәндегі сөздердің мағыналары антонимдік жұп құрайды. Заттың атауын білдіретін сөздердің антонимдік жұбы болмайды. Сонымен қатар антоним қарама-қарсы мағына арқылы сөздердің мағыналық тұтастығы мен біртектілігін де білдіреді. Тілдегі кейбір сөздер бірнеше мағынада қолданылады. Екі не одан да көп мағынада қолданылатын сөздер көп мағыналы сөздер деп аталады. Көп мағыналы сөздер бір сөз табынан болады және бір негізден таралады. Мысалы, адамның немесе жан-жануардың көзі, иненің көзі, терезенің көзі, бұлақтың көзі, білімнің көзі, істің көзі. Осы тіркестердегі «көз» сөзі – бір негізден тараған зат есім.
1-тапсырма
Барыс - жануар.
Барыс - ойын барысы, əңгіме барысында. Би іс қимыл. Би қожа.
2-тапсырма
Мықты-әлсіз. Жақсы-жаман. Шығу-кіру.
3-тапсырма


Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет