«Өнеркәсіптік желдету»

Q = 9·10(20-10) = 900 Вт.

1) Қоғамдық үйлерге және өндірістік бөлмедегі жылу түсуінің көздері?

2)Адамның жылу бөлгіштері мөлшерлерден пайда болады?

3) Келтірілген сәулелену коэфиценті нешеге тең болады?

4) Әйел адамның жылу бөлгіштігі неше пайыз құрайды?

5) Баланың жылу бөлгіштігі неше пайыз құрайды?

Жылу алмасудың сандық мінездемесі F=1 м² теңдеуімен өрнектеледі.

Жылу алмасу теңдеуі

,

(24)

мында α – сулені сыртқа шығаруының және конвекцияның жылу алмасукоэфиценті α=( α_к + α_л);

t₁ – сұйық бетіндегітемпературасы

t₂ – қоршаған ортаныңтемпературасы.

Жылу алмасу сондықтан мінездемесін дәлірек аныықтау үшін α және β коэфицентерін әрбір нақты жағдайда дұрыс табу қажет. Критериялық формадағы физикалық процестердің үқсастығын бейнелеитін өлшемсіз формалардың қолдану жолдармен олардын анықтамасын табуға болады:

,

(25)

мында Nu, Ar, Re, Pr΄, Lo – Нуссельттің, Архимедтің, Рейнольдстің, Прандтляның, Ломоносовтың критериялары (сәйкес).

Архимедтің критериясы (Ar) – гидромеханикалық критериясы, оны табиги конвекция шартындағы тығыздық айырмасының салдарынаң су қозғалысың тандағанда қолданады:

,

(26)

мында g – ауырлық күшінің үдеуі, м/с²;

l – жылу және массаалмасудың бетін анықтайтың өлшем, м;

v – кинематикалық тұтқұрлығының коэффициентті , м²/с;

q₁, q₂ – одан еркін қашықтықтағы және шекаралық қбаттағы ауа тығыздықтары.
Егер жылу алмасу масса алмасуымен ере жүрсе, онда табиғи конвекция шарттарында Ar критеридің орнына Грасгофтың (Gr) критериін қолдануға болады, мұнда ауа тығыздығы температурамен алмастырылады:

,

(27)

мында: t₁, t₂ –сұйықтын бетіндегі және қошаған ауаның температурасы;

β = 1/273.

Рейнольдстің критериін (Re) гидродинамикаға ұқсас процесті айтуға болады:

Re = ,

(28)

мында: v – ауа қазғалысының жылдамдығы, м/с.

Прандтлдің критериін(Pr) —термикалық, жылу алмасу процесін сипаттайды(жылу беру процессі)

,

(29)

мында а – температура алмасу коэфиценті, м²/с.

Прандтлянің критериі (Pr΄) - диффузиондық,масса тасымалдауын сипаттайды(сонымен қатар булану процесі)

,

(30)

мында D – диффузия еоэфиценті, м²/с.

Жалпы формуладағы Ломоносов критериі енгізілген(еоіксіз және табиғи конвекцияларының қатынасын ескертеді)

.

(31)

,

(32)

мында λ –ауа және су орташа температураларына тәуелдік жылу өткізгіштің ауа булы қоспаның коэффиценті;

l – ауа қозғалысының бағыты ыдытағы судың ұзындығы;

Nu – Нуссельттің термикалық критери

Н – геометриялық фактор
Геометриялық фактор

,

(33)

Мында ∆h – сұйықтың тік бетінен ыдыстың шығынқығадейін арақашықтығы.

Су бетінен беілетін сәуле сыртқа шығаруының жылу мөлшері

,

(34)

Мында с_пр – сәуле шығаруының келтірілген коэффиценті;

F – беттін ауданы;

Т₁,Т₂ – қоршаған ауаның және сұйықтың бетінің температуралары;

ψ – бұрыштық коэффицентугловой коэффициент.
Мысал Ашық сулы ваннаның бетінен бөлмеге келетін айқың жылу мөлшерін анықтау керек.ваннаның өлшемі bl = 1,2·1, тереңдегі температурасы t_ж = 35⁰С, судың деңгейі шығыңқыдан ∆h=0,08 м ара қашықтықтан орналасқан. Қоршаіан ортаның параметірлері t_в = 18⁰С, φ = 50%, t_р = 7,5⁰С. Ұзындығы 1 м ваннаның жағынан судың ағысы бағытталған, ваннанын бетінің үстіндегі ауаның жылдамдығы υ = 1м/с.
Шешуі. Конвективтік жылу алмасудың коэффицентің анықтаймыз

,

(35)

мында λ = 2,63·10^-2 Вт/(м·с) – ауаның жылуөткізгіші;

l = 1 м.

Рейнольдс, Архимедтің, Ломоносовтің критерилердің мәнін анықтаймыз.

Re = =,

.

1) қандай жағдайда сұйық буланады?

2) Архимедтін критери не үшін қолданады?

3) Нуссельттің критериін не үшін қолданады ?

4) Рейнольдстің критериі не үшін қолданады ?

5) Ломоносовтің критериі не үшін қолданады?

Еркін сорғалаудың кеңістікте ағыпктуіне, сондай ортамен толтырылғанна, тыныштық күйде болғанына байланысты пайда болады. Ауа сорғалау ауа ортасында қозғалғандықтан, гидравлика көзқарасы бойынша олар су басқын болып табылады. Егер сорғалау мен қоршаған ауа тығыздықтары бірдей болса, онда сорғалаудың бөлігі түзу болып табылады. Тығыздықтары әр түрлі болғандықтан сорғалаудын бөлігі қисаяды.

Тік бүрыш саңылаудан шыққан еркін сорғалау өзгерәске ұшырап, қимада шенберге тияу формасына ие болады.Кестеде тәжірибе жолмен алынған Г:Н Абрамовичтің формулалары келтірілген.
4 кестеде - Г:Н Абрамовичтің формулалары келтірілген.

№ п/п	аты	Белгәлеу	Сорғалауды бастапқы	Сорғалаудың негізгі учаскісі
Осесиметриялық сорғалаулар
1	Бастапқы қимадан сорғалаудың помосына дейін арақашықтығы	h0/d0	0,145/α	-
2	Бастапқы учаскісінін ұзындығы	l0	0,335d0/α	-
3	Осьтық жылдамдық	vx/v0	1
4	Шығын	Lx/L0
5	ауаны бойынша орташа жылдамдығы	vx/v0
6	Шығыны бойынша орташа жылдамдық	vx/v0
7	Сорңалаудын диаметірі	dx/d0
8	Сорғалаудың осіне температураның құламауы		-
9	Орташа температура
Жазық сорғалаулар
1´	Бастапқы қимадан сорғалаудың помосына дейін арақашықтығы	h0/b0	0,41/α	-
2´	Бастапқы учаскісінін ұзындығы	l0	0,515b0/α	-
3´	Осьтық жылдамдық	vx/v0	1
4´	Шығын	Lx/L0		1,7/
5´	ауаны бойынша орташа жылдамдығы	vx/v0
6´	Шығыны бойынша орташа жылдамдық	vx/v0
7´	Сорңалаудын диаметірі	bx/b0

Ескерту

х – сорғалаудың есептеу қимасынан бастапқы қимасына дейін арақашықтығы, м;

d₀ – шығатың сонылаудың диаметірі, м;

d_х – арақашықтықтағы сорғалаудың диаметірі,м;

b₀ – тесік тәріздес сонылаудың қалындығы, м;

Мысал. Шығатың саңылаудың диаметрі 300м, ауанын шығатың жылдамдығы 10 м/с. Сығылған бастапқы қимасынан 2м арақашықтығы бар сорғалаудың диаметірі және ауаның жылдамдығын анықтау.

Шешуі. Есепте шығару үшін еркін оссиметриялық сорғалауға берілген формуланы қолданамыз. Берілген қиманың сорғалауы бастапқы учаскісінде орналасқаның айқындау керек.

Сорғалаудың бастапқы учаскісінің ұзындығын анықтаймыз.

м.

2>1,44 болғандықтан, берілген қима бастапқы учаскіде орналасады, мынадай формуламен қрлданамыз.

Остік жылдамдығы тең

vx = м/с.

Шығыны ббойынша орташа жылдамдығы.

Еденге сақтамаға дейін 4,1 м арақашықтығы берілген. Саптамадан берілгнен жұмыс аймағына дейін арақашықтығы 1,8 м, т.е. х = 4,1-1,8 = 2,3 (жұмыскердің басына дейін).бекітілген жұмыс аймағынан ауданы D_р.з=1,5 м диаметірмен сипатталады. Ауаның температурасы : қоршаған 24^ºС, ішкі 35^ºС.

1) еркін сорғалау- бұл…. ?

2) қандай жағдайда сорғалау су басылған ьолып табылады?

3) тік бұрыш санылаудан шыққан сарғалау қандай қима болады?

4) ауалық сорғалау- бұл…. ?

5) сорғалау түрлер виды струй?

,

(36)

Мұнда. t_р.з- жұмыс аймағындағы ауанын температурасы

t_р – жұмыс орынның ауа

t₀ –себезгелік потрубоктан шғатын ауаның температурасы;

Егер Р_Т < 1, ондаауа адиабатикалық салқындатуға ие болады, егер Р_Т > 1 – жасанды политропикалқ салқындау, егер Р_Т < 0,6 есептеуді келесі жолмен жалғастырады:

1. 
   себезгілейтін потрубканың қимасының ауданы мынадай формуламен анықтайды
   

,

(37)

Мында, x – себезгелейтін потрубоктан жұмыс аймағына дейн арақашықтығы, м;

n – тәжірибелі коэффициент, себезгілейтін потрубоктың түріне тәуелді сорғалаудың өзгерісін сипаттайды.

2. 
   себезгілейтін потрубоктан шығатын ауаның жылдамдығы
   

,

(38)

Мында v_р – жұмыс аймағындағы мөлшерленетін жылдамдығы ;

m – тәжірибелі коэффициент, себезгілейтін потрубоктың түріне тәуелді жылдамдықттан өзгерісін сипаттайды.

Р_Т = 0,6-1 мәнінде келесі келесі формула үсынылады

F0 =

(39)

v0 =

(40)

Р_Т > 1 мәнінде ауаның жасанды салқындауын жасау орыды болып табылады. Р_Т > 1 жасанды салқындауы проекцияланғанда табамыз.

;

(41)

vВ = ;

(42)

.

(43)

Бөлінетін зиянды концентрацияларды азайту үшін ауа себезгілердің есептеу келесі түрде жасалнады. Концентрация айырмасының қатынасы есептеледі:

,

(44)

Мында К_окр – қоршаған ауаға бөлінгнен зиянды конйентрациялары, мг/м³;

К_р – жұмыс аймағындығы шектеулі рүқсат етілгнен конйентрациялар, мг/м³;

К_П – себезгілейтін потрубоктан берілетін, олардың ауадағы конйентрациясы, мг/м³.

1) ауа себезгілердің классификациясы?

2) ауа себезгілердің есептеу әсері?

3) көлбеу және гаризонталді сорғалаулары бойынша ауа себезгілердің есептеу әдістемесі кіммен ұсынылған?

4) р_т > 1 болғанда қандай салқындауды қолданады?

5) қандай жағдайды ауа себезгі сорғалаудың өзі адамның тыныс аймағына бағыттау керек?

2 Гурвич Я.А. Химический анализ. М.: Высшая школа, 1985. – 148 с.

3 Пирумов А.И. Обеспыливание воздуха. М.: Стройиздат, 1974.   146 с.

4 Рихтер Л.А., Волков Э.П., Покровский О.О. Охрана водного и воздушного бассейнов от выбросов ТЭС. М.: Энергоиздат, 1981. – 148 с.

5 Родионов А.И., Клушин В.Н., Торочешников Н.С. Техника защиты окружающей среды. М.: Химия, 1989.   255 с.

6 Стадницкий Г.В., Родионов А.И. Экология. Учебное пособие для ВУЗов. М.: Высшая школа, 1998. -  243 с.

7 Унифицированные методы анализа вод/Под ред. Ю.Ю. Лурье. М.: Химия, 1973. – 156 с.
Қосымша:
8 Берлянд М.Е. Прогноз и регулирование загрязнения атмосферы. Л.: Гидрометеоиздат, 1985. – 322 с.

9 Вилесов Н.Г., Костюковская С.Б. Очистка газовых выбросов. Киев: Техника, 1971. – 142 с.

10 Гордон Г.М., Пейсахов И.Л. Пылеулавливание и очистка газов. М.: Металлургия, 1968. – 268 с.

11 Лавчак И.Ф., Воронов Ю.В. Охрана окружающей среды. М.: Стройиздат, 1988. – 244 с.

12 Мосягин В.И., Порунов А.Н. Планирование и учет природоохранной деятельности/Текст лекций. Л.: 1989. – 128 с.

13 Преображенский В.П. Теплотехнические измерения и приборы. М.: Энергия, 1978. – 256 с.

14 Скалкин Ф.Ф., Капаев А. Энергетика и окружающая среда. М.: Энергоиздат, 1981. – 268 с.

15 Старк С.Б. Пылеулавливание, очистка газов в металлургии. М.: Металлургия, 1977. – 233 с.