Есімі
|
Өмір сүрген уақыты
|
Туған жері
|
Шығу тегі
|
Тұстас өмір сүрген билеушілер
|
Сыпыра жырау Сұрғылтайұлы
|
|
|
|
|
Шалкиіз
Тіленшіұлы
|
|
|
|
|
Асан қайғы (Хасан Сәбитұлы)
|
|
|
|
|
Қазтуған Сүйінішұлы
|
|
|
|
|
Есімі
|
Қатысқан саяси оқиғалары
|
Шығармалары
|
Өлеңдерінің мазмұны
|
Сыпыра
|
|
|
|
Шалкиіз
|
|
|
|
Асан қайғы
|
|
|
|
Қазтуған
|
|
|
|
№2 кесте. ХІҮ-ХҮ ғ.ғ. Қазақстан территориясында өмір сүрген жыраулар
Есімі
|
Өмір сүрген уақыты
|
Туған жері
|
Шығу тегі
|
Тұстас өмір сүрген билеушілер
|
Доспамбет жырау
|
|
|
|
|
Марғасқа
жырау
|
|
|
|
|
Бортоғашұлы Жиембет
жырау
|
|
|
|
|
Ақтамберді Сарыұлы
|
|
|
|
|
Бұқар Қалмақанұлы
|
|
|
|
|
Есімі
|
Қатысқан саяси оқиғалары
|
Шығармалары
|
Жерленген жерлері
|
Өлеңдерінің мазмұны
|
Доспамбет жырау
|
|
|
|
|
Марғасқа
жырау
|
|
|
|
|
Бортоғашұлы Жиембет
жырау
|
|
|
|
|
Ақтамберді Сарыұлы
|
|
|
|
|
Бұқар Қалмақанұлы
|
|
|
|
|
Сабақты бекіту сұрақтары:
Қазіргі кезде ақын-жыраулық дәстүр сақталған ба?
Ақындық, жыраулық өнер адамына туа біткен қасиет пе, әлде оны үйренуге бола ма?
Ежелден келе жатқан қазақтың қандай әндерін білесіңдер?
Өздерің білетін музыка аспаптарының пайда болу тарихын әңгімелеп беріңдер.
ІІІ. Ой қозғау. Шығу парағы: Жалпы «Қазақ халқының шығармашылық дәстүрі» тақырыбынан
Бүгінгі тақырыпта нені білдік ?
|
Тақырып сөздер үшін маңызды тұсы не деп білесіздер?
|
Тақырыпқа қызықтың ба, қандай өз пікірлеріңді?
|
|
|
|
Үйге тапсырма: 48-49 -параграфты оқу. Тақырып соңындағы сұрақтар мен тесттарға жауап беру. Кестелер мен тапсырмаларды орындау. Хронология мен сөздіктерді жазып оқу.
Сабақтың тақырыбы: § 50. ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы тарихи шығармалар
І. Үйге берілген тапсырмаға байланысты сұрақтар
Мәдениет пен өркениеттің қандай айырмашылықтары бар?
Қазақ халқын өркениетті елдер қатарына жатқызуға бола ма?
Мектептің үлкен рухани орта екендігін дәлелдеңдер.
Қазақ халқында осы күнге шейін қандай әдет-ғұрып, салт-дәстүрлер сақталған?
қазақтардан ертеден келе жатқан жерлеу дәстүрінің әлі де өзгермеу себептерін түсіндіріңдер.
ІІ. Жаңа сабақты оқытуға байланысты тапсырмалар
№1 кесте бойынша жұмыс
І. Махмут Хайдар
|
ІІ. Бабыр
|
ІІІ. Саид
|
М. Хайдар жетім қалған соң, Кабулды билеген бөлесі Бабыр оны қол астына алады. Оны Моғол ханы Саид өзіне сұратып, мемлекет жұмыстарын атқаруға үйреткен. Өзінің қызын беріп, үйлендірген. М. Хайдар 1540-1551 жылдары Кашмир уәлаятында билік жүргізген. 1551 жылы ол жансыздардың қолынан қаза табады
|
Кабулды билеушісі
|
Моғол ханы Саид
|
№2`сызба бойынша жұмыс «Түрік шежірсінің тарихы»
№3 кесте бойынша жұмыс
«Тарих –и Рашиди» еңбегі не туралы айтылған?
|
«Шыңғыснама» шығарманың мазмұны не туралы баяндалған?
|
«Жылнамалар жинағы» шығарма мазмұнының мәні не?
|
|
|
|
Сабақты бекіту сұрақтары:
М.Х. Дулати халқымыздың тұңғыш тарихшысы деп аталады?
Қадырғали Қосымұлы мен Ораз-Мұхаммедті не байланыстырды?
Өтеміс қажы Жошы туралы қандай құнды дерек қалдырды?
Әбілғазы шығармасының тарихи маңызы қандай болды?
ІІІ. Ой қозғау. Шығу парағы: Жалпы «ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы тарихи шығармалар» тақырыбынан
Бүгінгі тақырыпта нені білдік ?
|
Тақырып сөздер үшін маңызды тұсы не деп білесіздер?
|
Тақырыпқа қызықтың ба, қандай өз пікірлеріңді?
|
|
|
|
Үйге тапсырма: 50-параграфты оқу. Тақырып соңындағы сұрақтар мен тесттарға жауап беру. Кестелер мен тапсырмаларды орындау. Хронология мен сөздіктерді жазып оқу.
Сабақтың тақырыбы: Қорытындылау сабағы
ІІ. Тест жұмысын жүргізу. ІІ. Тест жұмысын жүргізу.
§31-50 тақырып бойынша І- нұсқада тест сұрақтары дайындалған. 83 сұрақ, 4 жауаппен берілген.
Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы. І-нұсқа
Бесінші тарау.
1.Қазақстанның аумағында дамыған орта ғасырларда қанша қала болды
а)30
ә)9
б)37
в)73
2.Аталған қалалардың қайсысының көлемі 30 гектардан асты
а)Отырар
ә)Бурух
б)Қарнақ
в)Шауғар
3.Таншау деген не
а)мал қора
ә)тандыр
б)канализацияның қарапайым түрі
в)ошақ
4.Х-ХII ғасырлардағы қалалық отырықшылық мәдениетінің дамығандығын білдіретін басты көрсеткіш не болды
а)сауданың дамуы
ә)қолөнердің жетілуі
б)егіншілік,жер өңдеу кәсібі
в)сәулет өнері
5.Макдисидің хабарына қарағанда Таразда айырбас саудасы немен жүргізілген
а)қару-жарақпен
ә)ер-тұрман
б)ешкі түбітімен
в)астықпен
6.Ғаныш деген не
а)күйдірілген бор тас
ә)сары топырақ
б)салық
в)шикі кірпіш
7.X-XII ғасырларда қандай архитектуралық құрылыстар салу ісі ерекше дамыды
а)діни кешендер
ә)сауда орындарын
б)сарайлар салу
в)қамалдар тұрғызу
8.Белгілі адамдардың құрметіне қабір басына тұрғызылған діни құрылыс қалай аталады
а)ескерткіш
ә)кесене
б)сардоба
в)мұнара
9.Адамдардың шығу тегін белгілі бір аңмен байланыстыратын наным-сенім
а)мазда
ә)тотизм
б)зорастизм
в)тәңірлік
10.751 жылғы Атлах шайұасына арабтармен бірлесіп Қытай әскеріне қарсы тұрған тайпа
а)үйсіндер
ә)қарлұқтар
б)ұйғырлар
в)түргештер
11.Араб қолбасшысы Кутейба ибн Муслимнің Шашты басып алған жылы
а)633 жыл
ә)709 жыл
б)751 жыл
в)714 жыл
12.Отырар қаласында туған шығыстың аса көрнекті ғалымы
а)Жүсіп Баласұғұни
ә)Махмұд Қашқари
б)Әл-Фараби
в)Әл-Макдиси
13. «Диуани луғат ат-турк »еңбегінің авторы
а)Махмұд Қашқари
ә)Жүсіп Баласұғұни
б)Ахмет Иугнеки
в)Әл-Максиди
14.Қожа Ахмет Йассауиден қалған ұлы мұра
а) «Ақиқат сыйы»
ә) «Диуан-и хикмет»
б) «Құтадғу білік»
в) «Диуани лұғат ат-түрк»
Алтыншы тарау
15.Моңғол империясының құрылған жылы
а)1155 жыл
ә)1076 жыл
б)1239 жыл
в)1206 жыл
16.Моңғол мемлекеті қанша түмен әкімшілік билікке бөлінген
а)59
ә)80
б)95
в)55
17.Моңғолдардың Жетісу жеріне енген жылы
а)1218 жыл
ә)1219 жыл
б)1217 жыл
в)1211 жыл
18.Алтын Орда қай ұлыстың орнына құрылды
а)Жошы ұлыстың
ә)Шағатай ұлыстың
б)Үгедей ұлыстың
в)Төле ұлыстың
19.Алтын Орда мемлекеті кімнің басқаруымен құрылған
а)Беркенің
ә)Жошының
б)Батайдың
в)Төленің
20.Қай ханның тұсында Ислам мемлекетінің дін болып жарияланды
а)Берке ханның
ә)Жәнібек ханның
б)Тохты ханның
в)Өзбек ханның
21.Ақ Орданың орталығы болған қала
а)Сарайшық
ә)Отырар
б)Сығынақ
в)Шаш
22.Қай ханның кезінде Ақ Орда Алтын Ордадан мүлдем оқшауланды
а)Жұмандық ханның
ә)Өзбек ханның
б)Темір-Мәлік ханның
в)Ұрұс ханның
23.Моғолстан мемлекеті қай ұлыстың орнына құрылды
а)Жошы ұлысының
ә)Шағатай ұлысының
б)Үгедей ұлысының
в)Түле ұлысының
24.Моғолстанның құрылуына басты рөл атқарған тайпа
а)қаңлы тайпасы
ә)үйсін тайпасы
б)арлат тайпасы
в)дулат тайпасы
25. «Батпақ шайқасында»кім жеңіске жетті
а)Әмір Темір
ә)Қызыр-Қожа оғлан
б)Ілияс-Қожа хан
в)Қамар ад-дин
26.Әмір Темір Мауарннахрдың билікті басып алған жылы
а)1370 жыл
ә)1336 жыл
б)1376 жыл
в)1405 жыл
27.Әмір Темір мен Тоқтамыс арасындағы Құндызша деген жердегі шайқас қашан өтті
а)1384 жыл
ә)1395 жыл
б)1393 жыл
в)1391 жыл
28.Ноғай Ордасының іргесін кім қалады
а)Ноғай
ә)Едіге
б)Нұрад-дин
в)Жаңбыршы
29.Батыс Сібір қай жылы Әбілқайыр ханның қармағына өтті
а)1428 жылы
ә)1468 жылы
б)1481 жылы
в)1495 жылы
30.Орыс паишасы III Иванмен өзара сауда қарым-қатынасн орнатқан хан
а)Едіге
ә)Ибақ хан
б)Ұрұс хан
в)Тайбұға
31.Әбілқайыр хан сайланған жылы
а)1382 жыл
ә)1479 жыл
б)1428 жыл
в)1516 жыл
32.Екіретүп шайқасында кім жеңіске жетті
а)Тоқа-Темір
ә)Ұрұс хан
б)Мұстафа
в)Әбілқайыр хан
33.Әбілқайыр қанша жыл хандық етті
а)20 жыл
ә)40 жыл
б)35 жыл
в)60 жыл
34.Хандық өкімет билігіндегі жоғарғы әскери атақ
а)би
ә)мырза
б)бек
в)әмір
35.Әскерлерді азық –түлікпен қамтамасыз ету үшін жиналатын салық
а)баж
ә)тағар
б)қапшуыр
в)құшыр
36.Мұрагердің,яғни хан баласының тәрбиешісі боллды
а)атабек
ә)көкілташ
б)наиб
в)миршикар
37.Отырықшы жер шаруашылығы Қазақстанның қай аймағында басым дамыды
а)Батыс Қазақстанда
ә)орталық Қазақстанда
б)Солтүстік Қазақстанда
в)Оңтүстік Қазақстанда
38.Сығанақ қаласының төңірегіндегі каналдар
а)ұзын,қысқа арықтар
ә)қалмақ,қазақ
б)төмен арық,бозғыл арық
в)жаман,жақсы арықтар
39.ХIII ғасырдың екінші жартысында Сырдария бойындағы қалаларда қандай кәсіп өркендей бастады
а )ұсталық
ә)үйішілік
б)кірпіш күйдіру
в)зергерлік
40.сақ,сармат ,үйсін тайпаларының келбеттер кімдерге ұқсас болған
а)монғолдарға
ә)андрондықтарға
б)славяндарға
в)оғыздарға
41.Қандай оқиға қазақ жеріндегі халық болып қалыптасуы үрдісін 150-200 жылға кешеуілдетті
а)Моңғол мемлекеті
ә)Ақ Орда тайпалары
б)Әбілқайыр хандығы
в)Моғолстан хандығы
42. «Қазақ» атауы XII ғасырға қандай мағынада қолданылып келді
а)еркін адамдар
ә)жауынгерлер
б)көшпелілер
в)бақташылар
43. «Алаш» сөзін қазақ халқының қай аңызынан жиі кездестіруге болады
а)Жошы ханның жорытуылы
ә)Қорқыт ата
б)Алаша хан
в)Оғызнама
Сенізінші тарау
44.Материалдық игіліктер қандай шикізат көзіне негізделді
а)мал басынан алынатын
ә)саудаға
б)қол өнерге
в)жер өңдеу кәсібіне
45.Қуаңшылдық жылдары қандай ырым жасалған
а)көкке табыну
ә)пұтқа жалбарыну
б)тасаттық
в)аруақтарға сиыну
46.Қазақстанның байырғы тұрғындары аспан әлемін қалай атаған
а)көк тәңірі
ә)жаратушы
б)аруақ
в)пір
47.Аталған сәулет өнері ескерткіштерінің қайсысы монғол шапқыншылығынан кейін салынған
а)Айша бибі кесенесі
ә)Білеулі ғимарат
б)Арыстанбаб кесенесі
в)Ақыртас ғимараты
48.Әмір Темірдің бұйрығымен тұрғызылған сәулет өнерінің ғажайып туындысы
а)Қожа Ахмет Йассауи кесенесі
ә)Алаша хан кесенесі
б)Боран мұнарасы
в)Бабаджа-қатын кесенесі
49.XVI-XV ғасырларда далалық сәулет өнерінің үлгісінде салынған
а)Аяққамыр күмбезі
ә)Мырзарабат сардобасы
б)Алаша хан кесенесі
в)Дың ескерткіші
Тоғызыншы тарау
50.Қазақ хандығының құрылуы алғышарттарының бірі сол кездегі Қазақстан жеріндегі екі мемлекеттің ішкі-сыртқы жағдайындағы оқиғалар болды.Ол қай мемлекеттер
а)Әбілқайыр хандығы мен Мауарнахр
ә)Мауанахр мен Моғолстан хандығы
б)Әбілқайыр мен Моғолстан хандықтары
в)Ақ Орда мен Ноғай Ордасы
51.Қазақ хандығы ның құрылуына Қазақста.нның қай аумағында негіз қаланды
а)Батыс Жетісу жерінде
ә)Орталық Қазақстанда
б)Шығыс Азияда
в)Орта Азияда
52.XV ғасырдың басында Әбілқайыр хан кімдермен жеңіліске ұшырады
а)орыс әскерінен
ә)қытайлармен
б)моғол хандығынан
в)ойратттардан
53.Моғолстан ханы кім еді
а)Мұхаммед Шайбини
ә)Әмір Темір
б)Ұбайдаллах
в)Есен-бұға
54.Қазақ хандығының құрылуы туралы қай тарихшы жазды
а)әл-Марвази
б)Мұхаммед Хайдар Дулатти
в)Рашид ад-дин
55.Қазақ хандары Сыр бойындағы қалалар үшін қанша жыл соғысты
а)20 жыл
ә)30 жыл
б)25 жыл
в)10 жыл
56.Керей хан бастаған қол Түркістанға қай жылы шабуыл жасап,қаланы Қазақ хандығының қол астына қаратты
а)1470 жылы
ә)1482 жылы
б)1485 жылы
в)1466 жылы
Оныншы тарау
57.Қасым ханның таққа отырған жылы
а)1480 жылы
ә)1511 жылы
б)1506 жылы
в)1509 жылы
58.Қасым ханның кезінде Қазақ мемлекеті халқының саны қаншаға жетті
а)300 мыңға
ә)700 мыңға
б)800 мыңға
в)200 мыңға
59.Қасым ханның атты әскерінің саны
а)50 мыңға
ә)150 мыңға
б)300 мыңға
в)200 мыңға
60.Хақназар ханның ел билеген жылдары
а)1500-1508 жылдар
ә)1511-1518 жылдар
б)1538-1580 жылдар
в)1557-1582 жылдар
61.Хақназар хан кіммен «дос болып,өзара көмектесу» жөнінде «ант бер3скен шарт» жасасты
а)Баба сұлтанмен
ә)Абд ар-Рашидпен
б)Шайбини ханмен
в)II Абдаллахпен
62.Тәуекел хан қай жылдары ел биледі
а)1511-1518 жылдары
ә)1523-1532 жылдары
б)1532-1537 жылдарs
в)1582-1598 жылдары
63.Қай жылы Тәуекел хан өзбек ханымен жасасқан «ант беріскен шартты» бұзды
а)1546 жылы
ә)1588 жылы
б)1598 жылы
в)1583 жылы
64.Сібір хандығының қол астындағы қазақ тайпалары қай жылы Қазақ хандығының құрамына келіп қосылды
а)1588 жылы
ә)1597 жылы
б)1582 жылы
в)1598 жылы
65.Есім ханның ел билеген жылдары
а)1523-1518 жылдар
ә)1538-1580 жылдар
б)1582-1598 жылдар
в)1598-1628 жылдар
66.Есім хан қай жылы Имамқұл басқарған Бұхар әскерін жеңіп шықты
а)1611 жылы
ә)1613 жылы
б)1621 жылы
в)1624 жылы
67. «Қатаған қырғыны» болған жыл
а)1621 жылы
ә)1627 жылы
б)1624 жылы
в)1598 жылы
68.Тәуке ханның ел билеген жылдары
а)1523-1538 жылдары
ә)1582-1598 жылдары
б)1598-1628 жылдар
в)1680-1715 жылдар
69.Тәуке хан ел билеуге кімдерге арқа сүйеді
а)сұлтандарға
ә)билерге
б)ақсақалдарға
в)батырларға
70.Тәуке ханның тұсында жасалған заң жинағы
а) «Қасқа жол»
ә) «Жеті жарғы»
б) «Ескі жол»
в) «Билік кесім»
Он бірінші тарау
71.Ауылды басқаратын адам
а)ауылнай
ә)ақсақал
б)би
в)рубасы
72.Бүкіл қазақ халқының бас қосқан кеңесі қалай аталды
а)жиналыс
ә)құрылтай
б)мәжіліс
в)съезд
73.Маусымды көші-қон қанша мезгілге бөлінеді
а)екі
ә)үш
б)бес
в)төрт
74.Егіншілікпен айналысытын малы жоқ кедейлер
а)қараша
ә)жатақ
б)егіншілер
в)төлеңгіт
75.XVI ғасырдың соңындағы Қазақ хандықының астанасы
а)Сығынақ
ә)Сайрам
б)Түркістан
в)Сауран
Он екінші тарау
76.Қазақтарда тұрғын үйдің қанша түрі болды
а)1 түрі
ә)3 түрі
б)2 түрі
в)4 түрі
77.Үйдің Үлкен-кішілерінің аттарын атамай,оларға басқаша ат қою қалай аталады
а) «қарқаралы көше»
ә) «ат тергеу»
б) «жарапазан»
в) «қазық майлау»
78.Қазақтарды «Ислам дініне сенетін халықтар» депкім жазды
а)Сейфи
ә)Маркол Поло
б)Рашид ад-Дин
в)А.Дженкинсон
79.Есім ханның ең жақын жорық жасауы
а)Шалкиіз
ә)Сыпыра жасау
б)Марғасқа
в)Доспамбет
80. «Бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай көрінеді»
а)Ромен Роллан
ә)Г.Н.Потанин
б)Әбілғазы
в)Макдиси
81.Мұхаммед Хайдар Дулатидің парсы тілінде жазылған еңбегі
а) «Тарих-и Рашиди»
ә) «Шежірелел жинағы»
б) «Шыңғыснама»
в) «Тарих»
82. «Шыңғыснама» тарихи шығармасының авторы
а)Мұхаммед пайғамбар
ә)Әбілғазы
б)Ануш-Мухаммед
в)Өтеміс қажы
83.XVI-XVII ғасырлардағы қазақ-моғол қарым-қытыныстардың тарихы баяндалатын еңбек
а) «Тарих-и Рашиди»
ә) «Шыңғыснама»
б) «Тарих»
в) «Шежірелер жинағы»
Достарыңызбен бөлісу: |