Бастауыш мектеп  оқушыларының  ұғымын қалыптастырудың  логикалық амал- тәсілдері

184 
Кесте 53 – Қалыптастырушы экспериментке дейінгі және кейінгі БТ бойынша 
бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын қалыптастырудың логикалық амал-
тәсілдерінің контент-талдау әдісі бойынша кездесу жиілігінің пайыздық 
көрсеткіштері (%) 
Бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын
қалыптастырудың 
логикалық 
амал-
тәсілдері 
«М
ағ
ы
на
ла
с 
сөз
де
р» 
тәс
ілі
«Ж
ұб
ы
н 
тап
» 
тәс
ілі
«Ш
ы
нд
ы
қ 
па
, 
ж
алғ
ан
б
а?
» 
тәс
ілі
«Қ
атес
ін
тап
» 
тәс
ілі
. 
«В
ен
н 
ди
аг
ра
м
м
ас
ы
» 
тәс
ілі
«De
al» 
әд
ісі
Айқындаушы 
эксперимент ώ% 
0,41 
0,43 
0,41 
0,5 
0,39 
0,63 
Қалыптастырушы
эксперимент ώ% 
0,45 
0,47 
0,46 
0,6 
0,41 
0,65 
Қалыптастырушы экспериментке дейін бақылау тобына «Мағыналас 
сөздер» тәсілінде бірнеше ұғымдардың ортақ белгілерін табу 0,29%-031%
пайызын құрады, ортақ белгісі жоқ ұғымдарды алып тастау ұғымдардың мәнді 
және мәнсіз белгілерін ажыратуға дағдылары 0,31%-0,36 –ды құраса, зейінін
белсендіру 0,37 % -0,40 % пайызын құрады. Мәліметті талдау дағдысы 0,45% -
0,48 % -ын құрайды. «Сыни тұрғыдан бағалау дағдысы» 0,35 %-0,38%-ды 
құрады, «пайым жасау дағдылары» 0,36 %-0,39%-ын құраса, ерекшеліктері мен 
айырмашылықтарын табу-0,24%-0,27%-ыын құрады, түсіндіру, талдау 
байланыс, болжамдар немесе қорытынды жасау - 0,37%-0,42%- ды қамтыды. 
Бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын қалыптастырудың логикалық амал-
тәсілдерінен «Мағыналас сөздер» тәсілі 0,41%-0,45% -ды, «Жұбын тап» тәсілі -
0,43%-0,47%, «Шындық па, жалған ба?» тәсілі - 0,41%-0,46% , «Қатесін тап» 
тәсілі- 0,5%-0,6%-ды құрады. «Венн диаграммасы» тәсілі -0,39%-0,41%, «Deal» 
әдісі - 0,63% -0,65% -ды қамтыды. 
Эксперимент тобындағы бастауыш мектеп оқушыларының ұғымын
қалыптастырудың логикалық амал-тәсілдерінің әдістемемелік кешендері мен 
таңымдық белсенділігінің артыуына ықпалын анықтау мақсатында арнайы 
ұйымдастырылған дамыта оқытудың инновациялық технологиялары 
қолданылғанын ескерген жөн. Бұл зерттеулер эксперимент тобындағы 
зерттелушілердің логикалық амал-тәсілдері арқылы ойы мен тілін дамуына
дамуына инновациялық технологияларының қаншалықты әсер еткендігін 
дәлелдеуге мүмкіндік берді. Бұл зерттеу нәтижелерінен алынған көрсеткіштер 
ЭТ субъектілерінің логикалық амал-тәсілдері арқылы ойы мен тілін дамуының 
көрсеткіштерінің артқандығын байқатты.
Бұл зерттеу нәтижелерінен алынған көрсеткіштер ЭТ және БТ - дағы 
балалардың рефлексивтік – бағалау компоненті бойынша бастауыш мектеп 
оқушыларының ұғымдарын қалыптастырудың логикалық амал-тәсілдері арқылы 

185 
0 
оқыту үрдісінде ойы мен тілін дамыту әдістемесін ұйымдастыруды әлі де болса 
қажет ететіні
статистикалық болжам құрып дәлелдеуді керек етеді. Олай болса, 
бастауыш мектеп оқушыларының ұғымдарын қалыптастырудың логикалық 
амал-тәсілдерінен алынған тест нәтижелері мен ойы мен тілін дамыта оқыту 
арасында өзара байланысы бар немесе жоқ екендігін дәлелдеуге Пирсон χ
2 
крийтерйін пайдаландық. Статистикалық болжам құрамыз. 
Тәжірибелік сынып оқушыларына ұсынылған әдістемелік кешенді 
қолданғаннан кейінгі пайыздық көрсеткішінің жоғарылауы және әдістемелік 
тиімділігі жөніндегі тұжырымымыздың дұрыстығын тексеру үшін және алынған 
нәтижелердің статистикалық тұрғыдан мәнділігін анықтау үшін Пирсонның χ
2 
(хи - квадрат) критериін пайдаландық. 
Осыған орай, эксперименттік топ пен бақылау топтары зерттелушілерінен 
алынған мәндерінің үлесітірімін салыстырайық. Ол үшін тағы да статистикалық 
болжам құрамыз. 
H
0
- нольдік болжамы, яғни эксперименттік топ пен бақылау топтары 
зерттелушілерінің түрлі қиындық деңгейіндегі логикалық тапсырмаларды 
орындаудың теориялық және эмперикалық үлесітірімдерінің арасында мәнді 
байланыс жоқ. яғни тәжірибелік сынып оқушыларына ұсынылған әдістемелік 
кешенді қолданғаннан кейінгі пайыздық көрсеткішінің жоғарылауына, ойы мен 
тілін дамыта оқыту әдістемесінің тиімділігі, әдістемелік құралдар әсер етпейді. 
H
1 - 
жұмыс болжам - яғни эксперименттік топ пен бақылау топтары 
зерттелушілерінің түрлі қиындық деңгейіндегі логикалық тапсырмаларды 
орындаудың теориялық және эмперикалық үлесітірімдерінің арасында мәнді 
байланыс бар. Тәжірибелік сынып оқушыларына ұсынылған әдістемелік кешенді 
қолданғаннан кейінгі пайыздық көрсеткішінің жоғарылауына, ойы мен тілін 
дамыта оқыту әдістемесінің тиімділігі, ғылыми-әдістемелік құралдар әсер етеді. 
Эмперикалық үлестірімдерді салыстыруда теоретикалық үлестірім мына 
формаула бойынша анықталады: 
χ
2 
= ∑
(𝑓𝑒𝑗−𝑓𝑛)2
𝑓𝑛
𝑘
𝑗=𝑓
f ej – эмперикалық жиілік 
ft – теориялық жиілік 
k- топтың саны 
j – топтың реттік нөмірі 
fi
= 𝑛/𝑘
n – зерттелушілер саны 
Логикалық тапсырмаларын орындау арқылы ойы мен тілін даму 
деңгейлерін тексеру таспсырмаларын қалыптастырушы эксперименттен 
кейінгі эксперимент барсында алынған мәліметтердің сандық және сапалық 
талдау 

186 
Кесте 54 – Қалыптастырушы эксперименттен кейінгі эксперимент барсында
логикалық тапсырмаларын орындауда алынған мәліметтерді сандық және 
сапалық талдау 
Т
ап
сы
рм
ала
р 
№
ЭТ
көрсеткіштері 
БТ көрсеткіштері 
Барлығы 
∑ 𝑓𝑗 
1.1-3 
3 (А) 
42 (Б) 
45 
2. 4-5 
24 (В) 
18(Г) 
42 
3. 6-8 
17 (Д) 
8(Е) 
25 
4.9-10 
32 (Ж) 
6 (З) 
38 
Барлығы 
∑f
i 
76 
74 
150 
f
t 
= n/k= 76/4 = 19 
f
t 
= 
(∑𝑓𝑖∗∑𝑓𝑗)
∑𝑓
f
A 
= 
45∗76
150
=
22,8
f
Б
= 
45∗74
150
=
22,2
f
В 
== 
42∗76
150
=
21,28 
f
г 
= 
42∗74
150
=
20,72 
f
Д 
= 
25∗76
150
=
12,66 
f
е 
=
25∗74
150
=
12,3
fж
=
38∗76
150
=
19,25 
f
з
=
38∗74
150
=
18,74
55- кестеде χ
2 
мәнін анықтауға арналған шамалар берілген. 
Кесте 55- χ
2 
мәнін анықтауға арналған шамалар 
Кездескен 
жиілік бөліктері 
Эмперикалық 
жиілік fej 
Теоретикалық жиілік
ft 
(
fe-ft)
2 
ft
(А) 
3 
22,8 
2,51 
(Б) 
42 
22,2 
2,61 
(В) 
24 
21,28 
0,04 
(Г) 
18 
20,72 
0,05 
(Д) 
17 
12,66 
0,125 
(Е) 
8 
12,33 
0,125 
(Ж) 
32 
19,25 
1,08 
(З) 
6 
18,74 
1,082 
Қосынды
150 
150 
12,722 
χ
2 
эмп
= 12, 922

187 
v= (k-1) (с-1)=( 6-1) (3-1) = 10 болғандағы шеткі мәндер: 
салыстырмалы алынып отырған топ саны, К- топ саны
χ
2 
крит 









01
.
0
345
.
11
05
.
0
815
,
7

жүктеу/скачать 6.99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: