Орта  мектепте  «Атомдық  және  ядролық  физиканы»  оқытудың

29
 
 
регламенттейді;    жалпы  орта  білім  беретін  ұйымдарда  білім  алушылардың 
дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды белгілейді [47]. 
Орта  білім  берудің  МЖМБС  ол  еліміздің  экономикалық  даму 
қажеттіліктеріне, 
оқушылардың 
практикаға 
бағытталған 
дағдыларын 
қалыптастыруға, функционалдық сауаттылығын дамытуға бағытталған. Осыған 
байланысты,  білім  беру  нәтижелері  үш  аспектіде  берілген,  олар:  тұлғалық, 
жүйелі-әрекеттік және пәндік.  
Типтік  оқу  бағдарламалары    Қазақстан  Республикасының  Білім  және 
ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірде №115 бұйрығымен бекітілді. 
Бұл  оқу  бағдарламаларында  төмендегі  бағыттар  бойынша  өзгерістер  мен 
толықтырулар енгізілген: 
1.  Білім  мазмұнын  оқушының  функционалдық  сауаттылығын    дамыту, 
білімдерін  практикалық  жағдаяттар  мен  әлеуметтік  бейімделу  барысында 
тиімді  қолдануға  лайықтау.  Осыған  сәйкес  практикалық,  жобалау-зерттеу 
жұмыстары мен эксперименталдық тапсырмалардың көлемін ұлғайту. 
2.  Қазақстандық  компонентті  кеңейту,  еліміздегі  индустриалдық-
инновациялық  даму  стратегиясы  аясында  оқушылардың    жаңа  өндірістер  мен 
технологияларды  меңгеру  қабілеттерін  арттыру,  экологиялық  білімі  мен 
дүниетанымын кеңейту; 
3.  Білім  берудің  тәрбиелік    әлеуетін  күшейту  және  оқушыны  ерте 
әлеуметтендіру,  қазіргі  қоғамдық  жағдаяттарға  және    көпмәдениетті  ортаға 
бейімдеу, коммуникативтік құзіреттілігін дамыту; 
4.  Мектептің 
жоғарғы 
сатысында 
тереңдетілген 
бағдарлы 
дифференциациялану  арқылы    саралап  оқытуды    күшейту,  элективтік 
курстарды енгізу, сол арқылы кәсіпалды дайындықты күшейту; 
5.  Білім  аймақтары  мен  білім  деңгейлері  арасындағы  сабақтастық  пен 
жүйелілікті  арттыру,  ескірген  материалдарды  заман  талаптарына  сай  құнды 
материалдармен алмастыру; 
6.  Гуманитарлық  пәндер  мен  жаратылыстану-математикалық  пәндер 
жүктемелері арасындағы қарым-қатынасты оңтайландыру. 
Бұл  оқу  бағдарламасы  12  жылдық  білім  беруге  көшу  алдындағы  аралық 
бағдарлама болып табылады.  
Жалпы  білім  беретін  мектептің  алпысыншы  жылдардың  аяғында 
қалыптасқан  физиканы  оқытудың  құрылымы  қырық  жылдан  астам  уақыт  бойы 
пайдаланылып келді. Оқытудың  бірінші сатысында  (7-8 сыныптар)  физика  пәні 
бойынша  неғұрлым  өмірлік  маңызды  білімдер  мен  практикалық  біліктерді 
қалыптастыруды көздейтін пропедевтикалық (бастапқы) курстар оқытылды. Ал 
оқытудың  екінші  сатысында  (9-11  сыныптар)  физиканың  іргелі  теориялары 
негізінде  құрылған  жүйелі  курстар  оқытылды.  2013  жылғы  Типтік  оқу 
бағдарламаларында теориялық мәліметтерді зерттеуге және білім алушылардың 
практикалық дағдысын қалыптастыруға арналған көрсетілім, практикалық және 
лабораториялық  жұмыстарды  орындау  және  оқушылардың  білімiн  тексеруге 
бөлінетін  уақытың  рационалды  сәйкестігі  қарастырылды.  Оқыту  бағытына 
тәуелсіз,  физикаға  және  оның  қолданбалы  аспектілеріне  қызығушылық 

30
 
 
білдірген  оқушыларға  мектептің  таңдау  курстары  бойынша  оқуға  мүмкіндік 
туғызу арқылы  пәнді зерделеуге бөлінетін сағат сандарын ұлғайта алады. 
«Физика»  ғылымы  туралы  бастапқы  ұғым  бастауыш  сыныптың 
«Дүниетану»  және  5-сыныптың  «Жаратылыстану»  пәнін  меңгеру  барысында 
қалыптастырылады.  Бұл  пәндердің  оқу  бағдарламасында  «негізгі  орта  білім 
деңгейінде  оқытылатын  «Биология»,  «География»,  «Химия»,  «Физика» 
пәндерін  зерделеу,  негізін  қалауға  бағытталған  кіріктірілген  курс  болып 
табылады» деп көрсетілген [60].  
Бастауыш  білім  беру  деңгейінің  1–4-сыныптары  үшін  «Дүниетану»  пәні 
оқытылады.  
Пәннің мақсаты - қоршаған әлем тұтастығы туралы білім мен адамзаттың 
табиғатпен  қарым-қатынас  жүйесі  негізінде  жалпыадами  құндылықтарды 
қалыптастыру қалау, күнделікті өмірде кездесетін үдерістер мен құбылыстарды 
түсіну,  түсіндіру,  қарапайым  зерттеулер  жүргізу  арқылы  зерттеушілік 
дағдыларын қалыптастыру және өз білімдерін тұрмыста қолдана білуге үйрету 
болып табылады (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 
жылғы  3  сәуірдегі  №115  бұйрығына    7-қосымша  Бастауыш  білім  беру 
деңгейінің  1–4-сыныптары  үшін  «Дүниетану»  пәнінен  типтік  оқу 
бағдарламасы). 
«Дүниетану» пәнінде жаратылыстану ғылымы пәндерін одан әрі меңгеруге 
мүмкіндік  беретін  білім,  білік,  дағдыларды  жетілдіреді.  Пәннің  мазмұнын 
меңгеру  үшін  аптасына  1  сағаттан:  1-сынып  33  сағатты,  2  –  4-сыныптар  34 
сағатты құрайды.  
Негізгі  орта  білім  беру  деңгейінде  5-сыныпта  «Жаратылыстану»  пәні 
оқытылады.  «Жаратылыстану»  оқу  пәні  бастауыш  мектепте  оқытылған 
«Жаратылыстану» пәні бағдарламасының логикалық жалғасы болып табылады. 
5-сыныптың  оқушыларына  жаратылыстану  бағытында  білім  беру,  олардың 
білім  құмарлықтарының  дамуына,  әлем  туралы  ой-өрістерін  кеңейтуге,  
ғылымды  ұғыну  мен  қоршаған  әлемді  тұтастай  қабылдауларының  дамуына, 
қоршаған  әлемді  бағалай  және  қорғай  білу  біліктіліктерінің  дамуына 
көмектеседі.  
 Жаратылыстану  курсын  оқытудың  мақсаты  оқушылардың  бойында 
ғылыми-жаратылыстану  білімдерін,  түсініктерін  және  саналы  қоғамдастығы 
бар  бірегей  ғаламшар  ретіндегі  Жер  туралы  біртұтас  көзқарастарын,  табиғат 
пен  қоғамның  өзара  жүйелі  байланысын,  жүйелі-кешенді  ойлау  мен 
функционалдық  сауаттылықтарын  дамытуды  қалыптастыру  болып  табылады 
(бағдарлама).  «Жаратылыстану»  пәнінің  оқу  бағдарламасына  сәйкес  курсты 
оқуға аптасына 1 сағаттан, 34 сағат бөлінген.  
Яғни физикадан білім  берудің тұтастығы төмендегідей жүйеленген:  
1) бастауыш білім беру деңгейі «Дүниетану» пәні 1-4-сынып; 
2)  негізгі  орта  білім  беру  деңгейі  «Жаратылыстану»  пәні  5-сынып, 
«Физика» пәні 7-9-сынып; 
3) жалпы орта білім беру деңгейі «Физика» пәні 10-11-сынып. 

31
 
 
5-сыныпта оқытылатын «Жаратылыстану» пәнінен кейін 6 сыныпта үзіліп 
барып 7-сыныпта «Физика» пәнін оқыту басталады. 
Бүгінгі  таңда  ҚР  жалпы  білім  беру  мектептерінде  білім  беру  үдерісі  ҚР 
БҒМ  2012  жылғы  8  қарашада  №500  бұйрығымен  бекітілген  бастауыш,  негізгі 
орта,  жалпы  орта  білім  беру  деңгейлерінің  үлгілік  оқу  жоспары    негізінде 
жүзеге асырылады.  
Үлгілік  оқу  жоспары–  орта  білім  берудің  мемлекеттік  жалпыға  міндетті 
стандартының  құрамдас  бөлігі  болып  табылатын,  оқу  пәндерінің  тізбесі  мен 
көлемін  регламенттейтін,  оқу  жүктемесінің  инварианттық  және  вариативтік 
компоненттерін  белгілейтін  және  бастауыш,  негізгі  орта  білім  беру 
деңгейлерінде  оқыту  тілін,  жалпы  орта  білім  беру  деңгейінде  оқыту  тілі  мен 
бағытын  сипаттайтын  нормативтік  құқықтық  акт;  білім  беру  ұйымдарының 
қызметін қаржыландыру үшін негізгі құжат болып табылады [47].  
Үлгілік  оқу  жоспарында  «Физика»  оқу  пәнінің  7-9-  сыныптардағы  оқу 
жүктемесінің көлемі : 
7-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат; 
8-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат; 
9-сыныпта – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат. 
Жалпы орта білім екі қоғамдық-гуманитарлық, жаратылыстану-математика 
бағыттары  бойынша  бейінді  оқыту  негізінде  жүзеге  асырылады,  білім 
мазмұнын саралау, кіріктіру және мамандыққа бағыттау негізінде әзірленген.  
Кесте 1 – 10-11-сыныптарда физиканы оқытудағы сағат саны  
Бағыты 
ҚГБ 
ЖМБ 
Сыныптар 
10 
11 
10 
11 
Апталық сағат саны 
1 
1 
3 
3 
оқу жылында 
34 
34 
102 
102 
 
Жалпы  орта  білім  берудің  жалпы  білім  беретін  оқу  бағдарламалары 
жаратылыстану-математикалық 
және 
қоғамдық-гуманитарлық 
бағыттар 
бойынша  бейіндік  оқытуды  енгізе  отырып,  саралау,  кіріктіру  және  білім  беру 
мазмұнын кәсіптік бағдарлау негізінде әзірленеді. 
Оқу пәнінің 7 –сыныптағы базалық білім мазмұнында «Физика – табиғат 
туралы  ғылым»  бөліміне  9  сағат,  «Заттың  құрылысы»:  бөліміне  5  сағат, 
«Қозғалыс»  бөліміне  10  сағат,    «Денелердің  өзара  әрекеттесуі»  бөліміне  12 
сағат,    «Қысым» бөліміне 17 сағат,  «Жұмыс, қуат, энергия» бөліміне 12 сағат, 
уақыт қорына 3 сағатат бөлінген. 
8  –сыныптың  базалық  білім  мазмұны  «  Жылу  құбылыстары  (24  сағат)», 

жүктеу/скачать 1.98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: