ОңТҮстік қазақстан мемлекеттік фармацевтикалық академиясы қалыпты және патологиялық физиология кафедрасы студенттерге арналған тәжірбиелік сабақТЫҢ
Тақырып №5: ОЖЖ-дегі тежелу. Тежелу механизмі және
жүктеу/скачать 279 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырып №6: ВЖЖ. Адаптациялық және трофикалық функция.
| 1.Тақырып №5: ОЖЖ-дегі тежелу. Тежелу механизмі және
олардың түрлері. ОЖЖ-нің жеке физиологиясы. 2. Оқу сағаттарының саны- 2 сағат 3.Тақырыптың маңыздылығы: ОЖЖ-нің негізгі интегративтік іс-әрекеті өзара байланысты екі процесс қозу мен тежелу болып табылады. ОЖЖ-нің қозуды натрий және калий иондарының жасуша мембранасының өтімділігінің жоғарлауына немесе төмендеуіне байланысты болуы мүмкін. Студенттер қозу мен қатар ОЖЖ-дегі тежелудің физиологиялық рөлінде білу қажет. 4.Сабақтың мақсаты: Студент білуі тиіс: - Тежелу түрлерін және ақпарат беру жолдарының ара-қатынасы механизмі туралы білу қажет Студент жасай білуі тиіс: Пресинапстық, постсинапстық, пессимальды тежелу, қозудан кейінгі тежелу механизмінің өтуін схема түрінде сыза білу қажет 5.Сабаққа дайындалуға арналған сұрақтар: Базистік білім бойынша ОЖЖ өткізгіштік қызметі дегеніміз не? ОЖЖ-ң рефлекторлық қызметі ОЖЖ-дегі тежелуші клеткалардың түрлері (Реншоу, Веца) Негізгі сабақ бойынша сұрақтар ОЖЖ-дегі тежелу И.В. Сеченов пен Павловтың тежелу процесстерін зерттеу әдістері ОЖЖ-нің рефлекстік қызметі Рефлекс түрлері Нейрондар мен нейроглияның әрекеттік маңызы ОЖЖ-нің қозуды өткізу ерекшеліктері ОЖЖ-дегі тежелу ОЖЖ-нің рефлекстерді үйлестіруі Ақпараттық- дидактикалық блок ОЖЖ денедегі барлық ағзалар мен физиологиялық жүйелер қызметін, зат алмасуын реттеп отырады, әрекеттер мен үрдістерді сыртқы орта құбылыстарына бейімдеп, тіршіліктің белгілі бағытта өтуін қамтамасыз етеді. Адамда жүйке жүйесінің ең жоғары бөлімі- ми. Ми сыңары қыртысының ерекше қызметі- ойлау,дүниетану, пікір тудыру. Мұның арқасында адам өзін сыртқы ортадағы құбылыстарға бейімдеп қана қоймай, сол ортаны өз мақсатында лайықты өзгерте алады, өткен-кеткенді талдап, кенлешекті болжайды. Аса күрделі тіршілік үшін зор маңызы бар үрдістерді нейрондар мен жүйке орталықтары қамтамасыз етеді. Жүйке орталығы деп бірыңғай қызмет атқаратын орталық жүйке жүйесінің белгілі бір жерінде топталған нейрондар жиынтығын айтады. Әрбір рефлекстің жүйке жүйесінде өз орталығы болады. Мәселен, тізе рефлексінің орталығы жұлынның бел омыртқа бөлігінде (сегментінде), зәр шығару орталығы жұлынның сегізкөз бөлігінде, тыныс орталығы сопақша мидың орта шенінде орналасқан. Бірақ бірыңғай қызмет атқаруға бір орталықтың нейрондары ғана емес, сондай-ақ ожж-нің әр деңгейінде орналасқан көптеген басқа нейрондар тобы орталықтар үркері деп аталады. Сонымен орталық жүйке жүйесі көптеген жүйке орталықтарынан, орталықтар үркерлерінен тұрады. Қолданылған әдебиеттер: 1. А.А. Өтепбергенов, Х.Қ Сатпаева, Ж.Б. Нілдібаева «Қалыпты физиология». Алматы-2005ж. 2. Қалыпты физиологияның лабораториялық жұмысы. Ақтөбе-1993ж. Х.Қ. Сатпаева, нілдібаева Ж.Б. 3. Покровский В.М. физиология Человека. I-II том. М.: Медицина, 1998, 2001, 2003. 4. Косицкий Г.И. «Физиология человека» М.: Медицина, 1975,1986. 5. Логинов А.В. «Физиология с основами анатомии человека» М.: Медицина, 1983г. 6. Ткаченко Б.И. «основы физиологии человека». А-Ата, 1992г. 7. Тель Л.З., Агаджанян Н.а. «Физиологии человека». А-ата, 1992г. 8. Коробков А.В., Чеснокова С.А. «Атлас по нормальной физиологии» М.: ВШ, 1987. 9. Румянцева М.Ф., и др. Руководство к практическим занятиям по физиологии с основами анатомии человека. М.: Медицина, 1986г. Тестер : ~ ОЖЖ қызметiн сипаттаушы негiзгi жүйкелiк үрдістерге ...жатады. | қозу, тежелу+ | функциональды тыныштық, лабильдiлiк | қозушылық, рефрактерлiк | тежелу, тепе-теңдiк | тепе-теңдiк, парадоксальды Шартты рефлекстерге... жатпайды. | тұқым қуалау+ | сигналды сипат | тұрақсыз рефлекторлы доға | жеке бастық | динамикалық ОЖЖ-дегi объективтi түрде мәлiмет алудың алғашқы үрдісіне... жатады. | қабылдау, ой тұжырымы+ | елестету, талқылау | сезу, қабылдау | түсiну, талқылау | ойлау, сөйлеу Ағзаның толық қажуы Сеченов бойынша... дамиды. | жүйке орталықтарының қозуы төмендеуiнен+ | қанда глюкозаның төмендеуiнен | метоболизм өнiмдерiнiң жоғарлауынан | қанның оттектi көлемi төмендеуiнен | жүйке талшықтары бойымен өткiзгiштiк бұзылуынан ~ ОЖЖ-iндегi тежелудi алғаш рет... ашқан. | Сеченов И.М.+ | Павлов И.П. | Анохин П.К. | Декард Р. | Шерингтон Ч. Парасимпатикалық жүйке жүйенiң орталықтары... орналасады. | сопақша,ортаңғы мида,жұлынның сегiз көз бөлiмiнде+ | сопақша,ортаңғы және аралық мида | кјпiр аймағында,мишықта,таламуста | кеуде-бел бөлiмiнде,жұлында,қызыл ядрода | гипоталамуста,жұлынның мойын бөлiмiнде ~ Жүйке орталықтарының негiзгi қассиеттетiнiң бiрi доминанта, оны ... ашқан. | Ухтомский А.А. | Введенский Н.Б. | Быков К.М. | Парин В.В. | Анохин П.К. ~ Рефлекстiң морфологиялық негiзi болып... табылады. | рефлекторлы доға+ | жүйке талшықтары | жүйке бағанасы | нейрон | нейроглия ~ Сезгiш жолдарды кесiп тастаса жүйке орталықтың тонусы... | жойылады.+ | жоғарлайды. | төмендейдi. | өзгермейдi. | фазалық түрiнде өзгередi . ~ Рефлекторлық сақина тәрiздi байланысты рефлекторлы доғадан ... байланыс айырады. | керi+ | тура | гуморальдi | креаторлы | эндокриндi ~ ОЖЖ-iндегi тежелудi алғаш рет... ашқан. | Сеченов И.М.+ | Павлов И.П. | Анохин П.К. | Декард Р. | Шерингтон Ч. 1.Тақырып №6: ВЖЖ. Адаптациялық және трофикалық функция. 2.Оқу сағаттарының саны- 2 сағат 3.Тақырыптың маңыздылығы: Вегетативтік жүйке жүйесінің қызметін терңірек жетік білу, дәрігерлік практикада өзекті мәселелерді шешуге қажетті. 4.Сабақтың мақсаты: Студент білуі тиіс: ВЖЖ-нің қызметтерінің маңызын ВЖЖ-нің қызметін қамтамасыз ететін құрылымдар және оның белсенділігінің реттеу механизмін Студент жасай білуі тиіс: - ВЖЖ-нің қызметінің лабораториялық зерттеулер нәтижесін бағалауды - кейбір биологиялық белсенді заттардың вж-сі әрекетіне ықпалын түсіндіру 5.Сабаққа дайындалуға арналған сұрақтар: Базистік білім бойынша ВЖЖ-нің құрылысы ВЖЖ-нің қызметі Ми сыңарларының құрылысы Негізгі сабақ бойынша сұрақтар: - ВЖЖ-нің ерешеліктері - ОЖЖ-нің рефлекстік қыхзметі - ВЖЖ-нің маңызы 6.Ақпараттық- дидактикалық блок Орталық жүйке жүйесін морфологиялық және физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты денелік және вегетативтік деп екіге бөледі. Денелік жүйке жүйесі (ДЖЖ) қаңқа еттерімен байланысқан, ол организмнің түрлі қимылдарын, сыртқы ортада бір жерден екінші жерге жылжуын қамтамасыз етеді. Бұл негізінен жануарларға тән қызмет болғандықтан денелік жүйке жүйесін анимальдық деп те атайды. Ал вегетативтік жүйке жүйесі ішкі ағзалардың қызметін, зат алмасуын, өрбу үрдістерін реттейді. ВЖЖ-нің ерекшеліктері: 1. Парасимпатикалық және симпатикалық бөлімдерден тұратын вегетативтік жүйке жүйесінің нейрондары орталық жүйке жүйесінің кейбір бөлімдерінде орналасқан. Парасимпатикалық жүйке жүйесінің нейрондары ортаңғы және сопақша мида, жұлынның сегізкөз бөлімінде, ал симпатикалық жүйке жүйесі жұлынның кеуде- бел сегменттердің бүйір ашасында орналасқан. 2. ВЖЖ қос нейронды. Олардың біреуі ми мен жұлын бөлімдерінде, екіншісі шеткі ганглийлерде орналасқан. Парасимпатикалық жүйке жүйесінің ганглийлері- ағза ішіндегі интрамуральдық түйіндер, ал симпатикалық жүйке жүйесінің түйіндері жотаны бойлай әрбір омыртқаның екі жағында тізбектелген және омыртқалар алдында алысырақ орналасқан үш мойын ганглийі, оның ішінде жұлдыз тәрізді түйін, құрсақ қуысында- шапақ тәрізді түйін, шажырқайлық ганглийлер бар. Нейрондардың орталықта орналасқан жүйке талшықтары преганглийлік талшықтар деп аталады. Олар серпіністерді орталықтан ганглийге дейін жеткізеді. Екінші нейрондардың жүйке талшықтары серпіністі ганглийден шыққан соң белгілі бір ағзаға апарады, олар постганглийлік деп аталады. 3. Вегетатиытік жүйке денелік жүйкеден әлде қайда жіңішке. Преганглийлік талшығы миелинді, оның диаметрі-3,5 мкм. Постганглийлік талшық миелинсіз, диаметрі 0,5-2мкм. Парасимпаткалық постгангийлік талшықтар өте қысқа болады. 4. Әрбір ағзада симпатикалық және парасимпатикалық жүйкелер тарамданған. 7.Қолданылған әдебиеттер: 1. А.А. Өтепбергенов, Х.Қ Сатпаева, Ж.Б. Нілдібаева «Қалыпты физиология». Алматы-2005ж. 2. Қалыпты физиологияның лабораториялық жұмысы. Ақтөбе-1993ж. Х.Қ. Сатпаева, нілдібаева Ж.Б. 3. Покровский В.М. физиология Человека. I-II том. М.: Медицина, 1998, 2001, 2003. 4. Косицкий Г.И. «Физиология человека» М.: Медицина, 1975,1986. 5. Логинов А.В. «Физиология с основами анатомии человека» М.: Медицина, 1983г. 6. Ткаченко Б.И. «основы физиологии человека». А-Ата, 1992г. 7. Тель Л.З., Агаджанян Н.а. «Физиологии человека». А-ата, 1992г. 8. Коробков А.В., Чеснокова С.А. «Атлас по нормальной физиологии» М.: ВШ, 1987. 9. Румянцева М.Ф., и др. Руководство к практическим занятиям по физиологии с основами анатомии человека. М.: Медицина, 1986г. жүктеу/скачать 279 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|