-тақырып Орта ғасыр лингвистикасы

Орта ғасыр лингвистикасына тән негізгі сипаттар. Аталған дәуірде қалыптасқан бағыттардың тіл білімі дамуына әкелген әсері. Схолостикалық,реалистік және номиналистік бағыттар. Орта ғасырдағы рим және араб лингвистикасы. Канондық тілдердің пайда болуы және оның тіл білімінің кейінгі дәуірлерде дамуына тигізген әсері.

1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.

2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
4-тақырып

Салыстырмалы-тарихи тіл білімі.

Салыстырмалы-тарихи тіл білімінің дамып қалыптасуындағы үш кезең . Оның зерттеу нысаны мен мақсат- міндеттері көрсетіледі. Аталған әдістің өзіндік ерекшеліктері, жетістіктері мен кемшіліктері . Салыстырмалы-тарихи зерттеу әдісінің негізін қалаушы, дамытып жалғастырушы өкілдеріне тоқталған жөн. Ф. Бопп, Я. Гримм, В. Гумбольд еңбектерінің маңызы. Компаративистика дамуындағы А. Мейе, К Бругман еңбектері.

1. 
   Бенневист . Э. Общая лингвистика. Москва, 1974.
   

3. Қордабаев .Қ. Жалпы тіл білімі. Алматы,1989.

19-ғасыр лингвистикасындағы мектептер мен ағымдар, олардың қалыптасуының себептері мен салдары қоса көрсетіледі. Аталған дәуірдегі негізгі лингвистикалық мәселелер реті сараланып көрсетіледі.

1. 
   Бенневист Э. Общая лингвистика . Москва, 1974.
   

Логикалық бағыттың көтерген негізгі мәселелері . Филологиялық және философиялық теориялардың қалыптасуы. Рационалды көзқарас. Логикалық теорияның негізгі өкілдері , еңбектері, бағыттары, көзқарастары.

Әлеуметтік бағытты ерекшелендіретін өзіндік белгілерін айқындағаннан кейін, оның негізгі өкілдеріне тоқталу керек. Әлеуметтік бағыттың индивидуалды-психологиялық бағытпен байланысы. Ф.Энгельс, В.И.Лениннің көзқарастары.Фосслердің «Тіл біліміндегі әлеуметтік позитивизм идеализм»атты еңбегі. Әлеуметтік тілдердің аспектілері.

1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.

2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
8-тақырып

Логикалық бағыт

Логикалық бағыттың ұстанған қағидалары, өкілдері аталып көрсетіледі. Осы бағыттағы Ломоносовтың , Гумбольттың, Бопп пен Гримнің зерттеулері. Философиялық, филологиялық, тарихи-грамматикалық негіздері.

1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.

2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
9-тақырып

Психологиялық бағыт

Психологиялық бағыттың негізгі принциптері мен өкілдері. Индивидуалдық және әлеуметтік психологизм. Жеке әсершілдік бағыты,өкілдері. Г.Штейнтальдың шәкірттері.Бодуэн де Куртенэ мен де Соссюрдің концепциялары.Психологиялық лингвистиканың функционалды –құрылымдық әсерлері. Г.Штейнтальдың грамматика, логика және психология бойынша қағидалары мен қарым-қатынас жолдарын табуы.

1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.

2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
10-тақырып

Жас грамматикалық бағыт

Жас грамматикалық бағыттың қалыптасып дамуы,өкілдері мен олардың ұстанған қағидалары,тұжырымдары жайлы мәлімет беріледі. Аналогия мен фонетикалық заңды мәселе етіпкөтергендігі айтылғаны жөн. Неміс младограммистерінің көзқарастарындағы позитивистік және жеке психологиялық негіздер.

Г.Шухардт, К.Фослер, Дж.Бонфенте сияқты лингвистердің бұл бағытқа сыни көзқараспен қарағандығы.

Пайдаланылатын әдебиеттер:

1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.

2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
11- тақырып

Натуралистік – биологиялық бағыт

Негізгі қағидалары, өкілдері. А.Шлейхердің тіл табиғатын тірі ағзамен салыстыруы. М.Рапп, М.Мюллер, В.Д.Уитни еңбектеріндегі натуралистік бағытқа байланысты көзқарастары, концепциялары.

1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.

2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
12-тақырып

Структурализм бағыты

Структализм бағытының негізгі сипаты, постулаттары. Бұл бағыттағы мектептер. Структализмнің алғашқы және соңғы болып бөлінетіндегі, олардың өзара ерекшеліктері мен ортақбелгілері көрсетілуі керек. Математикалық және инженерлік лингвистикада структурализмніңкөрініс табуы. Структурализмді қолдаушылар. Прагалық лингвистикалық үйірме. Копенгаген структурализм мектебі (глоссематика). Американдық структурализм.Тілді құрылымдық жағынан сипаттаудың методологиялық негіздері.

1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.

2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.
13-тақырып

Мәскеу және Қазан лигвистикалық мектептері

Студент аталған мектептерге тән басты белгілерді,оның негізгі өкілдерін атап көрсетеді.Мектептердің зерттеу нысаны,ұстанған қағидалары. Морфологиялық құрылым мен сөзжасамдық көзқарастары. Ф.Ф.Фортуновтың лингвистикалық тұжырымдары.И.А. Бодуэн де Куртенің әлеуметтік психологизмі. Тілдің пайда болуы және тілдік өзгерістердің себептері.

1.Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973; Алматы,1994.

2.Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.

14-тақырып

20-ғасыр лингвистикасы.

20-ғасыр лингвистикасының дамып қалыптасуындағы жас грамматикалық бағыттың ықпалы көрсетілген жөн. Соның негізінде аталған дәуір лингвистикасының негізгі нысаны, ұстанған қағидалары көрсетіледі. Жас грамматизм бағытына қарсы күресте қалыптасқан бағыттар мен мектептер. 20-ғасыр структурализмі. Ареалдық лингвистика, неолингвистика . Диалектология және лингвистикалық география.

1. История лингвистических учений. Средневековый Восток . Ленинград,1981.

2. Кодухов В.И. Общее языкознания. Москва,1974.

15-тақырып

Тіл білімі және оның қазіргі күйі.

Тіл туралы ғылымның нысаны және оның пәні. Тілдің қызметі. Қазіргі замандағы тіл білімі. Тілдің аралық ғылымдарда зерттелуі. Тіл білімі және логика. Референция теориясы. Тіл білімі және когнитивтік ғылымдар.

1. Аханов К. Тіл білімінің негіздері. Алматы,1973;

2 Қордабаев Т.Р., Қалиев Ғ. Жалпы тіл білім, А., 2004

3 Бенневист Э. Общая лингвистика.Москва,1974.

4 «Тіл білімі сөздігі» Алматы , 1998.

5 Березин. Ф.М. «Очерки по языкознанию в Россий. Москва,1968.

6 Кодухов В.И. Общее языкознания. Москва,1974.

Қосымша әдебиеттер:

1. Амирова Т.А. Олбховиков Б.А., Рождественский Ю.В. Очерки по истории лингвистики.М., 1975

2. Ахманова О.С. Основные направления лингвистического структурализма. М., 1985

3. Березин Ф.М. История лингвистических учении. М., 1978

4. Березин Ф.М., Головин Б.Н. Общее языкознание. М., 1979

5. Гумбольдт В.А. Избранные труды по языкознанию. М., 1984

6. Бодуэн де Крутенэ Избранные труды по языкознанию. М., 1984

7. Звегинцев В.А. Внутренные законы развития языка. М., 1985

8. Лингвистический энциклопедичесуий словарь. М., 1990

9. Мейе А. Сравнительный метод в историческом языкознании. М., 1954

10. Общее языкознание. М., 1973

11. Хрестоматия по истории языкознания 19-20 веков. М., 1950