Оқу сауаттылығЫ 1022-нұсқа Нұсқау
жүктеу/скачать 2.73 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4-Мәтін
1. 1465-1470 жылдар – хандықтың құрылған емес, нығайған уақыты, халықтың өз тәуелсіздігін жариялаған емес, көрші жұрттарға біржола танылған мезгілі. Түптеп келгенде, мұның бәрі қазақ тарихының бастауын мүмкін болғанынша кейіндету талабының бәр көрінісі ғана. Қазақ хандығының құрылуы жөнінде бірден-бір дерек «Тарих-и Рашиди» еңбегіне сүйенетін болсақ, Қазақ хандығының негізін қалаушылар Керей мен Жәнібек хан Шиби әулетінен шыққан Әбілқайыр ханмен жауласуынан кейін оның билігінен бас тартып, Шу өзенінің бойындағы Қозыбасы дейтін қоныста дербес Қазақ хандығының туын көтереді. Алғаш туымыз тігілген Қозыбасы жері – XVI-XV ғасыр басында өмір сүрген Моғолстан мемлекетінің батыс бөлігіндегі аумқ. Қозыбасы атауының түп мағынасы төңірегіндегі жоталардан оқшау тұрған қозының басындай ғана жұмыр, аласа шоқы төбені білдірсе керек. 2. Қазақ хандығы құрылғанда алдымен Керей ақ киізге отырғызылып, хан көтеріліпті. Керейдің нақты қай жылы қайтыс болғаны белгісіз. Одан соң жәнібек хан әмір жүргізеді. Сірә, қазақ жұртының әбілқайырды жеңіп, біржола іргеленуі Жәнібек тұсында болса керек, жаңа хандықтың өзіндік құрылымы мен заң жүйесі де осы Жәнібек заманында жөнге түскен сияқты. Жәнібектің қазақ тарихындағы айрықша түұлға екендігінің бір белгісі – оның халық санасында әулиеге пара-пар, ақылды әрі әділетті әмірші ретінде танылуы. Ол ұлттық тарихымызда жай ғана Жәнібек хан деп аталмайды, Әз-Жәнібек хан деп аталады. 3. Әз-Жәнібек - қазақ жұртының іргесін бекітіп, ордасын орнықтырған ұлы хан ғғана емес, сол халықтың бар игілігніе ұйытқы болған асылы, ұлы әулеттің де негізін салушы. Қазақ ордасының құдіретті әміршілері, қазақ халқының ұлы перзенттері Қасым хан, Хақ-Назар хан, Әз-Тәуке хан, Абылай хан, кенесары хан, ұлы ғалымдарымыз Шоқан, қайраткер Әлихан Бөкейхановтар - осы әулие Әз-Жәнібек ханның тікелей ұрпақтары. 4. Тұғырлы көк байрағымызды аспанда желбіретіп ұстау енді келешегі кемел, білімді болашақ ұрпақтың еншісінде.Бүкіл дүние жүзі халықтары бүгінгі күнде қазақ халқын картадан ғана емес, оны жер байлығы мен экономикасы дамыған алдыңғы қатарлы мемлекеттердің санатынан көруі – Елбасымыздың көреген саясатының жемісі. Сонау Қасым хан негіздеген «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім ханның ескі жолы» және Елбасы салған сындарлы сара жолмен жүріп келе жатқан елімізде «Қазақстан- 2030» стратегиясының бүгінгі күнде мерзімінен бұрын орындалуы, 2010 жылы ЕҚЫҰ-ға төрағалық етуі, Әлемдік діндер ұйымының конференциясының, 2010 жылы Қысқы Азияда ойындарының, EXPO-2017 көрмесінің өтуі қазақ халқының дүние жүзі алдындағы бірлігі жарасқан, толерантты мемлекет екенін дәлелдеді. 5. Мәңгілік Ел – елдің біріктіруші күші, ешқашан таусылмас қуат көзі. Ол «Қазақстан-2050» стратегиясының ғана емес, XXI ғасырдағы Қазақстан мемлекетінің мызғымас идеялық тұғыры! Жаңа Қазақстандық патриотизм дегеніміздің өзі - мәңгілік Ел! Ол –барша Қазақстан қоғамының осындай ұлы құндылығы. Өткен тарихымызға тағзым да, бүгінгі бақытымызға мақстаныш та, гүлденген келешекке сенім де «Мәңгілік Ел» деген құдіретті ұғымға сыйып тұр. 13.Керей мен Жәнібек хандардың тарихтағы орны A) Саяси бітімгерлер B) отарлау саясатынан құтқарушылар C)Соғыс әдіс-тәсілінің білгірлері D) Қазақ хандығының негізін қалаушылар E) «Жеті жарғыны» енгізген хандар 14.Мәтіндегі ойға сай мақалды анықтаңыз. A) Көргені жақсы көн бастар B)Ел ерімен, ер еліме мықты. C)Ұят- өлімен күшті. D)Хан қарашасыз болмас, Дау арашасыз болмас. E)Хан екі айтса, қадірі кетеді, Қараша екі айтса, ары кетеді. 15.Мәтіні мазмұнына сай тақырып A)Тәуелсіздік тірегі –тіл. B)Ел боламын десең, білезігіңді түзе! C)Күшті бірді, білімді мыңды жеңер. D) Рухы мықты ұлтымның ұлы жетістіктері. E) Тәрбие басы - тал бесік. 16.Қозыбасы атауының түп мағынасы A)Қозы өрбіткен жер болса керек. B)Қозы көш жерден көрінгендіктен C)Қозының басындай ғана төбені білдірсе керек. D)Қой қоздғана аласа шоқы болса керек. E) Қозының жайылым орынын білдірсе керек. 87474320427 42 17.Мәтін бойынша халық санасында ақылды әрі әділетті әмірші ретінде таңбаланған хан A)Әз-Жәнібек B)Әбілқайыр хан C)Әз-Тәуке хан D)Кенесары хан E)Абылай хан 18.Алашорда көсемі болған Әз-Жәнібек ханның ұрпағы A) Хақ-Назар хан B) Абылай хан C)Әлихан Бөкейханов D) Әз-Тәуке хан E) Шоқан Уалиханов 19.2010 жылы Қазақстанда Қысқы Азияда ойындарының өтуі A)Қазақстан климатының қысқы ойындарға қолайлы екендігін дәлелдейді. B) Елімізде еңбекқор жастардың көп екендігін дәлелдейді. C)Еліміздегі өскелең ұрпақтың салауатты өмір салтын қолдайтынын дәлелдейді. D)Азия жерінің ұлан ғайыр екенін дәлелдейді. E) Бірлігі жарасқан ұйымшыл, төзімді, толерантты мемлекет екенін дәлелдейді. 20.Өткен тарихымызға тағзым, бүгінгі бақытымызға мақтаныш білдіру идеясы: A) «Мәңгілік Ел» B) «Қазақстан–2030 стратегиясы» C) «Қасым ханның қасқа жолы» D) «Қазақстан- 2050» E) «EXPO-2017» жүктеу/скачать 2.73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|