Оқулық " Экология"мамандығы
Аудан бірлігіндегі биомасса, кг/м
жүктеу/скачать 7.62 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.5 Қоректік тізбектер, қоректік торлар және трофикалық деңгейлер.
Алғашқы өнімнің тазалығы барлық жер шарында шамамен жылына жаңа өсімдіктер материалымен 170 млр. тонн (құрғақ массасында); оның 115 млрд. тоннасы сушаны құрайды және жер бетінің 70% алғанына қарамастан 55 млрд. тоннасын әлемдік мұхит құрайды. 4.5 Қоректік тізбектер, қоректік торлар және трофикалық деңгейлер. Экожүйедегі зат алмасу және организмдердің тіршілігі үшін тек қана үнемі болатын энергия ағыны мен ғана қолдай алады. Соңғы қорытынды бойынша Жер бетіндегі барлық тіршілік күн сәулесінің әсерінен қалыптасады, фотосинтездеуші организмдер (автотрофтылар) органикалық қосылыстарды химиялық байланысқа әкеледі. Қалған организмдер энергияны азықтық қорегінен алады. Барлық тірі тіршілік иелері өздернінің арасында энергетикалық қатынаста байланысқан басқа нысандардың тағамы болып табылады. Бірлестіктегі қоректік тізбек – бұл энергияның бір-бірінен өту механизмдері. Автотрофты (өсімдіктер) – энергия көзінен энергияның келесісіне – бірнеше организмдер арқылы өтуі, бір ағзалардың келесісін жеу жолымен өтеді, бұл қоректік тізбекті трофикалық тізбек деп атайды. Әрбір кезекті тасымалдануда потенциальды энергияның көп бөлігі (80-90%) жойылып жылуға айналады. Сондықтан да, қоректік тізбек қысқа болса (организм үшін басталуы) энергия саны көбейеді де, популяция үшін қол жетімді болады. Қоректік тізбекті екі негізгі типке бөлуге болады: 1.Жайылымдық тізбекке жасыл өсімдіктерден басталатын және одан ары қарай өсімдік қоректі жануарлар мен жыртқыштарға таралатындар жатады. 2. Детритті тізбек, өлген органикалық заттар микроағзаларға дейін, одан әрі детритофагтарға және оның жыртқыштарына дейін таралады. Зат айналымын қолдау үшін жүйеде қолданылатын фомасындағы органикалық емес молекулалар қоры және организмдердің әртүрлі үш функциональды экологиясы болуы қажет: продуценттер, консументтер және редуценттер. Суретте зат айналымының жүйесі және қоректік тізбектегі энергияның тасымалдануы көрсетілген. Организмге түсетін продуценттер, органикалық заттардан органиканы құрайтын, сонымен қатар потенциальды энергияның химиялық энергия формасына жинақталуы мен өндірілуіне органикалық заттардан (көміртегі, май, белоктар) синтезделетін құрамына қабілетті. Сурет 10. Қоректік тізбектер бойынша заттар айналымы мен энергия тасымалының сызбасы Мұндай синтезделуді жер бетiндегi экожүйелер жүзеге асырады, негiзiнен, гүлді өсiмдiктер; су ортасында – балдырлардың өте ұсақ планктондары жүзеге асырады. жүктеу/скачать 7.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|