Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

жүктеу/скачать 7.14 Mb.

Pdf көрінісі

бет	252/263
Дата	26.02.2024
өлшемі	7.14 Mb.
	#493176
түрі	Оқулық

1 ... 248 249 250 251 252 253 254 255 ... 263

httprmebrk.kzbilimabilmajinova-jalpy-jertanu.pdf

Минералдардың жылтырлығы – оның бетіне түскен жарық
сəуленің шағылуына, сынуына, жұтылуына байланысты жіктелуі.
Мұздар – жер бетінде ұзақ уақыттар бойына сақталатын
кристалды мұз шоғыры.
Мұхиттық жер қыртысы – шөгінді (1,5-2 км); базальтты (4-8
км) қабаттардан тұрады, гранит қабаты мұхит түбінде болмайды.сол
себепті мұхиттық жер қыртысы жұқа əрі қозғалмалы болып келеді.
Мономинералды таужыныстары – бір ғана минералдан
тұратын тау жыныстары, грек. “моно” – бір деген мағына береді.
Мобилизм болжамы – оны жақтаушылардың пайымдауынша,
ірі континеттік блоктар (литосфералық плиталар) судағы сең тəрізді
үнемі теңселіп, жазық бағытта орнынан жылжып жүреді. Жылжуы
мыңдаған километрге де жетуі мүмкін.
Неотектоникалық қозғалыстар – неоген-төрттік кезеңде етек
алған, əлі де аяқталып бітпеген тектоникалық қозғалыстар.
Нивальдық климат – жылдың барлық мезгілдерінде жауын-
шашыны көп мөлшерде жəне қатты (қар, бұршақ) түрде түсіп,
жылдың жылы мезгілінде қары еріп, суы буланып үлгермейтін
климат типі.
Нунатака – тасты жартастардың мұздықтың бетінде оқшаула-
нып көрініс беруі.
Оза – мұздық шөгінді жыныстар – мореналардың жинақталуы-
нан түзілетін, жіңішке, бірақ ұзын əрі иректелген бұйраттар тізбегі.
Ұзындығы бірнеше км, көлденең қимасы бірнеше жүздеген м, ал
биіктігі ондаған м аспайды. Озалар мұз денудациясы басым болған
аймақтарда таралған.
Ортаңғы мантия – 400 км-ден 1000 км-ге дейінгі аралықты
қамтиды. Бұл зонаны алғаш рет орыс академигі Б.Б. Голицын (1912)
анықтады, сол себепті ол “Голицын шекарасы” деп те аталады.
Пайдалы қазбалар – бір минералдан, көп жағдайда бірнеше
минералдар жиынтығынан тұратын металдық жəне бейметалдық
кен көздері.
Палеогеографиялық карталар – белгілі бір тарихи-
геологиялық кезеңге (эра, дəуір) арналып жасалатын карта. Онда

397
ежелгі қатпарлықтар мен майысу аудандары, ежелгі жыныстардың
жинақталу жəне шайылу аудандары, ежелгі құрлық пен су ба-
сып жатқан алаптардың арақатынасы, палеоботаникалық жəне
палеофауналық аймақтар көрсетіледі.

жүктеу/скачать 7.14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 248 249 250 251 252 253 254 255 ... 263