Оқулық Алматы, 013 Əож кбж қ Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Топырақтың морфологиялық қасиеттері, олардың
жүктеу/скачать 5.39 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Топырақтың кеуектілігі.
- Топырақтағы кірмелер.
- Топырақтағы қосылыстар.
| 2.6. Топырақтың морфологиялық қасиеттері, олардың
түзілуінің экологиялық жағдайлармен байланысы Топыраққа морфологиялық сипаттама бергенде алдымен оның механикалық құрамын анықтайды. Ол үшін топырақты үгітіп суға илеп, иіріп сақина сияқты дөңгелек жасайды. Иірілу деңгейі топырақтың ішіндегі бөлшектердің құрамына байланысты. Топырақтың кеуектілігі. Топырақтың бос кеуектері топырақта көп орын алады. Кеуектердің көлемі түрлі топырақтарда ғана емес, тіпті бір түрдегі топырақтың өзінде түрліше болады. Ірі қуыстардың тесігі бірнеше сантиметр болуы мүмкін, уақ кеуектердің тесігі мм- дің жүзден, мыңнан бір бөліміндей не онан да тар болады. Топырақтағы кірмелер. Топырақта оның түзілу процесіне қатысы жоқ бөтен заттар кездесуі мүмкін. Тас, кірпіш, т.б. Бұлар топырақтағы кірмелер болып есептелінеді. Топырақтағы қосылыстар. Кейбір топырақтардын пішінінде əртүрлі жаңа қосылыстарды байқауға болады. Олардың түстерінің топырақтың жалпы түстерінен айырмашылығы айқын көрінеді. Бұл заттар химиялық немесе биологиялық жолмен пайда болуына байла- нысты екіге бөлінеді. Химиялық қосылыстар: 1. Тез ерігіш тұздар NaСІ, Nа 2 SО 4 10.Н 2 О, МgСІ 2 , СаСІ 2 . Бұл түздардың түстері ақ, көбінесе тұзданған топырақтарда кездеседі. 2. Гипс СаSО 4 Н 2 О. Бұл да ақ сарғыш түсті. Топырақтың бос кеуекті жерлерінде шоғырланады. Құба, сұр-құба топырақтарға тəн. 3. СаСО 3 – көміртегі карбонаты, түсі ақ. Бұл тұз да топырақ пішінінде ерекше көрініп тұрады. НСІ мен қайнаған реакция береді. 4. Fе 2 О,Н 2 О, Мп 2 О 4 , А1 2 (РО 4 ) 3 , FеРО 4 . МnО, т.б. қара, қызғылт, тот басқан сияқты түстерге боянған қосылыстар. 5. FеСО 3 , Fe 3 (РО 4 )28Н 2 О – көк, жасыл түсті қосылыстар. Батпақты топырақтарда кездеседі. 6–1427 82 6. SіО 2 – ақ түсті, күл сияқты болып күлгінді, орманды-сұр, сортаң топырақтарда кездеседі. 7. Қара шірінді – жолақ-жолақ қара түсті өтпелі қабатқа дейін жетеді. Биологиялық қосындылар: 1. Капролиттер – жаңбыр құрттарының іштерінен шығады. 2. Көртышқандардың жүрген жолдары. 3. Үлкен ағаштардың тамырлары. 4. Құрттардың топырақтағы іздері. Осы айтылған қосындылардың құрамы, түрлері топырақтың түзілу құбылысына байланысты. Сондықтан да осылар арқылы топырақтың типтері, оның агрономиялық құндылығы туралы айтуға болады. Тағы бір морфологиялық сипаттамаға қатысы бар нəрсе – ол топырақтың НСІ тамызғанда болатын реакцияның белсенділігі. Бұл реакция топырақта карбонаттардың бар немесе жоқ екенін көрсетеді. СаСО 3 +2НСІ=СаС1 2 +Н 2 О+СО 2 . СО 2 қайнап шығады, соның деңгейіне қарап, карбонаттардың бары-жоғын, мөлшерін айтуға болады. жүктеу/скачать 5.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|