Оқулық Алматы 2005 ббк 67. 405я7
Ұжымдық шарт – бұл əлеуметтік-еңбек қатынастарын
жүктеу/скачать 2.12 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұжымдық шарттың тараптары.
| Ұжымдық шарт – бұл əлеуметтік-еңбек қатынастарын
реттейтін жəне қызметкерлермен жұмыс берушінің арасында жасалатын жазбаша шарт ретінде ресімделген құқықтық акт. Бұл бір немесе бірнеше жұмыс берушілер (олардың өкілдері) жəне бір немесе бірнеше кəсіптік одақтар, не кəсіптік одақтарға мүше емес, келіссөздер жүргізу үшін өз ұйымын құрған қызметкерлер қол қойған жазбаша шарт түрінде ресімделген құқықтық акт (Еңбек туралы заңның 1-бабы). Тиісті түрде рəсімделген ұжымдық шарт локальдық (жергілікті) нормативтік құқықтық акт болып табылады. Жеке еңбек шартына қарағанда ұжымдық шарт тараптардың еңбек жағдайының жалпы ережелеріне байланысты келісімі болып табылады, бүкіл ұжымның немесе қызметкерлердің жекелеген топтарының мүдделерін қамтиды. Ұжымдық шарт келесі қағидаларға негізделе отырып бекітіледі: · тараптардың құқықтар мен міндеттерді ажырата білу, өзара сенім жəне құрмет, əлеуметтік əріптестік; · еңбек ұжымы мүшелерінің шарттың ережелерін жасауға қатысуы; · тараптардың ұжымдық шарттың жасаудағы тең құқылығы; · шынайы мүмкіндіктерді ескеру, заңды құқықтар мен мүдделерді сақтау; · тараптардың міндеттемелерді орындауға, заңды құқықтар мен мүдделерді сақтауға қатысты жауапкершілігі жəне бақылауы; · тараптардың шартқа енгізілген міндеттемелерді орындауға қатысты жауапкершілігі жəне бақылауы (ҚР «Ұжымдық шарттар туралы» заңының 2-бабы). Ұжымдық шарттың тараптары. Ұжымдық шарттың тараптары болып мыналар табылады: 1) қызметкерлер – өз өкілдері арқылы; 2) жұмыс беруші – ұйымның басшысы немесе ұйымның жарғысына (не өзге де локальдық актіге) сəйкес өкілеттіктерге ие өзге де тұлға арқылы. Ұжымдық шарттың бір тарапы болып жұмыс беруші табылады. Жұмыс берушінің өкілі оның атынан келіссөздер жүргізіп, ұжымдық шартты бекіту мəселелерін шеше алады. Заңнамаға сəйкес жұмыс берушінің өкілі ретінде құрылтай құжаттарының негізінде жұмыс берушінің (немесе жұмыс берушілер тобының) мүдделерін білдіруге уəкілетті жеке немесе заңды тұлға болуы мүмкін. Мысалы, мемлекеттік кəсіпорында жұмыс берушінің өкілі болып кəсіпорынның басшысы, ал мемлекеттік емес кəсіпорында – меншік иесі немесе меншік иесінің өкілі болуға уəкілетті кəсіпорын басшысы табылады. Аталған лауазымды тұлғалардың өкілдік уəкілеттері жұмыс берушінің ерекше бұйрығымен (өкімімен) рəсімделуі тиіс. Ұжымдық шарттың екінші тарапы болып кəсіпорынның немесе ұйымның қызметкерлері табылады. Қызметкерлер ұжымдық шарттың тарапы бола отырып, шартқа жекелеген тұлғалар ретінде емес, заңды тұлғаның құқықтарына ие дербес субъект – жалпы еңбек ұжымы не оның жекелеген құрылымдық бөлімшесі ретінде қатысады. Жəне де қызметкерлердің немесе еңбек ұжымының өзі ұжымдық шартты бекітуге тікелей қатыспайды, олардың атынан өкілдері – кəсіптік одақ ұйымдары немесе өзге де уəкілетті өкілдік органдар əрекет етеді. ҚР «ҚР еңбек туралы» заңының 1-бабына сəйкес, қызметкерлердің өкілдері болып кəсіптік одақтардың жəне олардың бірлестіктерінің құрылтай құжаттарына, сенімхатқа не жиналыста қабылданған шешімге сəйкес өкілдік етуге уəкілетті органдары, сондай-ақ қызметкерлер уəкілдік берген өзге де тұлғалар мен ұйымдар табылады. Сонымен, ұжымдық шарттың тарапын айқындап алған жөн: тараптар ретінде қызметкерлер (еңбек ұжымы) жəне ұжымдық шарттық үрдістің қатысушылары шартқа қатысады. Жоғарыда атап өткеніміздей, шартқа қызметкерлер тарапынан кəсіптік одақ органдары не ұйым қызметкерлерінің жалпы жиналысында (конференцияда) құрылған жəне арнайы уəкілеттіктерге ие қоғамдық органдар қатысады. |