Оқулық "Білім беруді дамытудың федералдық институты" Федералдық мемлекеттік автономдық мекемесі "

4.2. Өлшеу нəтижелерін анықтау үшін тағайындалған метрологиялық 
сипаттар................................................................................................... 
65 
4.3. Өлшеу құралдарының қателіктерінің метрологиялық 
сипаттамалары……………………………………………………………… 
66 
4.4.Өлшеу құралдарының динамикалық сипаттарын нормалау………... 
68 
4.5. Өлшеу құралдарының дəлдік санаттары…………………………….. 
70 
4.6. Өлшеу құралдарының метрологиялық сенімділігі………………….. 
73 
5 Тарау. Ұқсас өлшеу аспаптарының жалпы сипаттамалары……… 79 
5.1. Ұқсас өлшеу аспаптарының жіктелімі…………………..…………... 
79 
5.2. Ұқсас біріншілік өлшеуіштік түрлендіргіштер……….…………….. 
82 
5.2.1. Механикалық біріншілік түрлендіргіштер…….………........... 
82 
5.2.2. Пневматикалық біріншілік түрлендіргіштер….……............... 
85 
5.2.3. Оптикалық біріншілік түрлендіргіштер………….................... 
86 
5.2.4. Электрлік біріншілік түрлендіргіштер………….……………. 
87 
5.2.5. Ұқсас көрсеткіш аспаптар………………….............................. 
96 
5.2.6. Ұқсас тіркеуші аспаптар…………………................................. 
96 
6 Тарау. Электрлік емес шамаларды өлшеу құралдары…………….. 
99 
6.1. Электрлік емес шамаларды өлшеудің жалпы сұрақтары…………… 
99 
6.2. Өлшеуіштік түрлендіргіштердің жалпы қасиеттері мен жіктелімі… 101 
6.3. Электрмагниттік өлшеуіштік түрлендіргіштер……………………… 
103 
Жылулық өлшеуіштік түрлендіргіштер……………………………… 
110 
7 Тарау. Уақытты өлшеу құралдары…………………………………... 
116 
Уақытты өлшеу облыстары…………………………………………. 
116 
7.2. Уақыт шамалары, бірліктері жəне эталондары……………………… 
117 
Уақытты өлшеу жүйелері……………………………………………... 
118 
7.3.1. Тербеліс принципіне негізделген уақыт шамалары…………. 
118 
7.3.2. Тербелмелі жүйесі бар уақыт шамалары …………………….. 118 
7.3.3. Тербелмелі жүйесі жоқ уақыт шамалары.................................. 
121 
7.4. Уақытты өлшеуге арналған аспаптар………………………………… 
122 
7.4.1. Уақытты өлшеуге арналған механикалық аспаптар……….... 
122 
7.4.2. Жеке меншік механикалық шамасы бар механикалық 
сағаттар……………………………………………………………………… 
123 
7.4.3. Уақытты өлшеуге арналған электрлік аспаптар……………... 
125 
8 Тарау. Геометриялық шамаларды өлшеу құралдары……………... 
127 
8.1. Жалпы мəліметтер……………………………………………………... 
127 
8.2. Ұзындықты өлшеудің механикалық құралдары…………………….. 
128 
8.3. Ұзындықты өлшеудің оптикалық-механикалық құралдары……….. 
133 
8.4. Бұрыштарды өлшеудің құралдары мен əдістері…………………….. 
135 
8.5. Белсенді бақылау аспаптары………………………………………..... 
136 
8.6. Сызықтық өлшеулерге арналған пневматикалық аспаптар………... 
142 
8.7. Индуктивтік аспаптар……………………………………………….... 
144 
8.8. Сыйымдылықты аспаптар……………………………………………. 
147 
8.9. Геометриялық сипаттамаларды бақылау үшін техникалық көруді 
қолдану…………………………………………………….………………. 
149 
318 

8.9.1. Техникалық көру жүйесімен жабдықталған ақпараттық-
өлшеу жүйелерінің ерекшеліктері………………………………………… 
150 
8.9.2. Ақпаратты өлшеу жүйелерінің жұмысшы жəне ретке 
келтіруші кешендері...................................................................................... 
153 
9 Тарау. Механикалық шамаларды өлшеу құралдары…………........ 
156 
9.1. Жалпы ережелер……………………………………………………..... 
156 
9.2. Механикалық шамалар, бірліктер жəне эталондар………………..... 
157 
9.3. Механикалық шамаларды өлшеу принциптері……………………… 
158 
9.4. Салмақ, күш жəне қысымды өлшеу жүйелері………….…….……… 
159 
9.4.1. Салмақ түрлендіргіштері………………..………...…………... 
159 
9.4.2. Күш түрлендіргіштері………………..………….…………….. 
162 
9.4.3. Қысым түрлендіргіштері…………..…………………………... 163 
9.5. Салмақ, күш жəне қысымды өлшеуге арналған аспаптар…………... 166 
9.5.1. Иінтіректі таразылар……………………..………..…………... 
166 
9.5.2. Радиоизотоптық таразылар………………………………….... 
168 
9.5.3. Серіппелі жəне поршенді таразылар……………………..…... 
168 
9.5.4. Электрондық таразылар……………………..………………... 
169 
9.5.5. Сауда таразылары……………………..………………………. 
171 
9.5.6. Айналмалы моменттерді өлшеу……………………..……….. 
173 
9.6. Бұрыштық жылдамдықтарды өлшеу……………………..………….. 
177 
9.7. Шығыс пен деңгейді өлшеу……………………..…………………..... 
178 
9.7.1. Сұйықтықтар мен газдардың шығыны………………………. 
178 
9.7.2. Сұйықтық деңгейлерін өлшеу……………………..………….. 
179 
9.7.3. Себілмелі материалдардың деңгейін өлшеу…………………. 
181 
1 0 Тарау. Жылулық шамаларды өлшеу құралдары……………….... 
183 
10.1. Жалпы мəліметтер………………………………………………….... 
183 
10.2. Жылулық шамалар, оладың бірліктері мен жүргізу тəсілдері……. 
184 
10.3. Температураны өлшеу………………………………………………. 
187 
10.3.1. Жалпы мəліметтер…………………………………………… 
187 
10.3.2. Температураны өлшеу құралдарының əрекет ету
принциптері.................................................................................................... 
189 
1 1 Тарау. Температураны өлшеу құралдары…………………………. 
191 
11.1. Халықаралық температуралық шкала…………………………….... 
191 
11.2. Температураны өлшеуге арналған аспаптар сұлбалары…………... 
194 
11.2.1. Механикалық контактілік термометрлер………………….... 
194 
11.2.2. Кеңеюдің металлды термометрлер………………………….. 
195 
11.2.3. Сұйықтықты шыны термометрлер………………………….. 
196 
11.3. Контактілік əдістер мен температураны өлшеу құралдары……….. 
197 
11.3.1. Кедергі термометрлері……………………………………….. 
199 
11.3.2. Термобулар……………………………………………………. 203 
11.3.3. Термисторлар…………………………………………………. 
207 
11.3.4. Интегралды жартылай өткізгіш тетіктер……………………. 208 
11.3.5. Температураның əртүрлі тетіктерін салыстыру……………. 
209 
11.3.6. Сандық термометр…………………………………………..... 
210 

11.3.7. Температураның контактілік өлшемдерінің ерекшеліктері.. 
211 
11.4. Температураны өлшеудің контактісіз əдістері мен құралдары…… 
213 
11.4.1. Оптикалық сəулелену………………………………………… 214 
11.4.2. ИҚ-термометрдің құрылымы……………………………....... 
215 
1 2 Тарау. Электрлік шамаларды өлшеу құралдары…………………. 218 
12.1. Жалпы мəліметтер……………………………………………………. 218 
12.2. Электрлік өлшеуіш аспаптар мен жүйелер…………………………. 220 
12.2.1. Электр механикалық өлшеуіш аспаптар……………………. 
220 
12.2.2. Термоэлектрлік өлшеуіш аспаптар………………………….. 
225 
1 3 Тарау. Тікелей әрекет ететін электр механикалық өлшеуіш 

жүктеу/скачать 4.38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: