Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»

254 
Ж
ҰМЫС ЖАРЫҚТАНДЫРУЫ 
барлық бөлмелерде жұмыс жасайды 
жəне стандарттарға сəйкес қажетті жарықтандыруды жасайды, 
осылайша номиналды жұмыс үшін қажетті жұмыс жағдайларын 
қамтамасыз етеді . 
Жұмыс жарықтандыру өшірілген кезде, жарықтандыруды азайтқан 
жағдайда апаттық жарықтандыру (жұмысын жалғастыру үшін апаттық 
жарықтандыру) кейбір бөлмелерде жұмысын жалғастыруға, ал 
басқаларында 
адамдардың 
үй-жайлардан 
қауіпсіз 
(авариялық 
эвакуациялық жарықтандыру) шығуына мүмкіндік беру керек. 
Ж
ҰМЫСТЫ ЖАЛҒАСТЫРУҒА АРНАЛҒАН АПАТТЫҚ ЖАРЫҚТАНДЫРУ 
жарықтың болмауы жарылысқа, өртке немесе технологиялық процесте 
ұзақ уақыт бұзылуға əкеліп соғуы мүмкін ғимараттардың ішкі жəне 
сыртқы аумақтарында апаттық жарықтандыру қамтамасыз етіледі, бұл 
адамдардың үлкен концентрацияларында жарақат алу қаупін 
тудырады.. Жұмыс беттерінің ең аз рұқсат етілген жарықтандыруы 
жұмыс жарықтандыру үшін нормаланған жарықтандырудың кемінде 
5% құрауы керек (бірақ кемінде 2 лк). 
А
ПАТТЫҚ ЭВАКУАЦИЯЛЫҚ ЖАРЫҚТАНДЫРУ 
жұмыстарды жалғастыру 
үшін авариялық жарықтандыруға қарағанда əлдеқайда көп бөлмелерде 
қолданылады. Ол басты өткелдер мен баспалдақтарды кемінде 0,5 лк 
жарықтандыруды қамтамасыз етуі керек. Апаттық жарықтандыру 
үшін ДРЛ, ДРИ жəне ксенон шамдарын пайдалануға тыйым салынады. 
Апаттық жарықтандыру құрылғылары бөлек сызықтармен тəуелсіз 
қуат көзіне қосылады немесе жұмыс істемейтін жарық бірден сөнген 
кезде автоматты түрде қосылады. 
Бұдан басқа, олар типтің, 
өлшемдердің немесе арнайы белгілердің жұмыс шамдарынан 
ерекшеленуі тиіс. 
К
ҮЗЕТТІ ЖАРЫҚТАНДЫРУ 
өндірісті жəне басқа ғимараттарды, 
құрылыс алаңдарын, ашық қоймаларды, теміржол көпірлерін, 
туннельдерді жəне басқа да объектілерді сенімді қорғауды қамтамасыз 
ететін жарықтандыруды жасауға арналған. Осындай жарықтандыру 
қорғалатын аумақтың шекарасы бойымен орнатылып, жер деңгейінде 
кемінде 0,5 лк жарықтандыруды қамтамасыз етуі тиіс. 
Күзет тұрақты бекеттерден (мұнаралардан) қадағалау жүзеге 
асырған жағдайда негізінен жарықшамдар мен прожекторлар 
пайдаланылады. ПЗС-25, ПЗС-35 прожекторлары жəне одан сирек — 
ПЗС-45 прожекторы қолданылады. 
Құрылыс 
аумақтарін 
күзетті 
жарықтандырудың 
типтік 
шешімдерінің бірі аталған типтегі прожекторларды биіктігі 6 ...7 м,
иілу бұрышы 4° əрбір 70 м сайын орнату. 
Құрылыс алаңындағы 
СИГНАЛДЫ ЖАРЫҚТАНДЫРУ 
қауіпті жұмыс 
аймағын көрсету үшін (мысалы, мұнаралы кранның жұмыс аймағы) 

255 
немесе құрылыстың қауіпті аймағын көрсету үшін 
(мысалы, 
қазандық іргетасына ашылған) арналған. 
Жарықшамдар 
қауіпті 
аймақтың 
сигналдық 
күзетіне 
орналастырылады жəне төмен вольтты жарық көздеріне ие болуы 
керек (36 В). 
Сигналды жарықтандыру (жарық бағыттаушы шамдар) 
ұшақтардың ұшу қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін - биік 
ғимараттарда (16 қабат жəне одан жоғары), биіктігі 50 метр жəне 
одан жоғары прожектор діңгектерінде, теледидар мұнараларында 
жəне т.б. орнатылу керек. 
Аталған обхектілердің жоғарғы алаңдарында кернеуі 100 Вт-тан 
кем емес қызыл қалпақшалар мен шамдар бар төрт жарықшамды 
орнату ұсынылады (мысалы, РН-100 қызыл түстері бар шамдар) . 
Сигналды шамдар күн батқаннан кейін жəне күннің алдында 
жұмыс істеу керек, сондай-ақ көру қабілетінің нашарлығында 
(мысалы, тұман, қар жауып, т.б.) іске қосылуы керек. 
Жарықтандыруды басқару тəсілі бойынша бөлінеді: 
■ 
жергілікті басқару - басқару құрылғыларын орнату орнынан;
■ 
қашықтан басқару - басқару құрылғыларының орнату 
алаңдарынан қашықтан бір немесе бірнеше нүктеден;
■ 
автоматты басқару.
Басқару 
құрылғылары, 
ажыратқыштар, 
қосқыштар, 
коммутациялық ажыратқыштар, ажыратқыштар, ажыратқыштар 
жəне магниттік қосқыштар пайдаланылады. Электр жарығын 
басқару жүйесін таңдау басқару əдісі мен түріне, сондай-ақ 
жарықтандыру жүйесінің қуатына байланысты. 
Электр жарығының көзі (қыздыру шамдары, люминесцентті 
шам) - бір фазалы электр қабылдағыш, оны басқару үшін бір 
полюсті аппарат жеткілікті. Алайда, жеке жарықшамды жеке 
бақылауды қоғамдық ғимараттардың жарықтандыру қондырғылары 
үшін пайдалануға болмайды. Мұнда жалпы шамалы шамдардың 
барлық топтарын бір мезгілде қосу жəне шамдардың əр түрлі 
комбинацияларында қажеттілігі бар. 
Осылайша, қоғамдық ғимараттардың топтық жарықтандыру 
желісі тек бір фазалық емес, сонымен қатар үш фазалы жəне
басқару құрылғылары - тек бір полюсті ғана емес, көп полярлы да 
болуы мүмкін. 
Электр 
жарықтандыруды 
басқаруға 
арналған 
əртүрлі 
ажыратқыштар, ауыстырып қосқыштар жəне коммутациялық 
ажыратқыштар кең қолданыс табады. 

256 
Қашықтан басқару магниттік стартерлердің көмегімен жүзеге 
асырылады жəне үлкен шамдармен жəне үлкен жарық электр 
жарығымен (конференц-залдар, спорт залдары, үлкен дүкендердің 
сауда алаңдары жəне т.б.) үлкен бөлмелерді жарықтандыру үшін 
қолданылады. 

жүктеу/скачать 5.26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: