Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»
ТҰРАҚТЫ ТОҚ МАШИНАЛАРЫНЫҢ ЭЛЕКТР
жүктеу/скачать 5.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| 8.4.
ТҰРАҚТЫ ТОҚ МАШИНАЛАРЫНЫҢ ЭЛЕКТР ҚОЗҒАУШЫ КҮШІ ЖӘНЕ ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК СӘТІ Тұрақты тоқ машиналарының барлығы үшін зікір орамындағы, зəкір тоқтарының əсер етудің электромагниттік моментінің жəне машинаның негізгі магнит өрісініңЭҚК негізгі болып табылады. Полюс астындағы магнит өрісімен қозғалған кезде өткізгіш (зəкір орамы) магнит жолақтарды кесіп өтеді жəне оның ішінде ЭҚК индукцияланады: е 1 = 1n я B, мұндағы 1 — өткізгіштің белсенді ұзындығы; n я — зəкірдің айналу жиілігі; B — магниттік индукция. Бұл ЭҚК лезде мəні, ол полюстік бөліну бойымен магнит индукцияның өзгеруіне байланысты өзгереді. ЭҚК орташа мəнін анықтау үшін оның өрнегіне полюстік бөліну шегіндегі полюс астындағы магнит индукцияның орташа мəнін B ор қоямыз: Е 1ср 1п я B ср . Магнит индукцияның орташа мəні полюстің магнит ағынының ол өтетін ауданға қатысына тең: B ñð , rl мұндағы г — кешенді бөліну; 1 — орам секциясының белсенді ұзындығына те зəкір ұзындығы. Мына белгіленуді енгізіп 𝜏 = 𝜋𝐷 , мұндағы D — зəкір диаметрі, 2𝑝 аламыз Ф 2рФ В ср = 𝜋𝐷 = 𝑙 𝜋𝐷𝑙 2𝑝 Орамның бір белсенді өткізгішінде индукцияланатын ЭҚК орташа мəнін электромагниттік индукция заңының формуласы бойынша анықтаймыз: E 1 = B cp Iv 129 Яғни, 2рФ 𝐸 𝐼ср = 𝜋𝐷𝑙 𝑙𝑣 = 2рФ 𝑣 𝜋𝐷 Зəкір орамының өткізгіштерінің сызықтық қозғалыс жылдамдығы, м/с, v = πDn/60, мұндағы D — зəкір диаметрі, м; п — айналу жиілігі, айн/мин. Яғни, 2рФ 𝜋𝐷𝑛 2рФ𝑛 𝐸 𝐼ср = = , 𝜋𝐷 60 60 мұндағы р — полюстер жұбыың саны, м; п — қозғалтқыштың айналу жиілігі; Ф — магниттік ағын. Зəкір орамы N белсенді өткізгіштерден тұрады. Қылшақтар осы орамды 2а параллель тармақтарға бөледі. Осылайша, əрбір параллель тармақтың шегінде N 2a белсенді өткізгіштер тізбектей жалғанады. Зəкір ЭҚК— бұл орамның бір параллель тармағының ЭҚК, ол оны құрайтын өткізгіштердің құраушыларында индукцияланатын ЭҚК сомасына тең. Яғни, немесе E E 1ñð N , ÿ 2a E p N n C n, ÿ a 60 E мұндағы N — белсенді өткізгіштер саны; а — параллель тармақтар саны; С Е — осы машина үшін тұрақты коэффициент. Қозғалтқышта зəкір ЭҚК-і тоққа қарама-қарсы бағытталған жəне қарсы электр қозғаушы күш деп аталады. Генератор зəкірінің ЭҚК өзгерту үшін не қозу тоғын өзгерту арқылы магнит ағынын, не генератор зəкірін айналдыратын қозғалтқыштың айналу жиілігін өзгерту қажет. Зəкірдің электр қозғаушы күшін реттеуге болады, ол үшін зəкірдің магнит өрісін немесе айналу жиілігін өзгертеді. Тұрақты тоқ машинасы генератор режимінде жұмыс істегенде зəкір тоғының машинаның негізгі магнит өрісімен əрекеттесуі тежегіш момент түзеді, ол бастапқы қозғалтқышты асып өту керек. Машина қозғалтқыш режимінде жұмыс істегенде зəкір тоғының магнит өрісімен əрекеттесуі айналу моментін түзеді. 130 Осы екі режим кезінде энергия тасымалдау бағыты əртүрлі, бірақ зəкірге əсер ететін электромагниттік моменттің табиғаты бірдей. Машина полюстерінің астындағы зəкір орамының N белсенді өткізгіштерінің əрбір өткізгішіне күш əсер етеді. Осы күштердің сомасы зəкірге əсер ететін электромагниттік өріс тудырады: Машинаның электромагниттік моменті м эм = Р Э Ω, мұндағы Ω = 2 ΠN /60 — зəкірдің бұрыштық жылдамдығы, рад/с. Р э = ЕI я жəне 𝐸 = 𝑝𝑁 𝑛Ф болғандықтан, машинаның электромагниттік 60 моменті келесі өрнекпен анықталады: M pN I Ñ I . ýì 2 a ÿ ì ÿ р, N жəне а параметрлері осы машина үшін тұрақты, себебі pN = C 2πa өрнегі қозғалтқыштың конструкциялық деректеріне тəуелді тұрақты (момент бойынша) коэффициентке сəйкес келеді С м = 9,55С Е . Коэффициент С м қозғалтқыштың төлқұжатынан қозғалтқыштың номиналды моментін М ном оның номиналдытоғына бөлген кезде алымынан анықтайды. Тұрақты тоқ машиналарының айналу жиілігі келесі формула бойынша анықталады п = Е/С Е Ф. жүктеу/скачать 5.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|