Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»
ТӘУЕЛСІЗ ЖӘНЕ ПАРАЛЛЕЛЬ ҚОЗУДЫҢ
жүктеу/скачать 5.26 Mb. Pdf көрінісі
|
| 8.6.
ТӘУЕЛСІЗ ЖӘНЕ ПАРАЛЛЕЛЬ ҚОЗУДЫҢ ТҰРАҚТЫ ТОҚ ҚОЗҒАЛТҚЫШТАРЫНЫҢ АЙНАЛУ ЖИІЛІГІН РЕТТЕУ Электр қозғалтқыштың негізгі теңдеуіне тағы да орлалайық U = Е + 1 я R я . Қозғалтқыштың ЭҚК үшін өрнек генератордың ЭҚК үшін өрнектен ерекшеленбейді, себебі екі жағдайда да орамның өткізгіштері магнит өрісінің күштік сызықтары арқылы өтеді. Генератор зəкірі механикалық күшпен, ал қозғалтқыштың зəкірі электр күшпен тербелетіні электромагниттік индукция заңы тұрғысынан маңызды емес. Сондықтан Е = С Е пФ, яғни, U = С Е пФ + 1 я R я . Яғни, қозғалтқыштың айналу жиілігі n U I ÿ R ÿ . Ñ Å Практикалық тұрғыдан қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеу шарттары мен тəсілдерін елестету маңызды. Шығарылған формула осы есепті шығаруға мүмкіндік береді. Қуатын шығындарын азайту үшін зəкір орамасының кедергісін R я мүмкіндігінше аз етіп жасауға тырысады (нақты машиналарда ол жүздеген немесе мыңдаған үлес ом құрайды). Осыған сəйкес зəкірдің белсенді кедергісіндегі кернеудің түсуі 1 я R я желінің кернеуіне қарағанда үлкен емес. Сондықтан қозғалтқыштың айналу жылдамдығына арналған формулада 1 я R я көбейтіндісін елемеуге болады. Онда n U . C E Осылайша, қозғалтқыштың айналу жиілігін баяу өзгертудің келесі тəсілдері бар: ■ зəкір тізбегінде реостат кедергісін өзгерту r доб ; ■ Ф қозудың магнит ағынын өзгерту (қозу тізбегінде тоқтың өзгеруі 1 в ); ■ қозғалтқыш зəкіріне келтірілген кернеуді U өзгерту. Қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеу тəсілдері реттеу баяулығымен жəне диапазонымен, үнемділікпен (шығындар мөлшерімен жəне қолданылатын аппаратура құнымен) бағаланады. Зəкір тізбегіндегі реостат кедергісін r доб өзгерту арқылы қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеу номиналды айналу жиілігінене «төмен» жаққа азайту арқылы мүмкін. 134 r доб кедергісін ұлғайтқан сайын жасанды механиклаық сипаттаманың ординаталар осіне қатысты бұрылу бұрышы азаяды, яғни сипаттама жұмсарады, бұл жүктеме өзгерген кезде қозғалтқыштың айналу жиілігінің ауытқуының ұлғаюына əкеледі. Қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеудің бұл тəсілінің артықшылықтары - жүзеге асыру қарапайымдылығы жəне баяулығы (реттегіш реостаттың сатылар санына байланысты). Бұл тəсілдің кемшіліктері — реостаттағы r доб электр шығындарымен байланысты үнемсіздігі, олардың шамасы зəкір тоғының квадратына пропорционал, жəне, салдарынан, шығындар есебінен қозғалтқыштың пайдалы қуатының азаюы; айналу жиілігін номиналды айналу жиілігінен «төмен» ғана реттеу мүмкіндігі. 8.7-суретте реттегіш реостаттардың параллель қозудың тұрақты тоғының қозғалтқыш схемасына қосылу мүмкіндігі көрсетілген. Желінің кернеуі U тұрақты кезде кедергіні R2 ұлғайта отырып, зəкірге келтірілген кернеуді жəне қозғалтқыштың айналу жылдамдығын азайтамыз. Кедергіні R1 ұлғайта отырып, қозу тоғын жəне қозудың магнит ағынын азайтамыз, яғни қозғалтқыштың айналу жылдамдығын ұлғайтамыз. Тəуелсіз (параллель) қозғалтқыштардағы реостаттың көмегімен қозу тоғын реттеу күштік тізбекте (зəкір тізбегінде) емес, қуаты үлкен жəне орташа қозғалтқыштардағы тоқ зəкірдің номиналды тоғынан 10...15% аспайтын қозу тізбектерінде жүзеге асырылғандықтан, осы реостаттағы шығындар елеусіз. Бұл қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеудің қарастырылып отырған тəсілінің үнемділігін білдіреді. Қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеудің қарастырылып отырған тəсілінің кемшілігі магнит ағынын Ф өзгерткен кезде механикалық сипаттаманың бұрылу бұрышы өзгеретіні, яғни оның қаттылығы өзгеретіні болып табылады. Қозғалтқыштың айналу жиілігін реттеудің қарастырылып отырған тəсілін жүзеге асыру оңай жəне тұрақты тоқ қозғалтқышының айналу жиілігін номиналды айналу жиілігінен "жоғары" реттеу қажет болғанда қолданылады. жүктеу/скачать 5.26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|