Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев

157 
басталатын жері: corpus Th
XII
-L
I
 
- Мықын бұлшықеті, m. iliacus: 
- басталатын жері: fоssa iliaca 
- бекитін жері: m. iliopsoas - trochanter minor ossis femoris; m. psoas minor - 
eminentіа iliopubica  
- қызметі: санды бүгіп, сыртқа айналдырады; сан қозғалыссыз тұрғанда – омыртқа 
бағанасының бел бөлігін бүгеді.
Алмұрттәрізді бұлшықет, т. piriformis: 
- басталатын жері: facіes anterior ossis sacri  
- бекитін жері: trochanter major femoris 
- қызметі: санды сыртқа айналдырады. 
Ішкі жапқыш бұлшықет, т. obturatorius internus: 
- басталатын жері: membrane obiuratoria мен for.obturatоrіum жиегінің ішкі беті: 
- бекитін 
жері: 
linia 
trochanterica 
- қызметі: санды сыртқа айналдыру. 
ІІ. Жамбастың сыртқы топ бұлшықеттері
Үлкен бөксе бұлшықеті, т. gluteus maximus:
- басталатын жері: linea glutea posterior-дың артындағы алаң: facies dorsalis ossis 
sacri et coccygis; lig. sacrotuberale et fascia thoracolumbalis; 

158 
бекитін жері: tuberositas glutea ossis femoris; жартылай tractus iliotibialis-ке 
жалғасады: 
- қызметі: санды жазу; санды сыртқа айналдыру; санды әкету. 
Ортаңғы бөксе бұлшықеті, т. gluteus medius: 
- басталатын жері: linea gluteа anterior et linea glutea posterior арасындағы алаң: 
- бекитін жері: trochanter major; 
- қызметі: санды әкету; санды ішке айналдыру (алдыңғы шоғырлары); санды сыртқа 
айналдыру (артқы шоғырлары). 
Кіші бөксе бұлшықеті, т. gluteus minimus: 
- басталатын жері: linea glutea anterior et linea glutea inferior арасындағы алаң; 
- бекитін жері: trochanter major: 
- қызметі: санды әкету; санды ішке айналдыру (алдыңғы шоғырлары); санды сыртқа 
айналдыру (артқы шоғырлары); 
Санның жалпақ шандырын керетін бұлшықет, т. tensor fasciae latae: 
- басталатын жері: spina iliaca anterior superior et labium externum crista iliacae: 
- бекитін жері: tractus iliotibialis-ке жалғасады; 
- қызметі: tractus iliotibialis-ті кереді; санды бүгеді (алдыңғы шоғырлары). 
Санның шаршы бұлшықеті, т. quadratиs femoris: 
- басталатын жері: tuber ischiadicum. 
- бекитін жері: crista trochanterісa et trochanter major femoris: 
- қызметі: санды сыртқа айналдыру. 
Жоғарғы егіздер бұлшықеті, т. gemellus superior: 
- басталатын жері: spina ischiadica; 
Төменгі егіздер бұлшықеті т. gemellus inferior 
- басталатын жері : tuber ischiadicum 
- егіздер бұлшықетінің бекитін жері: т. obturatorius interinus-пен бірге fossa 
trochantericа-ға бекиді; 
- қызметі: санды сыртқа айналдырады. 
Сыртқы егіздер бұлшықеті, т. obturatorius externus: 
- басталатын жері: membrana obturatorіа-ның сыртқы беті мен for. obturatorium-ның 
жиегі; 
- бекитін жері: fossa trochantericа; 
- қызметі: санды сыртқа айналдыру. 
Сан бұлшықеттері 
Сан бұлшықеттерінің топографиясы бойынша жіктелуі: 

159 
I. алдыңғы топ: тт. sartorius, quadriceps femoris; 
II. 
медиалды 
топ: 
тт. 
gracilis, 
pectineus, 
adductor 
longus, 
adductor brevis, adductor magnus; 
III. 
артқы 
топ: 
т. 
biceps 
femoris, 
т. 
semitendinosus, 
т. 
semimembranosus. 
Санның барлық бұлшықеттерінің шығу тегі жұлындық (вентралды) - plexus lumbalis 
et plexus sacralis тармақтарымен нервтенеді. 
I. Санның алдыңғы топ бұлшықеттері: 
Тігінші бұлшықет, т. sartorius: 
- басталатын жері: spina iliaса anterior superior 
- бекитін жері: tuberositas tibiae (тт. gracilis et semitendinosus сіңірімен бірге pes 
anserinus superficialis түзеді): 
- қызметі: 
сан мен сирақты бүгеді; бүгілген сирақты ішке айналдырады. 
Санның төртбасты бұлшықеті, m. quadriceps femoris төрт бастан тұрады: 
1) санның тік бұлшықеті, т. rectus femoris: 
- басталатын жері: spina iliaca anterior inferior; 
2) санның латералды жалпақ бұлшықеті, т. vastus lateralis: 
- басталатын 
жері: labium laterale lineae aspera et femoris; trochanter 
major негізі; 
3) санның аралық жалпақ бұлшықеті, т. vastus intermedius: 
- басталатын жері: linia aspera (алдыңғы беті); 
4) санның медиалды жалпақ бұлшықеті, т. vastus medialis: 
- басталатын жері: labium mediale lineae asperae femoris: 
- бекитін жерлері: бастары бірігіп, tuberositas tibiae-ға бекитін lig. patellae-ға 
жалғасады; 
- қызметі: сирақты жазады; rectus femoris – санды бүгеді. 

жүктеу/скачать 2.15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: