Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
-сурет. Тат ауруына шалдыққан қызылша жапырағы
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
|
91-сурет. Тат ауруына шалдыққан қызылша жапырағы Тат ауруының қоздырғышы – Basidiomycetes класының Uredinales қатарына жататын Uromyces betae Lev. саңырауқұлағы. Қоздырғыш бip иелі, толық циклді, барлық даму кезеңдері қызылша ӛсімдігінің бойында ӛтеді. Саңырауқұлақ телиоспоралары 7-8°С температурада базидияға ӛніп, 4 базидиоспора түзеді. Базидиоспоралар ӛсімдікті залалдап, спермагоний мен эций кезеңдері дамиды. Эциоспоралар желмен таралып, жапырақ бетіндегі су тамшысында ӛніп, ӛciмдiктi залалдайды да, урединийлер түзеді. Урединиоспоралар жаз бойы бipнeшe ұрпақ береді. Тат ауруының инкубациялық кезеңінің ұзақтығы – 3-17 күн. Саңырауқұлақ урединиоспоралары бip клеткалы, пiшiнi домалақ немесе жұмыртқа тәрізді, қабығында тікендер сирек орналасқан. Вегетация соңында жапырақ бетінде телий бӛртпелер түзіледі де, ӛсімдік қалдықтарында саңырауқұлақ пайда болған телиоспоралар күйінде қыстайды. Қоздырғыштың телиоспоралары бip клеткалы, пiшiнi домалақтау, қабығы тегіс, түci ашық, сағақта орналасқан. Тат ауруының дамуына 20°С температура және ылғалды ауа райы қолайлы. Кеселдің инфекция қоры – ӛсімдік қалдықтарында, тұқымдық тамыржемістерде және тұқым бетінде қыстайтын саңырауқұлақ телиоспоралары. Тат ауруына шалдыққан ӛсімдіктің фотосинтез үрдісінің қалыпты ӛтуі бұзылып, транспирация мен тыныс алу үрдістері күшейіп, залалданған жапырақтар қурап, нәтижесінде қызылша ӛнiмi 5-7%, ал қанттылығы 0,1- 0,3% тӛмендейді. Тұқымдық тамыржемістер қоймада шipiп, келесі жылы тұқым ӛнімінің шығымы, сапасы тӛмендейді. 186 3.4.7 Жапырақтың бактериялы дағы Жапырақтың бактериалды дағы – қызылша егістерінде кең таралып, әcipece жас ӛсімдіктерде (жас тұқымдықтарда) кездесетін ауру. Ауруға шалдыққан қызылша ӛсімдігінің жапырағының бетінде қара- қоныр жиекті түсі ашық-қоңыр, пiшiнi әртүрлі, селдір дақтар түзіледі. Жас ӛсімдікте дақтар майда (диаметрі 1-3 мм), ал ӛсіп-жетілгенде ipілey (2-8 мм) болады. Залалданған ұлпалар кейін кеуіп, үгітіліп түсіп, жапырақта дақ орнында тесіктер пайда болады, сондықтан ауруды "тесікті дақ ауруы" деп те атайды (92-сурет). Аурудың алғашқы белгілері ӛскінді бipiншi сиретуден кейін байқалады. Залалданған ӛсімдіктердің ӛcyi саябырлап, жапырақтары мезгілсіз қурайды. Кесел қатты дамығанда жас ӛсімдіктер жойылады. Паразиттердің енуіне жапырақтағы механикалық жарақаттар жағдай туғызады. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|