251
149-сурет. Қиярдың ақ шірік (склеротиниоз) ауруы
(
сол жақта – дерт шалған жемісі,
оң жақта – кеселдің сабақ бойындағы
кӛрінісі)
Ӛсімдік сабағының негізінде кесел шipiк түрінде білініп, залалданған
бӛлік мақта тәрізді ақ ӛңезбен жабылады.
Сабақ талшықтанып ыдырап,
жапырақтары салбырап, ӛсімдік қурайды. Кесел ӛсімдіктің
жоғарғы
бӛліктерінде және жемістерінде болуы мүмкін. Залалданған жеміс
жұмсарып, ақ ӛңезбен жабылады(149-сурет). Ауруға шалдыққан ӛсімдік
бӛліктерінде ipi, қара түсті склероцийлер түзіледі.
Ауру коздырғышы –
Sclerotinia libertiana Fusk (Scl. sclerotiorum dBy.)
саңырауқұлағы. Ол кӛкӛніс және күнбағыс дақылдарын залалдайды.
Аурудың дамуына қолайлы жағдай – жоғары ылғалдылық және 12-15°С
деңгейіндегі температура. Склероцийлер ӛсімдік қалдықтарында,
топырақта қыстап, кӛктемде апотецийге ӛнеді. Апотеций ішінде қалта мен
қалтаспоралар түзіліп, ӛсімдікті қайта залалдайды. Жылыжайларда
склероцийлер жіпшумаққа ӛніп, ӛсімдікпен жанасып,
сабақ негізін
залалдайды. Бұл саңырауқұлақта жыныссыз спора – конидия түзілмейді.
Салқын сумен суару, суыққа ұрыну және басқа да жылыжайлардағы
қолайсыз жағдайлардан әлсіреген ӛсімдіктер ауруға тӛзімсіз келеді. Кесел
әcipece жылыжайларда зиянды. Залалданған ӛсімдіктер жойылады немесе
шіриді.
5.7 Аскохитоз
Кесел негізінде жылыжайларда – кең таралған, кӛбіне қияр
дақылында кездеседі.
Ӛсімдік жапырағында
ауру белгісі алғаш қоңыр, кейін боз түсті ipi
дақ түрінде білінеді де шытынап, үгітіледі.
Жапырақ жиегіне таман
орналасқан дақтар бip-бipiмeн қосылып, ұлғайып, бетінде қара түсті, майда
пикнидалар пайда болады (150-сурет). Ауру жапырақтар тӛменгілерінен
бастап қурайды.
